Aforoz
1. Birçok dinde, bir kimseyi bağlı olduğu dinsel topluluktan çıkarma.(Genellikle katoliklerde, vaftiz edilerek kilise topluluğuna alınmış bir kimsenin, inananlar topluluğundan atılmasıyla sonuçlanan bir kınama biçimi ya da dinsel cezadır.) (Bk. an-sikl. böl.]
2. Bir kimseyi bağlı olduğu topluluktan çıkarma, dışlama.
3. Bir kimseyi aforoz etmek, o kişiyi, dinsel yasaklara uymadığı durumlarda kilise birliğinden çıkarmak, kovmak; o kimseyle ilişkiyi kesmek, onu dışlamak.
Katolik Aforozu
Aforoz, aforoz edilen kişiyi, vaftizin yok edilmezlik niteliğinden ya da Kilise ile olan temel bağından yoksun bırakmaz, ancak dindarların yararlandığı bazı manevi destekleri ondan esirger. Her sivil ya da dinsel toplum gibi, Kilise de kuruluşunun ilk döneminde, tutum ve davranışı açıkça utanç verici, dolayısıyla topluluk için tehlikeli sayılan kimi üyelerini, geçici bir süre için ya da kesin olarak kendi dışına atabilme hakkına sahip olmayı gerekli bulmuştu. Paulus'un, zina' yapan bir Korinthoslu hakkındaki kararı (Korinthoslular'a mektuplar, l,V) bu uygulamanın en tanınmış örneklerinden biridir. Gregorius IX zamanında (XIII. yy.), bir tören düzenlenerek açıkça ilan edilen aforoza anathema denirdi. Suçların değişik ağırlıkta olması, çeşitli aforoz sınıflandırmalarının doğmasına neden oldu: manevi desteklerden tümüyle ya da kısmen yoksun bırakmasına göre, büyük aforoz ya da küçük aforoz; Kilise'ni'n aşama düzeni içinde yer alan ve af hakkına sahip makamın yüksek ya da aşağı olmasına göre, yüksek aforoz ya da aşağı aforoz; latae sententiae ya da ferendae sententiae: birincisinde, ağır suçun kendisi cezanın verilmesi için yeterlidir; ikincisindeyse, suçu mahkûm eden ya da bildiren bir yargı kararına gerek vardır.
Kilise'nin tarihinde, aforoz kurumunun kötü uygulanması yüzünden, bu kurumun kendi iç düzeninin bozulduğu dönemler oldu. Örneğin, XIV. yy.'da bir Pierre d'Ailly, aforozların "saygı uyandıracak kadar ender" olduğu zamanların özlemini duyabiliyordu.
1917 Yasası, hâlâ aforoza neden olabilecek 50 kadar suç sayar. Örneğin bir çocuk düşürme olayına, işlenen suçun ağırlığının bilincinde olarak katılıp yardım eden herkes aforozla cezalandırılır ve bunun affı, olayın geçtiği yerin piskoposuna bağlıdır ve bu piskopos da, bu konuda, genellikle herhangi bir günah çıkarıcı rahibi kendi yerine yetkili kılar. II. Vatikan konsilinden sonra, Kilise ceza hukukunun basitleştirilmesini ve hafifletilmesini isteyen eğilim, aforoz konusunu da açıkça etkiledi. Böylece, mart 1966'da katolik olmayan bir rahibin ya da diğer bir deyişle başka bir hıristiyan mezhebinden olan bir rahibin önünde evlenen her katoliğe verilen aforoz cezası kaldırıldı.
Protestan Aforozu
Calvinci kurallara sıkı sıkıya bağlı reformcu kiliselerde aforoz, kuramsal olarak hâlâ yürürlüktedir. Sonuçları yurttaşlık alanında değil de, dinsel alanda görülür (Cena ayininden atılma, çocukların dini eğitiminin vaftiz babalarına ve vaftiz analarına verilmesi, evlenme kutsamasından yoksunluk). Gerekli olduğu durumda, "ihtiyarlar" meclisi, ilgiliyi dinledikten sonra, aforoza karar verir; ilgilinin sinod meclisine başvurma hakkı her zaman vardır. Özellikle, Kutsal Cena' ya katılma hakkını geçici olarak kaldırma cezası verilir; bu tür aforoz ilgili kişinin gerçek bir pişmanlık göstermesi durumunda kaldırılır. Günümüzde bu gibi işlemler ancak dine ve ahlaka aykırı rezaletler çıkaran ve bu tür davranışlarını sürdüren hristiyanlara uygulanmaktadır.
Büyük Larousse, Gelişim Yayınları 1.Cilt
