Doğu Anadolu Bölgesi Irmaklar ve Göller
Doğu Anadolu bölgesinin en büyük ırmağı Fırat'tır. Fırat'ın iki önemli kolundan biri olan Karasu, Erzurum'un kuzeyindeki Dumludağı'ndan, öbür kolu Murat suyuysa Van gölü kuzeyindeki dağlık kütlelerden doğar. Keban çevresinde bu iki ana kolun birleşmesiyle büyüyen Fırat ırmağı, dar ve derin boğazlardan geçerek Güneydoğu Anadolu bölgesine girer; Suriye ve Irak'tan geçerek Basra körfezine dökülür. Dicle ırmağı da, Doğu Anadolu'da Gölcük (Hazar gölü) yakınlarından doğar (bölgenin büyük bir kesiminin suları, bu ırmaklar aracılığıyla Basra körfezine ulaşır). Bölgenin geri kalan kesiminin sularıysa, Araş ve Gür (Kura) suları aracılığıyla Hazar denizine boşalır. Seyhan ve Ceyhan ırmaklarının kaynak alanları Doğu Anadolu'da kalır ve güneybatıdaki küçük bir kesim, bu yolla sularını Akdeniz'e iletir. Çoruh ırmağının bazı kollarının kaynaklan da Doğu Anadolu bölgesinde yer alırlar (bölge bu yolla Karadeniz'e açılır). Van gölü havzasıysa, dışarı akışı olmayan kapalı bir havzadır. Doğu Anadolu bölgesinde kışın yağışların kar biçiminde düşmesi nedeniyle, bu mevsimde sularda bir alçalma görülür. İlkbaharda, karların erimeye başlamasıyla sular kabarır; yaz sonuna doğru sular en düşük düzeye iner; sonbahardaysa yeniden bir yükselme görülür.
Doğu Anadolu'da çeşitli büyüklükte göllere raslanır. Bölgede yer alan ve Türkiye'nin en büyük gölü olan Van gölü, çöküntü hareketlerinin sonucu olan bir çukurun, sonraki dönemlerde Nemrut yanardağından çıkan lavların yarattığı setle Muş ovasından ayrılması ve bu setin arkasında suların birikmesiyle oluşmuştur. On iki bin kilometrekarelik bir alanın sularını toplayan gölün dışa akışı yoktur (bunun sonucu olarak, akarsuların getirdiği tuzlar gölde birikmiş, tuzluluk oranı büyük ölçüde artmıştır). Van gölünün doğusunda Erçek gölü, batısında Haçlı gölü ve Nazik gölü, lav setinin arkasında suların birikmesiyle oluşmuşlardır. Doğu Anadolu bölgesinin ikinci büyük gölü, Keban baraj gölüdür. Beyşehir gölünden sonra Türkiye' nin ikinci büyük tatlı su gölü olan Keban gölünün suları 116 köyü bütünüyle, 81 köyün topraklarını da bir ölçüde su altmda bırakmıştır (göl sulan altında kalacak tarihsel yapıtlar, ortak bir çalışmayla kurtarılmış ve Türk müzelerine binlerce yapıt kazandırılmıştır). Güneydoğu Toroslar'm orta kesiminde Elazığ ile Maden arasında bulunan Gölcük (Hazar gölü), tektonik bir çukurun içinde yer alır; kıyılarında çevre halkının yararlandığı dinlenme tesisleri kurulmuştur. Doğu Anadolu bölgesinde, Karaköse ve Doğu Beyazıt arasında yer alan Balık gölüyse, Türkiye'nin en yüksek (deniz düzeyinden 2 241 m yüksekte) gölüdür. Kars'ın kuzeyinde tektonik bir çukurlukta yer almış olan Hozapin gölünün yarısı Türkiye'de, yarısıysa da Rusya'dadır. Doğu Anadolu' nun öbür gölleri arasında Kars'ın kuzeyindeki Çıldır gölü, Bingöl ve Munzur dağlarının yüksek kesimlerindeki buzul sirk gölleri, ayrıca Nemrut dağı üstündeki krater gölü sayılabilir.1. Gelişim Hachette, Gelişim Yayınları, 3. Cilt, Sy:1056-1057
