Hayvancılık

Tarımın hayvan yetiştirmeciliğiyle uğraşan dalı; gücünden ya da et, süt, deri gibi ürünlerinden yararlanmak için hayvan yetiştirme işi. Sanayi ülkelerinde et, süt vb. günlük tüketim gereksinmeleri ya da atçılık gibi sportif amaçlarla hayvancılık yapılırsa da, bunun ekonomideki payı pek büyük bir yer tutmaz. Sanayileşmemiş ülkelerdeyse hem bu tür gereksinmeler için, hem de tarım ve ulaşım alanlarında gücünden yararlanmak için yapılan hayvancılık önemli bir ekonomik uğraştır. Hele toprakları tarıma elverişli olmayan dağlık bölgelerde diğer bütün gereksinmeler, ancak hayvancılık yaparak sağlanabilir. İnsanlık tarihinde insanın evrimi ve toplumların gelişmesine koşut olarak hayvancılığın da evrimleşip geliştiğine tanık oluyoruz. Avcılık döneminde insan, eti ve derisi için hayvan avlamak zorundaydı. Gerçek anlamda hayvancılık insanın ilk hayvanı evcilleştirmesiyle başlar. Domuz, köpek gibi, insanların beslenme artıklarıyla, kümes hayvanları gibi taneyle beslenen hayvanlar her yerde yetiştirilebilir. Hayvancılığın temelini oluşturan hayvanlarsa (koyun, sığır vb.) otla beslenenlerdir. Bu nedenle hayvancılığın gelişme gösterdiği bölgeler, ot ve samanın bol olarak elde edilebileceği yerlerdir. Dünyada bu alanlar orta kuşak ılıman iklim bölgelerindeki bozkır ve yaylalardır. Ilıman bölge orman kuşağı, ekvator ve kutup bölgeleri, hayvancılığa elverişli değildir. Kimi çetin doğa koşullarındaysa ancak bu koşullara uyabilen hayvanlar yetiştirilebilir (çöllerde deve, tundralarda rengeyiği, Tibet yaylalarında yak vb.). Doğa koşulları dışında insanların görenekleri de hayvancılığı etkiler. Müslümanlar domuz yemez, Hindistan'da ineklerin dokunulmazlığı vardır, Çinliler ve Japonlar sütten hoşlanmazlar vb. 18. yüzyıldan sonra bilim ve teknikteki ilerlemeler hayvancılığı da etkiledi. Yapay yem sanayii, hayvan ırklarını iyileştirme, hayvan hastalıklarıyla mücadele teknikleri gibi alanlardaki buluşlar hayvancılığı da alabildiğine geliştirdi. Modern hayvancılığın en çok geliştiği Avrupa ülkelerinde bugün sanayileşme yüzünden hayvancılık geri plana itilmiş bulunmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde ise çoğunlukla ilkel yöntemlerle yapıldığından verim çok düşüktür. Günümüzde geniş çaplı çağdaş hayvancılık Kuzey Amerika ve Avustralya'da yapılmaktadır. Türkiye'de özellikle ahır ve besi hayvancılığı alanında son yıllarda gelişme olmakla birlikte, hayvancılık hâlâ doğal koşullara bağlı ve eski yöntemlerle yürütülen bir uğraştır. Var olan hara, üretme çiftliği, ıslah istasyonu gibi devlet kuruluşlarıysa bütün Türkiye hayvancılığını yönlendirecek düzeyde değildir. Türkiye'de toplam 87.067.000 baş hayvan bulunur (1980). Bunlar içinde sayıca en fazla olan koyun (48.630.000), sonra sığır (15.894.000), kıl keçisi (15.385.000) ve tiftik keçisidir (3.658.000). Toplam et üretimi 204.380 ton, süt üretimi 5.502 ton, yapağı üretimi 61.285 ton, kıl üretimi 9.275 ton, tiftik üretimi ise 5.875 tondur.

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi