İbni Haldun
(1332 Tunus - 1406 Kahire), Arap tarihçisi ve bilgini.

Öğrenimini Zeytuniye Medresesi'nde yaptı. Çağının bilimlerini iyi öğrendi ve inceledi. İslâm filozof ve bilginlerinin yapıtlarından başka, eski Yunan-Lâtin felsefesini de inceledi. Yeni sentezlere vardı, alışılmamış görüşler savundu. Bir yandan da siyasete karıştı. Sonradan ailesinin taşındığı Endülüs'te saray kâtipliği yaptı, Şam'da Timur'un yanında bulundu. Tuttuğu Arap emirleri ve karıştığı saray entrikaları yüzünden birçok kez gözden düştü, yeniden yükseldi, kaçmak zorunda kaldı. İspanya, Afrika, Orta Doğu ülkelerinde pek çok yer gördü ve buralardaki bilim adamlarıyla ilişkileri oldu. Son olarak Mısır'da kadılık yaptı. 1384'te ilk kadılığından ölümüne değin ara ara yeni düşünceleri nedeniyle görevden atılıp yeniden getirilerek kadılığı sürdürdü.

Derin bilgisi ve zengin yaşamı sayesinde gezip gördüğü ülke halklarının toplumsal yapılarını, kültür ve geleneklerini, toplumların ayrı ve benzer yanlarını, göçebeliğin somut temellerini saptadı. İnceleme ve araştırmalarında gerçeğe ulaşmanın tek yolunun gözlem ve deney olduğunu uygulayarak gösterdi. İbni Haldun'un tarih, toplum ve toplumsal yaşam, hukuk, felsefe, din, bilim, devlet vb. kurumlarına bakış açısı, çağının Doğu bilginlerinin de çok ilerisindeydi.

Gözlem ve deney yöntemini, tarihî ve toplumsal olaylarda dış görünüşün değil iç etkenlerin önemli olduğunu, insan ve toplumun karşılıklı etkileşimini, yaşamın değişkenliğini açıkladı ve savundu. Bu yaklaşım ve görüşleriyle İbni Haldun, pozitif bilim anlayışının, çağdaş sosyolojinin kurucularından oldu. Bilimini ve görüşlerini topluca yansıtan önemli yapıtı "Mukaddime" (Başlangıç) adlı kitabıdır. Bu kitabı 18.-19. yüzyıl Avrupa bilim dünyasında birçok bilimsel araştırmaya konu ve kaynak oldu, bilimsel gelişmeyi etkiledi.