Kamboçya
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
(Fr.: Cambodge, İng.: Cambodia), Güney Asya'da, Çinhindi Yarımadası'nın güneybatısında devlet. Kuzeydoğuda Tayland, kuzeybatıda Laos, batı ve güneyde Vietnam ile sınırlanır; güneydoğuda Siyam Körfezi'ne açılır. Yüzölçümü 181.035 km2, nüfusu 7.688.000 (1987), başkenti Phnom Penh; önemli kentleri Battambang, Kompongcham, Angkor, Siem Reap ve yeni limanı Kompony Som'dur. Resmî dili Khmer, çoğunluğun dini Budizm'dir. Nüfusun büyük kısmını Kamboçyalılar meydana getirir. Ayrıca Vietnamlı, Çinli, Hintli azınlıklar vardır. Ülkenin kuzey ve doğusu, birkaç yüz metre yükseklikte, savan ve yer yer ormanla kaplı bir platodur. Güneydoğu dağlıktır. Denizden gelen musonlarla 5-6 m. yağış alan bu dağlık yöre ormanla kaplıdır. Kıyılar bataklık ve alçaktır. Bu dağlarla kuzey ve doğudaki platolar arasında kalan çukur alan, Mekong ve kollarının alüvyonlarıyla dolmuş eski bir körfezdir. Burada yer alan Tonle Sap (Büyük Göl), bu eski körfezin bir kalıntısıdır. Yılın belli zamanlarında bu göl ve ırmaklar taşar ve geniş bir alanı sular altında bırakır. Ekonomi tarıma dayanır, başlıca ürünler: Pirinç, kauçuk, mısır, yerfıstığı, tütün, pamuk, baharat, teck ağacıdır. Irmaklar balık bakımından zengindir. Endüstri kuruluş hâlindedir. İlk ve orta çağlarda Khmer Devleti'nin topraklarıydı. Oldukça uygar bir toplum olan bu krallık (merkezi Angkor), 13. yüzyıldan itibaren önemini yitirmiş ve komşularının egemenliği altına girmiştir (Siyam ve Vietnam). 17.-18. yüzyıllarda uzun süren iç savaşlara sahne oldu. 1863'te Fransız himayesi altına girdi. 1953'te yeniden bağımsızlığa kavuştu. Bağımsız Kamboçya Devleti, Doğu ve Batı blokları arasında tarafsızlık siyaseti benimsedi. 1955'te Kral Norodom Sihanuk, babası lehine tahttan çekildiyse de ülkenin gerçek yöneticisi olarak kaldı. Babasının 1960'ta ölümü üzerine referandumla devlet başkanı oldu.
önlemler hoşnutsuzluklara ve Kızıl Kmerlerin halkın desteğini büyük ölçüde kaybetmesine yol açtı. Vietnam'la yoğunlaşan sınır çatışmaları sonucu Aralık 1977'de bu ülkeyle olan ilişkiler tamamen koptu ve Vietnam Kamboçya'yı işgal etti. Ocak 1979'da Phnom Penh'i işgal eden Vietnam birlikleri desteğindeki Ulusal Kurtuluş için Kamboçya Birleşik Cephesi adlı gerilla örgütü, Pol Pot rejimini devirerek Heng Samrin başkanlığında yeni bir hükümet kurdu ve ülke Kamboçya Halk Cumhuriyeti adını aldı. Öte yandan, Çin'e kaçan Pol Pot önderliğindeki direniş örgütleri Heng Samrin hükümetine karşı saldırıya girişti. Heng Samrin, 1988'de bu örgütlerle uzlaşma sağlamaya yönelik görüşmeler başlattı. Vietnam birlikleri Eylül 1989'da Kamboçya'dan çekildiler. Etnik ve sosyoekonomik çatışmaların yol açtığı çeşitli bölünmelere rağmen, önce Paul Biya'nın, sonra da Ahidjo'nun başkanlıkları sırasında ülkede daha büyük bir serbestlik ortamı oluştu. 1985'te Birleşik Parti (UNC, Kamerun Ulusal Birliği), Kamerun Halkı Demokratik Birliği (RDPC) adını aldı. Paul Biya'nın iktidara gelişi (1984; 1987'de yeniden seçildi), Kamerun ekonomisinin gevşeme dönemine denk düşer; 1988'de İMF tarafından bir istikrar planı önerildi; fakat bu planın uygulanması, yasadışı muhalefet partisi olan Toplumsal Demokratik Cephe'nin (FDS) çevresinde örgütlenen bir direniş hareketinin başlamasına yol açtı.
