Arama


bekirr - avatarı
bekirr
VIP VIP Üye
26 Mart 2013       Mesaj #4
bekirr - avatarı
VIP VIP Üye
Osmanlı devletinde bürokrasi örgütlenmesi ne şekildedir?

Kalemiye tariki, özellikle Dîvân-ı Hiımâyûn'un her türlü yazışmalarını hazırlamak, giriş ve çıkış kayıtlarını tutmak, suretlerini almak, muhafaza etmek görevlerini yapar. Bu hizmetlerin yürütülmesi sırasında fermanlar, nizâmnâmeler, dış ülkelerle yapılan antlaşmalar (muahedeler) ve anlaşmalar (mukaveleler) Beylik Kalemi tarafından yazılı belge haline getirilir. Tahvil ve Ruûs kalemleri de bütün devlet teşkilatında yer alan görevlilerin tayin ve nakillerine ait belgeleri düzenler ve kayıtlarını tutar. Ancak bütün bu hizmetlerin yürütülmesi için beylikçi, tahvil kesedarı, ruûs kesedarı denilen âmirlere bağlı olarak çok sayıda memur çalıştırılır. Kalemiye tarikinin başında Reisülküttâb bulunur.
"Kalem" terimi günümüzdeki "devlet dairesi", "kalemiye" ise bürokrasi anlamına gelir. Kalem görevlileri Farsça ve Arapça dillerini bilen, edebî eserler verebilecek düzeyde kültürlü, hatta ma-tematik bilimlerde bilgisi olan kişilerdir. Bu kalem erbabının oluş¬turduğu zümreye "Kalemiye Tariki" denilmektedir.

Osmanlı Devleti'nde bürokrasiyi temsil eden "Aklâm"m ya da "Kalemler"in en önemlileri Dîvân-ı Hümâyûn, Defterhane-i Hakâni ve Hazine-i Âmire'de bulunmaktaydı.
Dîvân-ı Hümâyûn'un yazı işleri, kayıtları Reisülküttab'ın yö¬netimindeki Beylik Kalemi, Tahvil Kalemi, Ruus Kalemi, Amedi Kalemi denilen dairelerde çalışan hâcegân ve maiyet- lerindeki halife, kâtibler ve şakirdler marifetiyle yürütülürdü.
Defterhane'nin üç, Mâliye'nin de beş büyük kalem gurubu vardı.

Osmanlı Devleti'nin mâli işlerini yürüten Bâb-ı Defterî, Baş- defterdarlık, Hazine-i Âmire ve Başmuhasebecilik'e bağlı 700 kadar görevliden oluşuyordu.

Bunlar dışında Yaya, Müsellem, Yörük, Akıncı, Evlâd-ı Fâ- tihan, Tımar Yoklaması, Voynuk, Taycı, Cebelü defterlerinin tutulduğu, ya da Vezir ve Ağa Divânları, Tersâne, Tophâne, Barudhâne, Darbhâne gibi büyük devlet dâirelerinin nisbeten daha küçük kalemleri de vardı.
Taşra teşkilâtında Haleb'de Acem ve Arap Defterdarlığı, Tuna, Erzurum, Diyarbakır, Şam, Trablusşam Defterdarlıkları, öbür eyâletlerde ise yerel örgüte ve sancak sayısına göre Hazine defterdarı, mal defterdarı, tımar defterdarı denen mâliye görevlileri vardı. Anadolu Defterdarlığı içinde de "Kenar Defterdarlığı" adı altında Sivas ve Karaman Defterdarlıkları oluşturuldu.
Bütün bu örgütün hâcegân, hulefâ ve şâkirdânı "Kalemiye" mensubudurlar.

Kalemiye tarikinde en yüksek altı mansıb "Menasıb-ı Sitte" adıyla anılan "Nişancılık, Şıkk-ı Evvel, Şıkk-ı Sani, Şıkk-ı Sâlis defterdarlıkları, Reistılküttab'hk ve Defter Eminliği"dir. Ni¬şancılık, sancakbeyi pâyesinde addolunur ve Dîvân'da def- terdaria eşit mertebede sayılırlardı.

kaynak: 99 soruda Osmanlı