YUMURTALIK (OVARYUM): Yumurtalıklar, rahimin her iki yanında birer adet olmak üzere, karın boşluğunda yer alırlar. Fallop borularının altındadırlar. Yaklaşık olarak 3 cm uzunluğunda, 1.5 cm genişliğinde ve 1 cm kalınlığında badem biçiminde ve 4-8 gram ağırlığındadır. Erkeklerdeki testislerin karşılığıdır.

Yumurtlamanın başladığı erginlik dönemine kadar üzeri düzdür, bundan sonra, yani yumurtlama başladıktan sonra, üzerinde girinti ve çıkıntılar oluşur. Kadının adetten kesilmesinden sonra üzeri yine düzleşir.

Yumurtalığın dış bölümünde bağ dokusundan yapılmış bir kabuk (korteks) bulunur. Bu kabuk, yaş ilerledikçe kalınlaşır ve sertleşir. Bu kabuğun olgunluk döneminde normalden kaini ve sert oluşu, olgunlaşan yumurta hücresinin dışarı atılmasını, yani yumurtlamayı engeller.


Kız çocukları doğduklarında, her bir yumurtalığında 200 bin kadar olgunlaşmamış yumurta hücresi vardır. Olgunluk dönemine gelen bir kız çocuğunda her ay bu hücrelerinden birkaçı olgunlaşmaya başlar ve biri tam olgunluğa erişerek, karnı boşluğuna atılır. Bu olaya “ovülasyon” (yumurtlama} adı verilir. Kısırlık nedeniyle incelenen kadınların yaklaşık yüzde 2O’sinde kısırlığın nedeni yumurtlama olmamasıdır. Yumurta hücresinin olgunlaşması ve yumurtlama sırasıyla bir ay bir yumurtalıkta, diğer ay Öteki yumurtalıkta olabilirse de bu her zaman böyle sırasıyla olmayabilir. Yumurtalıklar, kadınlık öğelerini oluşturan, adet düzenini sağlayan hormonları da üretirler, yani yumurtalıklar bir iç salgı bezidir. Yumurtalıklarda başlıca iki horman yapılır; “östrojen” ve “pro-gesteron” hormonu. Bu ana iki hormondan başka, yumurtalıklarda bir erkeklik hormonu olan “arid-rojen” hormon da üretilmektedir. Bu hormonların yapım miktarı her zaman aynı düzeyde değildir, her ay periyodik değişimler göstermektedir. Bunların salgılanmasını ve aralarındaki dengeyi hipo-fiz bezi düzenler. Bir kadının sağlıklı tam bir kadın olması ve normal adet görerek gebe kalabilmesi, beyin, hipofiz bezi ve yumurtalık arasındaki ilişkinin düzenli olmasıyla gerçekleşir. Yumurtalıkların hormon salgılamaya başlaması, genellikle 10 yaş dolayında başlar. Salgılanan hormon miktarı olgunluk dönemine kadar giderek artar. Bu hormonların etkisiyle kız çocukları, yavaş yavaş erkek çocuklardan farklılaşmaya, genç kız olmaya başlar. Memeleri gelişmeye, koltukaltı ve pubis kılları belirmeye ve de adet görmeye başlar. Doğuştan bir gelişim bozukluğu sonucu yumurtalıkları olmayan kız çocuklarmdaysa, bu gelişmeler görülmez.

Bir kadının adet görmesinde rol alan en önemli organ yumurtalıklardır. Yumurtalığı olmayan ya da ameliyatla alınmış kadınlar adet göremezler.

Soru

Yumurtalık tüpü tümörlerinin özellikleri nelerdir?

Cevap
Yumurtalık tüpünün (Fallop borusu) tümörleri çok ender görülür. En sık görüleni yumurtalık borusu karsinomudur ve kadın üreme organı tümörlerinin yüzde 0,3′ünü oluşturur. Genellikle 50-60 yaşlarında görülür; tek yumur­talıkta çıkar ve kan, lenf, kann zan ve komşuluk yollarıyla yayılabilir. Klinik olarak yumurtalık borusu karsino-mu, Öteki yumurtalık tümörleriyle aynı grupta değerlendirilirse de, bunlardan oldukça güç ayırt edilir.

Soru

Yumurtalık bağdokusu tümörlerinin özellikleri nedir?

Cevap

Yumurtalığın bağdoku yapısındaki bölümlerinden kaynaklanabilen fibrorn, menopozdan sonra görülen iyi huylu bir tümördür. Genellikle çok yavaş ilerler. Buna karşın sarkom çok daha hızh gelişerek özellikle damarlann duvarlanna yayılır; gidişi son derece kötüdür.

Soru

Yumurtalık teratomunun özellikleri nedir?

Cevap
Sıklıkla üç embriyon yaprağından da (endoderm, ektoderm, mezoderm) kaynaklanan yapılardan oluşan bütün oluşumlar teratom olarak adlandmlır. Bütün yumurtalık tümörlerinin yaklaşık yüzde 15′ini oluşturan teratomlar daha çok tek yumurtalıkta çıkar ve kist yapısındadır. En sık görülen teratom dermoit kisttir. Duvarının bir bölü­mü deri dokusuyla örtülmüş bir kesecikten oluşan tümörün içinde krema benzeri, koyu bir madde bulunur. Kistin içini dolduran bu maddenin yapısında saç, kıl ya da kıkırdak parçalan, kemik ve hatta diş dokulan bulunabilip. Röntgen filmlerinde kemik ya da diş dokusunun saptanması dermoit kist tanısı konmasım sağlayabilir. Başka bir teratom tipi de yumurtalık struması olarak da adlandırılan ve tiroit hücrelerinden oluşan tümördür.

Soru

Yumurtalık disgerminomunun özellikleri nelerdir?





Yumurtalık disgenninomu başından beri kötü huylu olan yumurtalık tümörlerinin yüzde 4′ünü oluşturur ve 16-22 yaşlarda daha sık görülür. Embriyondaki ilkel eşey bezinin farklılaşmamış hücrelerini taşıyan disgerminom, bi­çimsel olarak erbezinin seminom adlı tümörüne benzer. Özellikle sağ yumurtalık olmak üzere tek bir yumurtalık­ta çıkar ve genellikle portakal büyüklüğüne ulaşabilir. Tümörde san renkli kanama alanları görülür.