İslam’da Düşünce ve İfade Özgürlüğü
İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özellik aklıdır. Aklın ise en önemli işlevi düşünmektir. Kuran-ı Kerime göre insanı insan yapan, onun her türlü davranışlarına anlam kazandıran ve ilahi emirler karşısında sorumluluk altına girmesini sağlayan şey aklıdır. Din, akıllılara gönderilmiştir. Kuran birçok ayetinde insanları düşünmeye, anlamaya, zikretmeye ve tefekküre davet etmektedir. Tüm bu faaliyetler aklın birer fonksiyonudur.
İnsan aklı sayesinde taklitten kurtulur. Neye, niçin inandığını kavrar. İslam dini akıl sahibi insanları muhatab alır ve onlara sorumluluk yükler. “Aklı olmayanın dini de yoktur” ifadesini bu anlamda düşünmek gerekir. İslam, düşünce ve ifade özgürlüğüne büyük önem vermiştir. Kur’an’da düşünceyi teşvik eden pek çok ayet vardır. Bu ayetlerden birçoğunun “Düşünmez misiniz?
Allah (c.c.) Kuran-ı Kerim´de: “Hiç düşünmez misiniz, hiç akletmez misiniz? Ancak akıl sahipleri hakkıyla düşünüp öğüt alırlar, akıl sahipleri ve düşünenler için yerde ve gökte birçok ibretler vardır...” (Bakara, 2/44, Zümer, 39/9, Al-i Imran, 3/190.)
Düşünmüyorlar mı?” gibi soru biçiminde olması bile insanları düşünmeye çağırmak ve özgür düşünce ortamına sevk etmek içindir. Kur’an düşünmeyi ve düşünce hürriyetini kullanabilmeleri için insanlara yol gösterir. Kur’an, insanların bitkilere, hayvanlara, göğe, yıldızlara, aya, güneşe, gece ile gündüzün ardı ardına gelişine, gemilerin denizde yüzmesine, yağmurla yeryüzünün canlanmasına dikkatini çekerek onların düşünmelerini ister (Bakara suresi, 164. ayet, Hicr suresi, 16. ayet, Mülk suresi 3. ayet, Kaf suresi, 61. ayet.).
Allah, insana diğer varlıklardan farklı olarak akıl ve düşünme gücü vermiştir. Bu nedenle düşünce ve ifade özgürlüğü temel bir haktır. Düşünce özgürlüğü; insanın serbestçe düşünebilmesi, başkalarına zarar vermeden düşündüğünü söz ve yazı ile serbestçe ifade edebilmesidir. Düşünce özgürlüğü; insanın kişisel ve toplumsal yaşama ilişkin sorulara çözümler üretmesi, kendisinde bir kanaat oluşturması, bulduğu çözüm ve kanaatleri başkalarına iletebilmesidir.
Peygamberimiz de hayatı boyunca düşünce ve ifade özgürlüğüne büyük önem vermiştir. Pek çok konuda arkadaşlarına danışmış, onların düşüncelerine değer vermiştir. Örneğin, Hendek Savaşı planını yaparken arkadaşlarının fikrini almış ve bu savaşta Hz. Selman-ı Farisi isimli sahabenin düşüncesini uygulamıştır.
İslam dininin düşünce ve ifade hürriyetine verdiği önemden dolayı ilmi ve fikrî hayat canlanmış, pek çok ilim dalı kurulmuş, tercüme ve telif eserler yazılmıştır. Dinimiz düşünmeyi ibadet saymış, düşünmeye ve düşündüklerini paylaşmaya teşvik etmiştir.
Kaynak: ilimrehberi.com
