YALITKAN sıf. ve a. Isı ya da ses yalıtımı sağlayan malzeme (Bk. ansikl. böl. Isı- bil.)

—Boyac. Gerek yalıtkan maddenin her iki tarafında enerji değişimlerine (elektriksel, ısıl, akustik ya da başka türden) engel oluşturma, gerekse bazı elemanları kimyasal bakımdan tepkimeye girmeye ya da birbiri içinde yayılmaya yatkın olduğu için bozunmaya yol açabilecek iki ürünün bitişik tabakaları arasında etkisiz bir katman oluşturma özelliği taşıyan verniklere boyalara ya da benzer preparatlara denir.

—Elekt. DİELEKTRİK'in eşanlamlısı.

—Elektrotekn. Bir iletim akımının geçişini engellemeye yarayan genellikle dielektrik bir malzeme için kullanılır. (Bk. ansikl. böl.) || Kolektör yalıtkanı, bir doğru akım makinesinin kolektörünün iki laması arasında yer alan yalıtkan ayırıcı.

—ANSİKL. Elektrotekn. Gaz yalıtkanlar yalıtım dirençlerini azaltmaya yarar ya da elektrik arklarının söndürülmesine katkıda bulunur; bunlar başlıcaları hava, azot (N,), hidrojen (l-y ve kükürt heksafluorür (SFg) olan çokatomlu gazlardır. Sıvı yalıtkanlar ya da yalıtkan yağlar, bir yalıtımın dielektrik sertliğini artırmak ve ayrıca, çevre devrelerdeki elektriksel ve manyetik kayıplardan kaynaklanan ısıyı dışarı atmak amacıyla kullanılır. Bu sıvılar ya petrol türevi mineral yağlar ya da bireşim ürünü tutuşmaz yağlardır. Bunlar, günümüzde transformatörlerde, indüktanslar- da, kondansatörlerde, kablolarda ve dis- jonktörlerde yaygın olarak kullanılır.
Katı yalıtkanlar arasında ise, mineral yalıtkanlar (cam, kuvars, seramik, mika, amyant) ve doğal organik (selüloz, bitümler, kauçuk) ya da sentetik yalıtkanlar (termo- plastik ya da ısılsertleşir polimerler, çeşitli karma malzemeler, elastomerler) sayılabilir. Tüm bu yalıtkanlar, iletkenlere mekanik destek görevi yapar; dolayısıyla bunlar yalnız, dielektrik bir gerilmenin etkisinde değildir ve bunun yanı sıra elektromanyetik güçleri de iletmek ve aygıtın içinde açığa çıkan ısıya dayanmak zorundadır.

—Isıbil. Isıl yalıtkanlar genellikle hafif malzemelerdir. Çoğunlukla 100 kg/m3'ün altında olan özgül kütleleri 300 kg/m3'ü ender olarak aşar. Yalıtkanların hücre yapısı ısı yayımı için bir engel oluşturur. Her biri havayla ya da daha yalıtıcı bir gazla dolu olan hücreler, yalıtkanın iskeletini oluşturan organik ya da anorganik katilardan çok daha az iletkendir. Her yalıtkan, ısıl kullanım alanı (kullanılabileceği alt ve üst sıcaklık sınırları), mekanik dayanımı, kimyasal kimi zaman da biyolojik kararlılığı, özellikle de ısıl iletkenliği ile ayırt edilir. Isıl iletkenlik sıcaklığa bağlı olarak değiştiğinden bu büyüklüğü belirtmek gerekir.

En çok kullanılan yalıtkanlarda büyüklük düzeyleri şunlardır:
- derinsoğuk tekniğinde, - 200°C'ta: 0,01 Vm-'K-1,
- soğutma sanayisinde, - 20°C’ta:
0,03 VVnr'K'1,
- inşaat sektöründe +20°C'ta:
0,04 VVnr'K"',
- sanayi alanında +200°C'ta:
0,07 VVnr'K"',
- sanayi alanında, 500°C'ta:
0.10.V m-' K-1.

Yalıtkanlar kökenlerine göre üç gruba ayrılır:
1. mineral kökenli malzemeler (cam elyafı, kaya yünü, gözenekli cam, özellikle kri- yojenik yalıtımda kullanılan toz malzemeler [perlit, vb.], gözenekli beton ya da hafif agregalar);
2. bitkisel kökenli malzemeler (mantar, balsa, saman, varek);
3. gözenekli plastik malzemeler (köpük polistren, çekilmiş polistren, köpük poli- vinilklorür [PVC], poliüretan köpüğü, fenol köpükleri, bunlara kauçuk köpüğü de eklenebilir).
Isıl yalıtım iki çeper arasına yerleştirilen ince hava katmanlarıyla gerçekleştirilebilir. Böyle bir katmanın yalıtma gücü 2-3 cm'den sonra kalınlıktan hemen hemen bağımsızdır. Yalıtma gücü kızılaltı ışımayı yansıtan kaplamalarla artırılabilir; bu bakımdan en çok salık verilen malzeme alüminyum yaprağıdır.
Uzay teknolojisinde, günümüzde toz ya da lifsi malzemelerden yapılan ve hücreleri vakum altında tutulan Cıstünyalıtkanlar kullanılır; bu yalıtkanlardan büyük bir olasılıkla ileride başka alanlarda da yararlanılacaktır.
Yalıtım malzemeleri, toz ya da granül halinde levha, kokil (cam elyafı) ya da ya- rıkokil hatta odun talaşı durumunda bulunur. Özellikle yüksek sıcaklıklarda gerçekleştirilen sanayi uygulamalarında yalıtkanlara, çoğunlukla ısıgeçirmez adı verilir. 800°C'tan sonra yalıtım genellikle koruma ile birlikte uygulanır ve dolayısıyla ateşe dayanıklı malzeme tekniğini ilgilendirir.