TRAFİK a. (fr. trafic; ing. traffic; ve ital. traffico’dan).
1. Ulaşım yollarında bulunan taşıtların, yayaların vb. gidişgelişi; seyrüsefer: Trafik kazası. Trafiği düzenleyen polis memuru. (Bk. ansikl. böl.)
2. Belirli bir süre içinde (gün, ay, yıl), bir ulaşım yolunda ya da bir bölgedeki yolların tümünde gerçekleşmekte olan mal ve yolcu ulaşımı ya da kara, hava, deniz taşıtlarının gidişgelişi: Liman trafiği. Demiryolu trafiği.
3. Ulaşım yollarında bulunan taşıt ve yayaların tümü: Yeni ydlar yapılınca, trafiğin akışı hızlandı.
4. Önemli görevlerde bulunan kişilerin bir yere gidişgelişi
5. Trafik işaretleri, trafiği düzenlemek amacıyla gerekli yerlere konulan özel imli levhaların tümü. (İŞARET.) || Trafik lambası, taşıtların ve yayaların kavşaklardan geçişini düzenleyen ışık sistemi.

—Ask. havc. Trafik subayı, bir askeri havaalanında uçakların kalkışını ve trafiğini düzenleyen kimse.

— Havc. Hava trafiği, havataşıtlarının, hava ve havaalanlarındaki manevra pistlerinde yaptığı hareketlerin tümü. (Bk. ansikl. böl.)

—Ulaş, ve Huk. Trafik cezası, trafik kurallarına aykırı davrananlara uygulanan ceza. (Kesinleşen trafik cezalan, sürücülerin sicillerine işlenmek üzere mahkemelerce ilgili trafik şubelerine gönderilir.) || Trafik sigortası, motorlu araçların kullanılmasından doğan zararları karşılamak üzere Karayolları trafik kanunu hükümlerine göre yapılması zorunlu sigorta. (Zorunlu sigortası bulunmayan araçlar trafikten alıkonur.) || Trafik zabıtası, trafik hizmetlerini yürütmek ve denetlemekle görevli zabıta. || il trafik komisyonu, il sınırları içinde trafik düzeni ve güvenliği için çalışan vali ya da yardımcısının başkanlığında emniyet, jandarma, belediye ve karayollarının uzman ve teknik elemanlarından oluşan kurul. || İlçe trafik komisyonu, ilçe sınırları içinde trafikle ilgili çalışmalar yapan, kaymakamın başkanlığında, emniyet, jandarma, belediye varsa karayolları uzmanlarının oluşturduğu kurul, (ilçe trafik komisyonunun kararı il trafik komisyonunca incelenip vali tarafından onaylanır ve yürürlüğe girer.) || Karayolları trafiği, yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketlen, (fik. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Havc. Hava trafiği, hava taşıtlarının hızlı ve düzenli akışını sağlayarak hava seyrüseferi güvenliğine katkıda bulunan devlet kuruluşlarının denetimi altındadır. Hava trafiğini denetlemede amaç, hava taşıtlarının birbiriyle ve olası engellerle çarpışmalarını önlemek, uçuş güvenliğini sağlamak için her uçağın pilotuna bilgi vermek, araştırma ve kurtarma servislerine tehlikedeki bir uçak hakkında gerekli bilgileri iletmektir.
Her kontrol bölgesine ait yerel yönetmelikler dışında, belli kurallar saptanmıştır. Örneğin, yerleşim yerlerinin üzerinde, yerden en az 500 m yükseltide uçulması zorunludur; bu yükselti, 10 000 ile 100 000 nüfuslu kentler üzerinde uçan tekmotorlu uçaklar ile 100 000’den fazla nüfuslu kentler üzerinde uçan çokmotorlu uçaklar için 1 000 m'dir. 100 000'den fazla nüfuslu kentler üzerinde, tekmotorlu uçaklar 2 000 m'den daha yüksekte uçmak zorundadır Geçiş ve karşılaşma durumlarında, önceliğin belirlenmesi konusunda çok sıkı kurallar saptanmıştır.
Hava seyrüseferi kontrolünü kolaylaştırmak için hava sahası, farklı kategoride bölgelere ayrılmıştır:
1. Havaalanı trafik bölgesi, yerden 700 m yükseltiye kadar uzanan ve merkezi havaalanı olmtfı fcere, 9 km yarıçapında bir daireyle sınatoıan bir hava sahasıdır;
2. Serbest tmflk alt katmanı, yer düzeyi ile 300 m yükselti arasında kalan bir hava sahasıdır. Bu katman, engebelere uyarak bütün arazi üzerinde uzanır; yalnız havaalanı trafik bölgeleri tarafından kesilir ve görerek uçuş yapan turizm uçakları ile ciropleynler tarafından kullanılır;
3. Uçuş haberleşme bölgesi, serbest trafik katmanının üst sınırı (yerden 300 m) ile deniz düzeyinden 3 000 m yükselti arasında kalan hava sahasıdır;
4. Uçuş haberleşme üst bölgesi, deniz düzeyinden itibaren 3 000 m’nın üzerinde yer alan ve ilke olarak, uzunmenzilli" uçaklara ayrılmış hava sahasıdır;
5. Kontrol bölgesi, uçuş haberleşme bölgelerine uygulanan ve içindeki hava trafiği özel kurallara bağlı olan, coğrafi bakımdan tanımlanmış bir sahadır. Bu kontrol bölgeleri, hava taşıt trafiğinin çok yoğun olduğu hava sahası bölgelerinden oluşur.
Hava trafiği kuruluşları iki temel hücreden meydana gelir: bölgesel kontrol merkezi ve yerel kontrol merkezi.
Bölgesel kontrol merkezi’hm görev alanı, belirli bir coğrafi sınırlama içindeki uçuş haberleşme bölgesini kapsar (bölge içine alınabilen havaalanı trafik bölgeleri ile serbest trafik alt katmanı dışında). Kendi yetki sınırları içinde uçan uçaklar için bölgesel kontrol merkezi, trafik koordinatörü görevi yapar ve bütün hava taşıtlarına meteoroloji, altyapı ya da seyrüseferle ilgili her tür bilgiyi verir. Son olarak, bölgesel kontrol merkezi, kendi bölgesi içinde uçan havataşıtlarını koruyan bir güvenlik servisidir.

Bir merkez şefinin yönetimi altında bulunan bölgesel kontrol merkezi şu bölümlerden oluşur:
a) havataşıtlarının konumunu kontrol etmeyi sağlayan bütün aygıtların toplandığı kontrol odası;
b) bölgenin altyapısı, meteorolojisi, yönetmeliği, yöntemlerine ilişkin her türlü belgeyi toplamak ve günü gününe tutmakla görevli bir havacılık danışma bürosu;
c) uçuş halindeki havataşıtlarıyla ve diğer kontrol, araştırma ya da kurtarma merkezleriyle bağlantı kurmakla görevli bir telekomünikasyon bürosu;
d) kontrol merkezine havaalanlarını ve tüm kontrol bölgesini ilgilendiren bütün meteoroloji haberlerini seğlamakla görevli meteoroloji bürosu.
Yerel kontrol merkezi'nin, havaalnı trafik bölgesi içinde, bölgesel kontrol merke zininkine benzer ayrıcalıkları vardır. Ayrıca, uçakların piste yaklaşma kontrolünü ve pilotların havaalanı trafik bölgesi içinde uçuş kurallarına titizlikle uymalarını sağlar.

Uygunsuz hareketleri saptama ve tutanak tutma yetkisine sahiptir Yerel kontrol merkezi şu bölümlerden meydana gelir:
a) kontrol kulesi, havaalanı trafik bölgesi içinde uçan ya da manevra sahasında hareket eden bütün uçaklarla bağlantıyı sağlar, tüm bu bölge içindeki hava trafik kontrol ve güvenliğinin yanı sıra hava koşullan görerek yaklaşma ve iniş manevralan yapmaya elverişli olmadığında yaklaşma kontrolünü temin eder;
b) havacılık danışma büroeu, havaalanı trafik bölgesi içinde bölgesel kontrol merkeziyle aynı ayrıcalıklara sahiptir;
c) pist bürosu, havataşıtlarının geliş ve gidiş formalite ve işlemlerinin yanı sıra pilotlar ve hava şir amaçlayan özeI önlemlerle düzene sokulur; böylelikle birbirini izleyen taşıt gruplarının olabildiğince az duraklayarak ilerleme si sağlanır. Bu düzenleme tekyönlü (yeşil ışık) yollarda göreli olarak daha kolaydır; çift yönlü yollardaysa, ışıkların düzeni günün Saatlerine ya da alıcılarla kaydedilen bilgilerin (debi, trafiğe çıkma oranı vb.) anlık ya da sürekli dalgalanmasına göre değişen bir programla gerçekleştirilir.

—Ulaş. Yol trafiği. Otomobil trafiğinin artması, yolların ve sokakların dokusunu ve izlediği hatları değiştirdiği gibi, kentlerin görünümünü ve yaşam biçimimizi de de ğiştirdi.
İlkönce ABD'de ortaya çıkan yol trafiği sorunu, kamuya açık yolların güvenlik, rahatlık ve taşıma kolaylığı bakımından düzenlenmesi ve kullanımını konu alan bir "‘trafik tekniği"nin doğmasına neden oldu.
Uzun zamandır yollann özellikleri bu yollan kullanan taşıtlara uyarlanmıştı; ama taşıtın ancak tek başına ya da bir başka taşıtla birlikte hareketi göz önünde tutuluyordu. Sürücü yol üzerinde kendini özgür hissediyor, oysa gerçekte “trafik akımı” denilen az çok hızlı bir taşıt dalgasının içinde bulunuyordu: debi, yapı, yoğunluk, hız gibi birtakım karakteristik değişkenleri göz önünde tutarak bu akımın statistik bir çözümlemesi yapılıyordu.

• Trafikte çözümleme ve tahmin. Belli bir yol üzerinde akmakta olan taşıt sayısı, geçen taşıt ya da dingil sayısını kaydeden pnömatik ya da elektrikli sayaçlarla donatılmış, "sürekli sayıcı" denilen aygıtlar yardımıyla ölçülür. Görevliler tarafından periyodik olarak yapılan tek tek sayımlarla da, farklı taşıt kategorileri belirlenir.
Bir trafik sorununun incelenmesi (örneğin bir yol değiştirme tasarısı), taşıtların çıkış ve varış noktaları, bir yerden bir yere gidiş sebepleri gibi çok kesin verileri gerektirir. Bu bilgiler ya yol üzerinde ya da yolları kullanacağı tahmin edilen kişilerin evlerine gidilerek yapılan anketlerden elde edilir. Bu verilerin çözümlenmesi iki nokta arasındaki tahmili trafiğin yoğunluğunu belirlemeyi sağlar ve kullanıcılara, birçok hat tahsis edilmişse, geçiş süresi ve bedelini esas alan oldukça karmaşık hesaplamalarla, bu hatlar arasındaki trafiğin dağılımını tahmin etmek mümkündür. Bu şekilde derlenen istatistik öğeler birtakım genel sonuçlar ortaya çıkarır: doygunluk noktasına ulaşmamış bir trafikte taşıtların sıklığı Poisson yasasına uyar. Belli bir yolda trafik, zaman içinde, yolun ekonomik rolünü ortaya koyan düzenli periyodik eğrilere göre (gün, hafta, ay) değişir: böylece "tepeler" ve "boşluklar” belirlenir.

• Trafik yollarının kapasitesi. Bir yolun ya da karmaşık bir yapının (örneğin bir kavşağın) olası debisi belli olduğuna göre, “trafik tekniği"nin işlevi bu debiyi, var olan ya da inşa edilecek yapının kapasitesine uyarlamaktır. Bu uyarlama yalnızca geometrik karakteristiklerin uygun bir biçimde seçilmesiyle değil, tek yön belirleme, eola dönüşü yasaklama, durma, nakliye ve mal boşaltmayı sınırlama gibi birtakım düzenleyici önlemlerle de gerçekleştirilir.
Fazla kavşağı olmayan bir yol üzerinde en yüksek debiye karşılık gelen hız aşağı yukan 50 km/s’dir; ancak, böyle bir trafik akışı pek tatminkâr olmayan bir hizmet düzeyi sağlar. Kentlerde debiyi belirleyen genellikle kavşakların art arda gelişidir. Toplu taşımalara kolaylık sağlamak amacıyla, bazı geniş yollarda otobüs, ambulans ve taksiler için özel şeritler tahsis edilmiştir.

—Ulaş, ve Huk. Karayolu trafiğiyle ilgili yürürlükteki yasa, Türkiye'de 13 ekim 1983 tarih ve 2918 sayılı Karayolları trafik kanunu dur. Yasanın amacı, karayollarında can ve mal güvenliği açısından trafik düzenini sağlamaktır. Trafik hizmetleri başta Emniyet genel müdürlüğü olmak üzere, Karayolları genelmüdürlüğü, belediyeler ve bazı kamu kurum ve kuruluşlarınca yerine getirilir. Yasayla Emniyet genel müdürlüğüne verilen görevler, bu genel müdürlüğün merkez, bölge, il, ilçe trafik zabıtasınca yürütülür. Genel müdürlüğün görevlerinden bazıları şunlardır: araçlara ve sürücülere ilişkin işlemleri yapmak, plaka ve belgelerini vermek, araçlarda bulundurulması gerekli belge ve gereçleri, sürücüleri ve bunların belgelerini, karayolunu kullanan kişilerin kurallara uyup uymadığını denetlemek, duran ve akan trafiği düzenlemek, yönetmek, trafik kazalarıyla ilgili işlemleri yapmak vb. Karayolları genel müdürlüğü ve belediyeler yapım ve bakımından sorumlu oldukları karayollarında can ve mal güvenliği sağlamak için gerekli düzenlemeler yapmak ve işaretler koymakla yükümlüdürler. Karayolları üzerinde çalışma yapacak kişi, kurum ve kuruluşlar trafik akımını ve güvenliğini bozmayacak biçimde davranmak, zorunlu nedenlerle meydana gelen arıza ve engelleri en kısa zamanda ortadan kaldırarak karayolunu trafiğe açık bulundurmak zorundadır. Karayolu üzerinde trafiği güçleştirmek, trafik işaretlerinin görülmesini engellemek, karayollarının yapısını, trafik işaretlerim bozmak, değiştirmek ya da ortadan kaldırmak yasaktır.
Bir motorlu aracın trafiğe çıkabilmesi için yetkili kuruluşa tescil edilmesi, trafik belgesi ve tescil plakası alınması gerekir. Buna uymayan sürücülerle araç işletenler hafif para ve hafif hapis cezasıyla cezalandırılır. Ayrıca, belgeleri tamamlanıncaya kadar trafikten men edilir. Trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik koşullara uyup uymadığı belirli zamanlarda Karayolları genel müdürlüğüne ait muayene istasyonlarında denetlenir. Muayene süresini geçiren araçları kullanan sürücüler para cezasıyla cezalandırılır. Motorlu araçların sürücü belgesi olmayan kişiler tarafından kullanılması yasaktır. Türkiye'de trafik sağdandır. Sürücüler araçlarını gidiş yönüne göre yolun sağından, çok şeritli yollarda hızının gerektirdiği şeritten sürmek zorundadırlar. Sürücüler, ayrıca trafik işaretlerine, trafik memurunun yapacağı tüm uyarılara, hız sınırlarına uymak zorundadır. Uyuşturucu ve alkollü içki kullananların araç sürmeleri yasaktır. Sürücüler geçme hakkı, geçme yasağı, öncelikle geçiş hakkı, durma, park etme vb. kurallara uymalıdırlar. Karayolları trafik kanunu sürücülerin olduğu gibi yayaların ve hayvan sürücülerinin de uyması gereken kuralları belirlemiştir.
Karayollarında meydana gelen trafik kazalarında, kazaya neden olan araçların sürücüleri kaza yerinde ilkyardım önlemleri almak, en yakın zabıtaya ya da sağlık kuruluşuna haber vermek zorundadırlar. Bu kurala uymayanlar cezalandırılırlar.