ARKHİMEDES

(Siracusa İ.Ö. 287-ay.y. 212).

Genç yaşta Eukleides'in derslerini izlemek üzere İskenderiye'ye gitti. Yurduna dönünce kendini tümüyle bilimsel incelemelere verdi. Çember uzunluğunun çapına oranı olan ir sayısını, çemberin içine ve dışına teğet olarak çizilmiş düzgün çokgenlerin ölçülmesiyle istenildiği kadar büyük bir yaklaşımla elde etmeye olanak veren bir yöntemi ilk kez buldu.

Çok büyük sayıları kolayca göstermeye yarayan bir yöntem bularak yunan sayı sistemini geliştirdi, ilk sonsuz küçük geometri işlemlerini yaptı ve pek çok problemi inceledi. Daire yaylarının toplama ve çıkarma formüllerini buldu; bir parabol parçasının kendi adıyla anılan bir sarmal kesmesinin, kürenin, silindirin, vb. alanını hesapladı. Küremsiler ve konoitler adı altında, elips, parabol ve hiperbollerin kendi eksenleri etrafında dönmesiyle meydana gelen cisimleri inceledi. Mekanikte, sonsuz vidanın, hareketli makaranın, palangaların, dişli çarkların icadı ona mal edilir; kaldıraç kuramını ortaya koyan da odur; "bana bir dayanak noktası verin, size dünyayı kaldırayım" dediği söylenir.

Fizikte, ağırlık merkezi kuramı sayesinde, katı cisimler statiğini ve Peri Okhumenon adlı yapıtında temel yasalarını ortaya koyduğu hidrostatiği kurdu. Kendi adını taşıyan ünlü ilkesini şöyle bulduğu söylenir: Siracusa kralı Hieron, kendisine altından bir taç yapan bir kuyumcunun, taca gümüş karıştırdığı kuşkusuna kapılır; Arkhimedes’e tacı hiç bozmadan hileyi ortaya çıkarıp çıkaramayacağını sorar. Arkhimedes, sorunu incelemeye başlar ve bir gün banyoda yıkanırken suyun içinde kol ve bacaklarının ağırlığının azaldığını fark edince birden kafasında bir fikir doğar. Buluşunun heyecanıyla çırılçıplak sokağa fırlayarak bağırmaya başlar: "Eureka! Eureka!" (“Buldum! Buldum!") Arkhimedes, Roma’nın saldırısına uğrayan Siracusa'nın savunmasını yönetti.

Marcellus'un ordusunu üç yıl boyunca başarısızlığa uğrattı; çok uzak mesafelere ok ya da taş atmaya yarayan makineler yaptırdı; ustaca yan yana getirilmiş düz aynalardan oluşan aynalarla kuşatmacıların gemilerini yaktığı söylenirse de bu, kuşkulu görünmektedir. Her şeye rağmen, Romalılar bir baskınla Siracusa'ya girdiğinde Marcellus.bu büyük insana dokunulmamasını emretti. Ne var ki, Arkhimedes'i tanımayan bir asker, bir problemin çözümüne iyice dalmış olan bilginin kendisine cevap vermemesine kızarak onu öldürdü.