SÜRAT, -tl a. (ar. sürat).
1. Çabukluk, hız, hızlılık: Çalışmasındaki sürat bize zaman kazandırıyor. Arabanın süratini artırmak.
2. Sürat katarı, ekspres tren. || Süratle, süratli bir biçimde; hızla; Süratle karar vermek.

—Esk. Sürat-i infial, çok çabuk darılma, gücenme. || Sürat-i intikal, anlama çabukluğu, çabuk anlama. || Sürat-i mümkine, mümkün olan çabukluk. || Sürat-i seyr, gidiş hızı.
—Ask. tar. Sürat neferatı, osmanlı ordusundaki sürat topçuları ocağında görevli erlere verilen ad. || Sürat topçuları, osmanlı ordusunda Topçu ocağı’na bağlı olarak Avrupa'daki benzerleri örnek alınıp Mustafa III döneminde kurulan (1774) yeni topçu sınıfına verilen ad. (Bk. ansikl. böl.)

—Denize. Sürat ölçü hattı, yeni gemilerin sürat denemeleri için ayrılmış, iki ucu kerterizlerle belirtilen, engelsiz parkur.

—Spor. Sürat koşucusu, atletizmde kısa mesafe koşucusu. || Sürat koşusu, atletizmde 100, 200 ve 400 m'lik mesafelerden oluşan kısa mesafe yarışı. || Sürat pisti, özellikle patinaj dalında sürat yarışları için öngörülen belli kurallara uygun olarak yapılmış kapalı devre biçimindeki pist. || Sürat yarışı, kayak sporunda 100 m'lik mesafede en fazla hıza ulaşmayı amaçlayan iniş yarışması. (Günümüzde rekor saatte 200 km civarındadır.)

—ANSİKL. Ask. tar. Osmanlı ordusunun 1768-1774 Türk-Rus savaşı'nda uğradığı yenilgiler ve başarısızlıklar karşısında özellikle topçu sınıfının geliştirilip yenileştirilmesi amacıyla Fransa'dan Obert adlı bir uzman getirtildi. Obert’in girişimleriyle Surat topçuları adı altında, yeni bir topçu sınıfı oluşturuldu. Yeşil ceket, mavi şalvar giyen sürat topçuları, ilk kuruluşunda 7 takım ve 250 kişi kadardı. Kendileri için Kâğıthane'de kışlalar yaptırıldı. Mustafa III ölünce (1774), bu topçu sınıfı kaldırıldığı gibi Obert de ülkesine döndü. Abdülhamit l’in sadrazamlarından Hamit Paşa göreve başlayınca Obert’i Fransa'dan getirterek sürat topçuları sınıfını yeniden kurdurdu (1782). Sunlar için Tophane'de yeni kışlalar yapıldı, sayıları 2 000'e çıkarıldı, bir de kanunname hazırlandı. Bu kanunname ile evlenmeleri yasaklanan sürat topçularının beyaz çuhadan yeşil püsküllü başlık giymeleri, 15 akçe gündelik almaları, sürekli kışlalarında kalmaları, haftada üç gün Kâğıthane ve Beyoğlu'nda- ki atış alanlarında eğitim görmeleri, hizmette üç yılını dolduranların gündeliklerinin 20 akçeye yükseltilmesi, yaşlılık dolayısıyla emekliye ayrılanlara gündelik 30 akçe, savaş gazilerine 40 akçe ödenmesi kararlaştırıldı. Sürat topçuları sınıfı İstanbul dışında Edirne, Varna, Silistre, Bosna, Vidin ve Belgrad gibi yerlerde de kuruldu.