METABOLİZMA a (fr. mâtabotisme; yun. metabole, metabolein, değiştirmek' ten). Fizyol.
1. Organik yapım ve yıkım olayları (anabolizma ve katabolizma) sırasında, hücre ya da organizmanın gerçekleştirdiği sürekli ve karmaşık madde ve enerji dönüştürme süreçlerinin tümü. (En önemli metabolizmalar glusit, lipit ve protit metabolizmalarıdır.)
2. Ara metabolizma, belli bir maddenin, organizmanın iç ortamına girişinden yükseltgenmesinin bitimine kadar geçirdiği değişimlerin tümü. || Doruk metabolizma, sıcakkanlı bir canlının, soğukla karşılaştığında ortaya çıkarabileceği en yüksek ısı miktarı. (Türlere göre değişiktir.)

—ANSİKL. Değişik organik işlevlerin temelini oluşturan ve mutlaka birtakım yükseltgenmelere dayanan (ısı yayan tepkimeler oldukları için de enerji kaynağı olan) çeşitli fiziksel-kimyasal tepkimeler sırasında, canlı yaratık aldığı besinlerden ya da yedekte tuttuğu maddelerden, dengesini sürdürmek için gerekli olan maddeleri ve enerjiyi sağlar, böylece her hücrenin harcadığı madde ve enerjiyi yerine koyar, çünkü hücrenin yaşamını sürdürmesi temelde buna bağlıdır.
Bütün bu tepkimelerin en önemli özelliği, bu dönüşümlerin dinlenme sırasında dahi gerçekleşmesi ve enerji açısından, kullanılabilir potansiyel kimyasal enerjinin bir kısmının ısıya dönüşmesi olgusudur. Dinlenme sırasındaki bu enerji harcamasına temel ya da bazal metabolizma denir Demek ki enerjinin değişime uğraması canlı maddenin ana özelliklerinden biridir.

• Glusit, lipit, protit metabolizması. Besinleri oluşturan bu kimyasal maddeler, sindirim kanalında geçirdikleri değişikliklerden sonra, organizmanın iç ortamına geçer; burada yeni metabolizma değişiklikleri geçirir ve canlı madde yapımına, yedek besin birikimine ve yükseltgenerek organizmaya enerji sağlanmasına katkıda bulunabilirler.

• Ara metabolizmalar. Her madde, sayısız enzimlerin etkisiyle, dokuların ve suyukların içinde, şu ya da bu tepkime için özgülleşmiş karaciğer, böbrek ve içsalgı bezleri gibi bazı organlarda metabolizmaya uğrar. Birbirlerini koşullandıran çeşitli ara metabolizmalar arasında sayısız girişimler vardır.