ARAP-İSRAİL SAVAŞLARI
1948den bu yana Arap ülkeleri ile İsrail arasında çıkan savaşların en önemlileri bu adla anılır.

Birleşmiş Milletler (BM) 1947'de, Filistin topraklarının İsrail Devleti ile Filistin Arap Devleti olarak ikiye bölünmesini öngören bir karar aldı. Ama Arap ülkeleri 1948'de kuru­lan İsrail Devleti'ni tanımadı. Mısır, Irak, Suriye, Ürdün, Lübnan ve Filistin'deki Arap­lar İsrail'e savaş açtı. İsrail, "10 gün saldırısı" adı verilen bir saldırıyla Arap ordularını geri püskürttü. Mısır ordusunu El-Ariş'e kadar geriletip Necef ve Celile kentlerini ele geçirdi. İsrail, BM kararıyla kendisine ayrılan Filistin topraklarını yüzde 40 daha genişletti. Mısır'ın anlaşma isteğini, Irak dışında kalan öbür ülkeler de benimseyince savaş sona erdi. 500 bin Filistinli Arap, Ürdün, Suriye ve Lüb­nan'a göç etmek zorunda kaldı. Böylece, top­raklan işgal edilen Filistinliler ile İsrail arasın­da süregelen savaşlar da başlamış oldu.

1956'da Mısır'ın devlet başkanı Cemal Ab-dünnasır, bir özel şirketin elinde bulunan Süveyş Kanah'nı millileştirdi. Bu kararla çı-karlan zedelenen Fransa ile İngiltere, İsrail'i de yanlanna alarak Mısır'a bir saldın planla­dılar. 29 Ekim 1956'da İsrail ordusu, Sina Yanmadası üzerinden Mısır'a saldırdı. İlk saldında bozguna uğrayan Mısır ordusu, Fransız ve İngiliz ordusunun da havadan ve denizden başlattığı saldınyla yenildi.

Üçüncü Arap-İsrail Savaşı ya da Altı Gün Savaşı (Haziran 1967)

Mısır Devlet Başkanı Abdünnasır'ın SSCB ile yakınlık kurarak askeri ve siyasi alanda işbir­liği yapması batı ülkelerini kaygılandırıyordu. Bu arada Mısır, BM Acil Kuvveti'nin görevini Mısır ordusuna bırakmasını önerdi. BM bu öneriyi kabul edince Mısır ordusu Sina'ya yerleşti. Suriye de kendi sınırlanna asker yığdı. Bu gelişmeler olurken, İsrail de saldın-ya hazırlanmıştı. 5 Haziran 1967'de İsrail'in saldırısıyla başlayan ve altı gün süren savaş sırasında Mısır, Suriye, Ürdün ve Irak savaş uçaklan, daha havalanmadan İsrail tarafın­dan yok edildi. İsrail büyük bir hızla kazandı­ğı savaşta Gazze, Sina, Şarm el-Şeyh ve Batı Şeria'yı işgal ettiği gibi, Suriye'nin Golan Tepeleri'ni de ele geçirdi. İsrail ordusu Suri­ye'nin başkenti Şam'a doğru harekete geçer­ken BM duruma müdahale etti ve BM'nin girişimiyle ateşkes ilan edildi. BM, 22 Kasım 1967'de aldığı 242 sayılı kararla İsrail'in işgal ettiği topraklardan geri çekilmesini, buna karşılık İsrail'in Arap devletlerince tanınma­sını ve Filistinli göçmenler sorununun uygun bir biçimde çözülmesini istedi.

Dördüncü Arap-İsrail Savaşı ya da Yom Kippur Savaşı (Ekim 1973)

BM'nin 242 sayılı kararı savaşan taraflarca uygulanmadı. İsrail aldığı topraklan işgal etmeyi sürdürdü, Arap ülkeleri de İsrail'i tanımadılar. 1970'te Mısır Devlet Başkanı Abdünnasır ölmüş, yerine Enver Sedat geç­mişti. Enver Sedat, ülke sınırlarını Altı Gün Savaşı öncesindeki durumuna getirmeyi ve İsrail'i tanıyarak barışı sağlamayı amaçlıyor­du. Bunun için de 242 sayılı BM karannın uygulanmasını sağlayacak bir girişimi gerekli görüyordu. Enver Sedat'a göre, sonuç ne olursa olsun, bu girişim İsrail ile savaştan geçiyordu. Mısır ve Suriye savaşa hazırlandı. 6 Ekim 1973'te, İsrailliler'in kutsal günü Yom Kippur'da Mısır ve Suriye'nin başlattığı saldı­rıyı Irak, Ürdün, Fas ve Cezayir de destekle­di. İsrail'i ise ABD destekliyordu. 24 Ekim' deki ateşkes kararına kadar süren savaşta, İsrail üstünlüğü ele geçirerek Arap ordulanna büyük kayıplar verdirdi.

Savaş daha da uzayabilirdi. Ama, 7 Ekim' de petrol üreten Arap ülkelerinin Avrupa ülkelerine ve ABD'ye verdikleri petrolü azal-tacaklannı açıklamalan BM'nin ateşkes kara­rı almasında etkirTöldû. 25 Ekim'de BM Barış Gücü savaş bölgesine yerleştirildi.
18 Ocak 1974 ve 4 Eylül 1975'te İsrail ile Mısır arasında iki barış andaşması imzalan­dı. Antlaşma gereğince İsrail, "Sina'nın batısı­na çekilecek, buna karşılık Mısır Süveyş Kanalı'nın doğu yakasındaki güçlerini azalta­caktı. İsrail 1975'te Suriye ile de anlaştı. Her iki ülke, ordularını BM Barış Gücü'nün oluş­turduğu tampon bölge dışına çıkarmayı ve sa­vaş tutsaklarını değiştirmeyi kabul etti.

Bu antlaşmalara karşın, İsrail ile Filistinli­ler arasındaki savaş sona ermedi. 5 Haziran 1982'de İsrail Beyrut'u ve Filistin Kurtuluş Örgütü kamplarının bulunduğu Güney Lüb­nan'ı bombaladı. 14 Haziran'da İsrail kuvvet­leri Beyrut'u kuşatmıştı. Filistinliler uzun süre direndiler. Ama sürekli İsrail bombardımanı karşısında, çokuluslu kuvvetlerin denetimin­de Beyrut'u terk ettiler. 14 Eylül'de İsrail birlikleri yeniden Beyrut'a girdi. Hıristiyan milislerin 16 Eylül'de iki Filistin mülteci kampında gerçekleştirdiği katliam bütün dünyada kınandı.