haritacılık

KARTOGRAFÎ olarak da bilinir,
coğrafi bir bölgenin, çoğunlukla harita ya da kroki gibi düz bir yüzeyde, grafik olarak canlandırılması sanatı ve bilimi.

Coğrafi bölgenin gösterimi üzerine siyasal, kültürel ya da coğrafi nitelikte olmayan başka bölünmeler de (sınırlar) yerleştirilebilir. Çok eski bir bilim dalı olan haritacılık, tarihöncesinde, avcılık ve balıkçılık yapılabilecek yerlerin planlarının çıkarılmasıyla başladı. Babilliler, Dünya haritasını yassı bir disk biçiminde çizmişlerdi. Ptolemaios ise İS 2. yüzyılda yazdığı ve daha sonraki haritacılık çalışmalarına temel oluşturan sekiz ciltlik coğrafya kitabında, dünyayı küre biçiminde gösterdi.

Ortaçağda haritalar Ptolemaios’un ilkeleri doğrultusunda çizilir, ama bunlarda Kudüs merkeze, doğu yönü ise haritanın üst yanma getirilirdi. Çoğunlukla T haritalar olarak adlandırılan bu haritalar yalnızca, Akdeniz’in ve Nil Irmağının oluşturduğu bir “T” ile birbirinden ayrılan üç kıtayı (Avrupa, Asya, Afrika) göstermekteydi. Daha doğru coğrafi çizimler 14. yüzyılda, gemicilik amaçlı portolan haritalarının (denizci haritaları) basılmasıyla ortaya çıktı.

Amerika kıtasının keşfinden sonra, haritacılık için yeni tekniklere gereksinim duyulmaya başladı; özellikle de engebeli bir yüzeyin düz bir yüzeye sistemli biçimde yansıtılabilmesi sorunu üzerinde duruldu (izdüşüm; Mercator izdüşümü). 17. ve 18. yüzyıllarda daha doğru ve ayrıntılı haritalar basıldı ve bu alanda büyük bir birikim oluştu. Haritacılıkta daha sonraları geliştirilen en önemli bilimsel yöntemlerden biri de, boylam derecelerinin belirlenmesinde teleskoplardan yararlanılması oldu.

Modern haritacılıkta, her türlü harita ve plan için temel olarak havadan çekilen fotoğraflardan yararlanılır. Fotoğraf verilerinin haritalara çevrilmesinde fotogrametri.

ilkeleri temel alınır. Böylece, daha önce ulaşılamayan bir doğruluk ve kesinlik elde edilebilmektedir. Uydu fotoğrafçılığı yoluyla da Ay’ın ve çeşitli gezegenler ile uydularının yüzeylerinin haritaları çıkarabilmektedir.