Kooperatif
Tüzel Kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir (KK. md. 1). A. KOOPERATİFLERE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 1.Kooperatif Nedir ? Hukuki yönden kooperatifin tanımı 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 1. Maddesinde yapılmıştır. Buna göre ; “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir.”
2. Türkiye’de Kooperatifçiliğin Tarihçesi Ülkemizde kooperatifçilik hareketinin 1863 yılında Niş valisi Mithat paşa tarafından kurulan “memleket sandıkları” ile başladığı kabul edilmektedir. Bu hareket 1868 yılında çıkarılan “Memleket Sandıkları Nizamnamesi” ile imparatorluğun her bölgesine yayılmış, yine 1868 yılında şehirlilerin kredi ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan emniyet sandığı ile devam etmiştir. Bu sandıklar 1888 yılında Ziraat Bankasına sermaye olarak devredilmiştir. 1914 yılında aydın ilinde incir üreticileri tarafından “Kooperatif Aydın İncir Müstahsilleri Ortaklığı” adıyla ilk tarım satış kooperatifi kurulmuştur. -1925 yılında Ankara’da, ilk tüketim kooperatifinin, -1934 yılında yine Ankara’da, ilk yapı kooperatifinin, -1948 yılında Rize’de ilk tedarik kooperatifinin, -1951 yılında Adapazarı’nda, ilk pancar ekicileri kooperatifinin, -yine 1951 yılında Ankara’da ilk esnaf kefalet kooperatifinin, kurulduğu görülmektedir.
3. Kooperatifçiliğin Sayısal Boyutları Ülkemizde kooperatif sayısına bakıldığında önemli bir büyüklüğe ulaştığı göze çarpmaktadır. Bakanlığımıza bağlı olarak faaliyet gösteren 21 ayrı türde 78.000 kooperatif bulunmakta olup bunların ortak sayıları toplamı ise 4.700.000’dir. Kooperatifler içinde sayıca en fazla sayıya sahip olan tür yapı kooperatifleridir. Toplam 62.000 yapı kooperatifi bulunmaktadır ki, bu rakam toplam kooperatif sayısı içinde % 70’lik bir payı ifade etmektedir. Yapı kooperatiflerini 6.000 adet kooperatifle motorlu taşıyıcılar kooperatifleri ve 3.500 adet kooperatifle tüketim kooperatifleri izlemektedir. Ortak sayısı bakımından da yine yapı kooperatifleri ilk sıradadır. Toplam 4.700.000 kişiden 2.400.000’u yapı kooperatifi ortağıdır. Tüketim kooperatiflerine 340.000 kişi, motorlu taşıyıcılar kooperatiflerine ise 184.000 kişi ortaktır. 344 tarım satış kooperatifinin de 705. 000 ortağı bulunmaktadır. Tarım ve Köyişleri bakanlığının görev alanında ise 7 ayrı tür kooperatif bulunmaktadır. Bunlardan sayıca en fazla olanları tarımsal kalkınma kooperatifleri (5.800 adet) ve tarım kredi kooperatifleridir (2.500 adet). Tarımsal kalkınma kooperatiflerinin 560.000 ortağı, tarım kredi kooperatiflerinin ise 1.500.000 ortağı bulunmaktadır. 4. Kooperatiflerle İlgili Kamu Kuruluşları Türkiye’de kooperatiflere kuruluş, işleyiş ve denetimlerinden sorumlu iki bakanlık bulunmaktadır: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı (Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü) ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü). Bunların yanında Orman Bakanlığı orman köyleri kalkınma kooperatiflerine bazı hizmetler sunmaktadır. Tarımsal kooperatiflere t.c. ziraat bankası ve bazı fonlar aracılığıyla, esnaf ve sanatkarlara Türkiye Halk Bankası aracılığıyla, konut yapı kooperatiflerine toplu konut idaresi aracılığıyla, küçük sanayi sitesi yapı kooperatiflerine ise sanayi ve ticaret bakanlığınca kredi desteği sağlanmaktadır.
5.Dünya Kooperatifçilerinin Evrensel İlkeleri Uluslararası Kooperatif Alyansı, dünyadaki kooperatifleri birleştiren, temsil eden ve onlara hizmet veren özel hukuk statüsünde, bağımsız bir örgüttür. 1895’ de Londra’da, ulusal ve uluslararası kooperatif örgütlerinin bir araya gelmesiyle kurulmuştur. ICA’nın temel amacı; dünyadaki özerk kooperatifleri güçlendirmek ve gelişmesini sağlamaktır. Uluslararası kooperatif alyansı’na (ICA) halihazırda üye olan ülkemiz kooperatif üst kuruluşları; TARİŞ, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ve PANKOBİRLİK’tir. Son olarak Türkiye Milli Kooperatifler Birliği de ICA üyeliğine kabul edilmiştir. Ayrıca, ülkemizde kooperatifçiliğin geliştirilmesi için araştırma, eğitim ve yayın çalışmaları yapan dernek statüsündeki Türk kooperatifçilik kurumu da ICA üyesidir.
ICA, dünyada kooperatiflerin en üst ve en büyük temsilcisi olarak, Uluslar arası Kooperatifçilik İlkelerini de kararlaştıran kuruluştur. En son olarak 1995 yılında Manchester’da düzenlenen ICA Genel Kurulunda, daha önce altı ilke olan uluslararası kooperatifçilik ilkeleri; aşağıdaki gibi yedi ilke olarak yeniden kararlaştırılmıştır:
1-Gönüllülük ve Açıklık
Kooperatif üyeleri gönüllü olarak ve özgür iradeleri ile kooperatiflere katılırlar. Kooperatifler, üyeye tüm bilgileri tam bir açıklık ve saydamlıkla bilgilendirmekle yükümlüdürler.
2-Demokratik Üye Denetimi Kooperatifler, üyeleri her aşamada bilgilendirirler. Üyelerin talep ettiği bilgileri kendilerine vermekte yükümlüdürler. Her yıl yapılan genel kurullarda kooperatifler üyeler tarafından demokratik olarak denetlenirler. Genel Kurullarda çoğunluk hesabıyla alınan kararları kooperatif tüzel kişilikleri uygulamak zorundadırlar. 3-Üyelerin Ekonomik Katılımı Kooperatifler, üyelerinin tasarruflarını yatırıma dönüştürürler. Esas olarak sermayeleri üyelerden toplanan ve genel kurullarda kabul edilen aylık ödentilerdir. Üyeler kooperatiflerin her türlü ekonomik yatırımından aidatları oranında sorumludurlar. 4-Özerklik - Bağımsızlık Kooperatifler, yasalar çerçevesinde bağımsızdırlar. Ancak genel kurul kararlarıyla kendi türlerinden üstbirliklere ve dolayısıyla merkez birliklerine üye olurlar. Bu üyelik, Milli Kooperatifler Birliğie ve Dünya Kooperatifler Birliği'ne kadar sürer. Ancak kooperatifler hiçbir kişiye ve kuruluştan talimat almadan tüm uygulamalarını özerk olarak gerçekleştirirler. 5-Eğitim Öğrenim ve Bilgilendirme Kooperatifler, üyelerinin çeşitli konularda bilgilendirilmesini ve eğitilmelerini de sağlarlar. Kültürel etkinlikler, çeşitli sosyal ve ekonomik konularda seminerler yaparak kooperatifçilik konusunda çeşitli yayınlarla üyelerinin eğitimlerine katkıda bulunurlar. 6-Kooperatifler Arası İşbirliği Kooperatiflerin işbirliği ekonomik değildir. Dayanışmayı ve sorunların birlikte çözümlenmesini hedefler. Kooperatifler sermayesine katıldıkları üstbirlikleriyle ekonomik işbirliğine de girerler. 7-İçinde Yaşadıkları Topluma Karşı Sorumluluk Dünya Kooperatifler Birliği'nin 1996 genel kurulunda aldığı bir kararla kooperatifleri ve kooperatifçileri içinde yaşadıkları toplumun her sorunuyla ve kalkınmasıyla ilgilenmek görevini vermiştir. Kooperatifçi birlikte yaşadığı toplumun her türlü sorunuyla ilgilenmek ve toplumun kalkınmasına katkı da bulunmaya çabalar.
Kooperatifler Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlardır Türk Ticaret Kanunu Anonim Şirketleri tanımlarken kooperatif şirketlerden de bahsetmiştir. Bir anlamda kooperatifleri de bir şirket olarak tanımlamıştır. Halbuki, şirketlerin esas amacı kar etmektir. Kooperatiflerin ise, amacı kar etmek değildir. Kooperatiflerde bir kişi birden fazla hisseye sahip olabilir. Fakat bir kişinin ne kadar hissesi olursa olsun genel kurullarda bir oy hakkı vardır. Anonim Şirketlerde oy hisse adedine göre belirlenir. Ayrıca Anonim Şirketler kooperatiflere üye olamazlar, hisse alamazlar. Ancak kooperatifler genel kurul kararlarıyla Anonim Şirket kurabilirler.
6. KOOPERATİF KANUNLARI Anayasanın 171. maddesinde; “Devlet, milli ekonominin yararlarını dikkate alarak öncelikle üretimin artırılmasını ve tüketicinin korunmasını amaçlayan kooperatifçiliğin gelişmesini sağlayacak tedbirleri alır.” hükmü bulunmaktadır. Böylelikle devlet, kooperatifçiliğin geliştirilmesi için kendini görevli saymıştır. Ülkemizde kooperatifler türlerine göre dört ayrı Kanuna tabi olarak kurulmakta ve faaliyet göstermektedirler: a. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu: b. 4572 sayılı Kanun: c. 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu: B. KOOPERATİF ORTAKLARININ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
1.KOOPERATİFE ORTAK OLMA YOLLARI a) Bir kooperatif kurarak ortak olma, kurucu olarak ortak olma (kk.m.1), b) Daha önce kurulmuş olan bir kooperatife sonradan ortak olma (kk.m..8), c) Kooperatif ortaklarından birinin ortaklık payını devralmak suretiyle ortak olma (KK.m.14,f.3), d) Miras yoluyla ortak olma (KK.m.14,f.2), e) Taşınmaz mal veya işletme karşılığı ortak olma (KK.m.15,f.2).
Kooperatife gerçek ve tüzel kişiler ortak olabilir.
2.KOOPERATİF ORTAKLIĞINA GİRME ŞARTLARI a) Medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olmak, (Mümeyyiz olmak, reşit olmak ve mahcur olmamak) b) Yazılı olarak kooperatif yönetim kuruluna başvurmak,(Yönetim kurulu kararı veya zımni olarak ortaklığın kazanılması) c) Varsa şahsi sorumluluk ve ek ödemeleri yazılı olarak kabul etmek, d) Gerekli sermaye payını taahhüt etmek ve dörtte birini peşin ödemek, e) Ana sözleşmelerle getirilen diğer şartları taşımak. Yönetim kurulunun ortaklık şartlarını araştırma zorunluluğu vardır. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen yöneticiler için Ek maddelere göre cezai müeyyide öngörülmüştür.
3.SONRADAN KOOPERATİFE ORTAK OLANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR ? BU GİBİ KİŞİLERDEN FARK ALINABİLİR Mİ ?
Ortakları şahsen sorumlu veya ek ödemelerle yükümlü bir kooperatifte, durumu bilerek gelen kimse, girişinden önce doğmuş olan borçlardan diğer ortaklar gibi sorumlu olur. Buna aykırı mukavele hükümleriyle ortaklar arasındaki anlaşmalar üçüncü şahıslar hakkında hüküm ifade etmez. Bir kooperatife sonradan ortaklığa kabul edileceklerden bir fark alınması, mevcut ana sözleşmelere göre genel kurul kararı ile mümkün olabilmektedir. Bu konuda yönetim kurulu yetkili değildir.
4.KOOPERATİFLERDE ORTAKLARIN HAKLARI NELERDİR ?
Ortaklık hakları ortaklık senedi ile temsil olunur (KK.m.18). Ortaklar, Kooperatifler Kanununun kabul ettiği esaslar dahilinde hak ve vecibelerde eşittirler (KK.m.23). Ortakların hakları, bireysel haklar ve toplu olarak kullanabilecekleri haklar olmak üzere bir ayrıma tutulabilir.
4.1. ORTAKLARIN BİREYSEL HAKLARI 4.1.1.Ortaklıktan çıkma hakkı Her ortağın kooperatiften çıkma hakkı vardır (KK.m.10). Ortaklıktan çıkma hakkının kullanılması, anasözleşmeyle en çok 5 yıl için sınırlandırılabilir. Ortağın hiç bir suretle kooperatiften çıkamayacağına dair şartlar hükümsüzdür (KK. m.11). Çıkış, ancak bir hesap yılı sonu için ve en az 6 ay önceden haber verilerek yapılır. Anasözleşmede daha kısa bir süre belirtilip hesap yılı içinde çıkışa izin verilebilir (KK. m. 12). Yönetim kurulu, anasözleşmeye uygun olarak yapılacak isteğe rağmen, bir ortağın kooperatiften istifasını kabulden kaçınacak olursa, ortak çıkma dileğini noter aracılığı ile kooperatife bildirir. Bildiri tarihinden itibaren çıkma gerçekleşir (KK. m. 13). 4.1.2.Ortaklık payını devir hakkı Ortaklık payları devredilebilir. Yönetim kurulu, ortaklığı devralan kişinin ortaklık niteliklerini taşıması halinde, bu kişiyi ortaklığa kabul eder. Ana sözleşmede gösterilecek şartlarla ölen ortağın mirasçılarının kooperatifte ortak olarak kalmaları sağlanabilir (KK. m. 14). 4.1.3.Çıkarılma kararına karşı genel kurula itiraz veya mahkemeye dava açma hakkı Kendisine çıkarılma kararı tebliğ edilen ortağın, bu yazıyı aldığı tarihten itibaren üç ay içinde mahkemeye itiraz davası açma veya aynı süre içinde genel kurula itiraz etme hakkı vardır (KK.m.16). 4.1.4.Bilgi edinme ve örnek isteme hakkı Yönetim ve denetim kurulu yıllık çalışma raporları ile bilanço, genel kurulun yıllık toplantısından en az 15 gün öncesinden itibaren bir yıl süre ile Kooperatif merkezinde ve varsa şubelerinde ortakların tetkikine amade tutulur. Talep eden ortaklara bilanço ve gelir gider farkı hesaplarının birer suretinin verilmesi mecburidir. Ortakların bilgi edinme hakkı, anasözleşme veya kooperatif organlarından birinin kararıyla bertaraf edilemez veya sınırlandırılamaz (KK. m. 24). 4.1.5.Ticari defterleri ve belgeleri inceleme hakkı Kooperatifin ticari defterleri ve haberleşme ile ilgili hususların incelenmesi, genel kurulun açık bir izni veya yönetim kurulunun kararı ile mümkündür (KK. m. 25). 4.1.6. Genel kurula katılma, seçme ve seçilme hakkı Üç ay evvel ortak olmayanlar hariç her ortak genel kurula katılma hakkına sahiptir. Yapı kooperatiflerinde genel kurul toplantılarına katılmak için bu şart aranmaz (KK. m. 26). Genel kurula katılma hakkına sahip olan bir ortak, bu hakkın doğal sonucu olarak; aynı zamanda genel kuruldaki görüşmelere katılmak, bu görüşmeler sırasında düşüncelerini açıklamak, sorular sormak, görüşülen konular hakkında müştereken veya münferiden önerge vermek ve neticede istediği yönde oyunu kullanmak, seçmek, seçilmek gibi haklara da sahip olmaktadır. Tabii ki, yönetim ve denetim kurulu üyeliği ile tasfiye kurulu üyeliğine seçilebilmek için getirilen özel hükümler saklıdır (KK m. 55, 56, 65, 81, TTK m. 347, 349; 657 s. Devlet Memurları Kanunu m. 28). 4.1.7.Olumlu gelir gider farkından pay (risturn) alma hakkı Tüketim, Motorlu Taşıyıcılar, Üretim ve Pazarlama vb. Kooperatiflerinin anasözleşmelerinde olumlu gelir gider farkının (kârın) ortaklar arasında bölüşülmesi öngörülmüş ise bu bölünme ortakların kooperatifle yapmış oldukları işlemleri oranında yapılır (KK.m.38).
4.1.8.Genel kurulda oy kullanma hakkı
Genel Kurulda her ortak yalnız bir oya sahiptir (KK.m. 48). Kooperatif işlerinin görülmesine herhangi bir suretle katılmış olanlar Yönetim Kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya katılamazlar. Ancak, denetçilerin ibrasında oy kullanabilirler. Ortaklardan hiçbiri kendisi veya karı ve kocası yahut usul ve füruu ile kooperatif arasında şahsi bir işe veya davaya dair olan görüşmelerde oy hakkını kullanamaz (KK. m. 50). 4.1.9. Genel kurulda temsil hakkı Anasözleşmede açıklama bulunduğu takdirde, bir ortak yazı ile izin vermek suretiyle genel kurul toplantısında oyunu ancak başka bir ortağa kullandırabilir. Bir ortak genel kurulda birden fazla ortağı temsil edemez. Ortak sayısı 1.000’in üstünde olan kooperatiflerde anasözleşme ile her ortağın en çok 9 olmak üzere birden fazla ortağı temsil edebileceği öngörülebilir. Eş ve birinci derecede akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz(KK.m. 49) 4.1.10.Genel kurul kararları aleyhine dava açma hakkı a)Genel kurul toplantısında hazır bulunan ortaklardan, alınan kararlara aykırı kalarak keyfiyeti tutanağa geçirten veya oyunu kullanmasına haksız olarak izin verilmeyen ortaklar kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu iddiası ile genel kurul kararları aleyhine, toplantıyı izleyen günden başlamak üzere bir ay içinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye başvurup iptal davası açabilirler (KK. m. 53).
b)Genel kurul toplantısında hazır bulunsun ya da bulunmasın;
- Toplantıya çağrının usulü dahilinde yapılmadığını, -Gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediğini, -Genel kurul toplantısına katılmaya yetkili olmayan kimselerin karara katılmış bulunduklarını, iddia eden ortakların da dava açma hakları bulunmaktadır. Genel kurul kararlarının iptali için Bakanlığımıza başvurulamaz. 4.1.11.Denetçilerin dikkatini çekme ve açıklama yapılmasını isteme hakkı Ortaklar gerekli gördükleri hususlarda denetçilerin dikkatini çekmeye ve açıklama yapılmasını istemeye yetkilidir (KK m. 66). 4.1.12.Tasfiye artığından pay alma hakkı Anasözleşmelerde, kooperatif borçlarının ve ortak pay bedellerinin ödenmesinden sonra, kalan miktarın dağılma anında kayıtlı ortaklar veya hukuki halefleri arasında ödenmiş sermayeleri ile orantılı olarak dağıtılacağı yönünde hükümlere yer verilmiştir (KK.m.83).
4.2.TOPLU KULLANILABİLECEK HAKLAR 4.2.1.Genel kurulu toplantıya çağırma hakkı Dört ortaktan az olmamak kaydıyla ortak sayısının en az onda birinin isteği üzerine genel kurul toplantıya çağrılır. Yönetim Kurulu bu isteği en az on gün içinde yerine getirmediği takdirde, istek sahiplerinin müracaatı üzerine (veya doğrudan) Bakanlığımız tarafından da genel kurul toplantıya çağrılabilir. Bakanlığımız tarafından da çağrılmadığı takdirde istek sahipleri mahalli mahkemeye başvurarak genel kurulu bizzat toplantıya çağırma izni alabilirler (KK. m. 44). 4.2.2.Gündeme madde ilavesini isteme hakkı (KK.m.46/3). Kooperatifler Kanununun 46’ncı maddesine göre, dört ortaktan az olmamak üzere, ortakların en az onda biri tarafından, genel kurul toplantısından en az 20 gün önce yazılı olarak bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur. Kooperatife kayıtlı ortakların en az onda birinin, genel kurul sırasında gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce (divanın seçimini takiben) yazılı teklifte bulunmaları halinde; -Hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, -Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması, -Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması, -Genel kurulun yeni bir toplantıya çağırılması, -Kanun, ana sözleşme ve iyi niyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali, -Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi, ile ilgili hususların da genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile gündeme alınması mümkündür (KK.m.46/3).
4.3.ORTAKLARIN ÖDEV VE SORUMLULUKLARI NELERDİR ?
Ortakların ödevleri ; 1.Sermaye (ortaklık) payı 2.Aidat ödeme yükümlülüğü 3.Sır saklama yükümlülüğü, Sorumlulukları ise; 1-Sınırsız sorumluluk 2-Sınırlı sorumluluk
4.3.1.ORTAKLARIN ÖDEVLERİ 4.3.1.1.Sermaye (ortaklık) payı Kooperatife giren her şahıstan en az bir ortaklık payı alınması gerekir. Anasözleşme, en yüksek had tespit ederek bir ortak tarafından bu had dahilinde birden fazla pay alınmasına cevaz verebilir (KK. m. 19). Mevcut duruma göre bir ortaklık payının değeri 1 YTL olup, bir ortakça alınabilecek en çok pay adedi ise 5.000’dir. 4.3.1.2.Aidat ödeme yükümlülüğü Yapı Kooperatiflerinde ortaklar, taahhüt ve tediye ettikleri ortaklık payı bedelleri dışında, kooperatif amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlamak üzere genel kurulca belirlenen miktardaki arsa, altyapı, inşaat ve benzeri gider taksitlerini ve öngörülmüşse bunların gecikme bedellerini de ödemek zorundadırlar.
4.3.1.3.Sır saklama yükümlülüğü ve ceza Her ortak ne şekilde olursa olsun öğrenmiş olduğu kooperatife ait iş sırlarını, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa dahi daima gizli tutmak zorundadır. Bu mecburiyete uymayan ortak meydana gelecek zararlardan kooperatife karşı sorumlu olduğu gibi kooperatifin şikayeti üzerine herhangi bir zarar umulmasa dahi bir yıla kadar hapis veya ağır para cezasıyla veya her ikisiyle birlikte cezalandırılır (KK. m. 25).
4.3.2.ORTAKLARIN SORUMLULUĞU 4.3.2.1.Sınırsız sorumluluk (KK. m. 29). 4.3.2.Sınırlı sorumluluk (KK.m.30).
5. ORTAĞIN ŞAHSİ ALACAKLILARININ DURUMU Bir ortağın şahsi alacaklıları, ancak; - Ortağa ait faizi, - Gelir gider farklarından hissesine düşen miktarı, - Kooperatifin dağılmasında ona ödenecek payı, haczettirebilirler (KK. m. 19, f. 6).
6.ÖDEMELERİNİ GECİKTİREN ORTAKLARDAN GECİKME FAİZİ ALINABİLİR Mİ? BİLEŞİK FAİZ UYGULAMASI MÜMKÜN MÜDÜR? Sermaye koyma borcunu zamanında yerine getirmeyen ortak, ihtara gerek kalmaksızın temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür. Ayrıca, anasözleşmeyle ortaklar temerrüt halinde cezai şart ödemeye de mecbur tutulabilirler (KK m. 98, TTK m. 407).
7.ORTAKLIK SIFATI HANGİ HALLERDE SONA ERER? Bir ortağın ortaklık sıfatı genel olarak; -Çıkma hakkını kullanarak, kendi isteği üzerine ayrılmasıyla (KK m. 10), -Ölümü ile (KK m. 14, f. 1), -Ortaklık payını başkasına devretmesiyle (KK. m.14, f.3), -Ortaklık sıfatı bir görev veya hizmetin yerine getirilmesine bağlı ise, bu görev veya hizmetin sona ermesiyle (KK m. 15), -Anasözleşmede açıkça gösterilen sebeplerle ortaklıktan çıkarılmasıyla (KK. m.16), -Parasal yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu ortaklığının kendiliğinden düşmesiyle (çıkarılmasıyla) (KK m.27), sona erer.
8.BİR ORTAĞIN ORTAKLIKTAN İHRAÇ EDİLEBİLME ESASLARI NELERDİR ? Kooperatif ortaklığından çıkarılmayı gerektiren sebepler anasözleşmede açıkça gösterilir. Ortaklar anasözleşmede açıkça gösterilmeyen sebeplerle ortaklıktan çıkarılamazlar. Konut Yapı Kooperatifi Örnek Anasözleşmesine göre; -Ortaklık şartlarını kaybetmek, -Parasal yükümlülüklerini yerine getirmemek, -Kur’a çekimi sonunda kendilerine düşen konutları kabul etmemek, -Tapuda kendi adlarına tescilden önce konutlarında yaptıkları tahribat veya tadilatı yazılı ihtara rağmen düzeltmemek, -Kooperatifin para, mal ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı mahkum olmak, ortaklıktan çıkarılma sebebidir. Özellikle yapı kooperatiflerinde en çok rastlanan ortaklıktan çıkarma nedeni, ortağın parasal yükümlülüklerini yerine getirmemesidir. Uygulamadaki anasözleşmelerin 14. maddesine göre parasal yükümlülüklerini otuz gün geciktirmeleri üzerine, yönetim kurulunca noter aracılığı ile yapılacak ihtarı takip eden on gün içinde bu yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere yine aynı kurulca ikinci ihtar yapılır. İkinci ihtarı takip eden bir ay içerisinde de yükümlülüklerini yerine getirmeyenler ortaklıktan çıkarılır (KK.m.27).
9.BİR ORTAĞIN ÇIKARILMA KARARINA KARŞI İTİRAZ EDEBİLME İMKANI VAR MIDIR? Çıkarılma kararının onaylı örneğinin, çıkarılan ortağa tebliğ edilmek üzere, on gün içinde notere tevdi edilmesi gerekir. Bu ortak tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde itiraz davası açabilir. Ortak, üç aylık süre içinde genel kurula da itiraz edebilir. Bu itiraz, ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere, yönetim kuruluna noter aracılığı ile tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılır. Genel kurula itiraz edildiği takdirde, yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine itiraz davası açılamaz. İtiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karşı itiraz davası hakkı saklıdır. Üç aylık süre içinde, genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz edilmeyen çıkarılma kararları kesinleşir (KK. m. 16). Çıkarılma kararına karşı Bakanlığımıza başvurulamaz.
10.ÇIKARILMA KARARINA KARŞI GENEL KURUL NEZDİNDE İTİRAZ EDEN VEYA MAHKEMEDE İTİRAZ DAVASI AÇAN ORTAĞIN HUKUKİ DURUMU NEDİR? Haklarındaki çıkarma kararı kesinleşmeyen ortakların yerine yeni ortak alınamaz. Bunların ortaklık hak ve yükümlülükleri (genel kurul toplantısına katılma, seçme ve seçilme hakkı, aidat ödeme yükümlülüğü) çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar devam eder (KK. m. 16, f.5).
11.KOOPERATİFTEN ÇIKAN VEYA ÇIKARILAN ORTAKLARLA HESAPLAŞMA NASIL YAPILMAKTADIR ? Kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecek nitelikteki iade ve ödemeler, anasözleşmede daha kısa bir süre tespit edilmiş olsa bile genel kurulca üç yılı aşmamak üzere geciktirilebilir. Bu durumda kooperatifin muhik bir tazminat isteme hakkı saklıdır. Çıkan veya çıkarılan ortaklar ile mirasçılarının alacak ve hakları bunları isteyebilecekleri günden başlayarak beş yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Çıkan veya çıkarılan ortağın sermaye veya mevduatından kısmen veya tamamen yoksun kalacağı hakkındaki şartlar hükümsüzdür (KK. m. 17). Uygulamadaki yapı kooperatifi anasözleşmelerinin 15. maddesine göre, devir dışında bir nedenle ortaklığı sona erenlerin sermaye ve diğer alacakları, o yıl bilançosuna göre hesaplanarak, bilanço tarihinden itibaren bir ay içinde geri verilir. Ancak ortaklığı sona erenlerin yerine yeni ortak alınması halinde eski ortağın ödediği sermaye ve diğer alacakları derhal geri verilir. Kooperatiften çıkan ya da çıkarılan ortağın, kooperatife yapmış olduğu ödemelerini cari fiyat veya döviz kuru üzerinden değerlendirilip, hesaplanıp iadesini istemesi söz konusu değildir. Çünkü kooperatifler kâr amacı gütmeyen, karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma suretiyle ortaklarının ekonomik menfaatlerini koruyan kuruluşlardır (KK m. 1). Ancak, genel kurul kararıyla ödemeler yabancı para cinsinden yapılmışsa, çıkan ya da çıkarılan ortaklara iadelerin de aynı para cinsinden yapılması gerekir.
C. 1163 SAYILI KOOPERATİFLER KANUNU’NA GÖRE KOOPERATİF ORGANLARI
1.Genel Kurul (KK. m. 42-54) Kooperatifler Kanunu’nun 42 ile 54 üncü maddelerinde genel kurul ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır. 42 ile 54 üncü maddeler içerisinde genel kurula ait olup bahsedilmeyen konular KK. 98 ile Türk Ticaret Kanunu’nun anonim şirketlere ait olan 360-398 inci maddeleri içerisinde ele alınmıştır. Genel kurulun terk ve devir edemeyeceği yetkilerini maddeler halinde sıralamak gerekirse; Anasözleşmeyi değiştirmek, Yönetim Kurulu ve Denetçiler Kurulu üyeleri ile gerektiğinde Tasfiye Kurulu’nu seçmek, İşletme hesabıyla bilanço ve gerektiğinde gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında karar almak, Yönetim ve denetçiler kurulunu ibra etmek, Kanun ve anasözleşme ile genel kurula tanınmış olan konular hakkında karar vermek, Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün ise asgari fiyatını belirlemek, İmalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek, Yapı kooperatiflerinde; kooperatifin ortak sayısı ile yapılacak konut ya da işyeri sayısını belirlemektir. (KK. M42)
Genel kurulun sevk ve idaresini kim yapar? Genel kurul çağrısını kimler yapar? Genel kurulu 1/10 ortak nasıl çağırır? Olağan ve olağanüstü olmak üzere iki şekilde toplanır. Olağan toplantının zamanı? Toplantı nisabı?
Toplantının tarihi, yeri ve gündemi toplantıdan en az onbeş gün önce ilgili bakanlığa ve mülki idare amirliğine yazı ile bildirilir. GÜNDEM Gündem, toplantı çağrısına ve ilana yazılır. Anasözleşmenin değiştirilmesi söz konusu ise, değiştirilecek maddelerin numaralarının yazılması gerekli ve yeterlidir. Dört ortaktan az olmamak üzere ortakların en az onda biri tarafından ve genel kurul toplantısından en az yirmi gün önce yazılı olarak bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur. Gündeme alınmayan hususlar görüşülemez. Ancak; Hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması, Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması, Genel kurulun yeni toplantıya çağrılması ve kanun, anasözleşme ve iyiniyet esaslarıyla genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali, Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi, Hususlarında ortakların en az onda birinin yazılı teklifi ile genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü doğrultusunda gündeme alınması mümkündür.(KK.M46)
Genel kurulda her ortak yalnız bir oya sahiptir. (KK.M48) TEMSİLAnasözleşmede belirtmek kaydıyla, ortak yazı ile izin vererek genel kurulda oyunu başka bir ortağa kullandırabilir. Bir ortak, genel kurulda birden fazla ortağı temsil edemez. Ortak sayısı 1000’in üzerinde olan kooperatiflerde her ortağın en çok dokuz olmak üzere birden fazla ortağı temsil edebileceği anasözleşmede belirtilir. Eş ve birinci derecede akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz. (KK. M.49). Kooperatif işlerinin görülmesinde görev alan kişiler yönetim kurulunun ibrasında oy kullanamazlar fakat denetçilerin ibrasında oy kullanabilirler. Ortakların hiçbiri, kendisi veya karı ve kocası yahut usul ve füruu ile kooperatif ile ilgili şahsi bir işe ya da davaya ait görüşmelerde oy kullanamazlar. (KK. M50) NİSAB Genel kurul kararlarında ve seçimlerde oyların yarıdan bir fazlası dikkate alınır. Kooperatifin dağılması veya başka bir kooperatifle birleşmesi ve anasözleşmenin değiştirilmesi kararlarında oyların 2/3’si gereklidir. (KK. M51). Ortakların şahsi sorumluluklarının ağırlaştırılması veya ek ödeme yükümleri hakkında alınan kararlarda ortakların 3/4’ünün rızası gereklidir. Kamu kuruluşlarından kredi alan kooperatiflerin kredi miktarının artırılmasında bu şart aranmaz. (KK. M52) GENEL KURUL KARARLARI ALEYHİNE DAVA Kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu iddiası ile genel kurul kararları aleyhine dava açılabilir. Dava, toplantıyı takip eden günden itibaren bir ay içinde mahkemeye başvurularak açılabilir. Davayı açabilecek kişiler; Toplantıda hazır bulunup kararlara aykırı kalarak keyfiyeti tutanağa geçirten, oyunu kullanmasına haksız olarak izin verilmeyen veya toplantıya çağrının usulü içerisinde yapılmadığını ya da gündemin gereği gibi ilan ve tebliğ edilmediğini yahut toplantıya katılma yetkisi olmayan kişilerin toplantı kararlarına katılmış bulunduklarını iddia eden ortaklar, Yönetim kurulu, Kararların yerine getirilmesi yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin şahsi sorumluluklarının mucip olduğu takdirde bunların her biri, (KK. M53)
2.YÖNETİM KURULU Yönetim kurulu, kanun ve anasözleşme hükümleri içerisinde kooperatif faaliyetlerini yöneten ve kooperatifi temsil eden icra organıdır. Organ, en az üç üyeden oluşur. Üye ve yedeklerinin kooperatif ortağı olmaları şarttır. Yönetim kurulu üyeliğine seçilen kişiler temsilcilerinin isimlerini kooperatife bildirir. (KK. M55) Yönetim kurulu üyelerinde aranan şartlar şunlardır: T.C. vatandaşı olmak, Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak, Türk Ceza Kanunu’na göre zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, görevi suistimal, sahtekarlık, hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflas, emniyeti suistimal ve Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile mahkum olmamak şartları aranır. Bu şartlar denetçiler tarafından araştırılır. Bu şartları taşımadıkları halde seçilenlerin veya sonradan bu şartları taşıyanların görevlerine yapılacak ilk genel kurul toplantısında yönetim kurulunca ya son verilir ya da görevlerine devamı hakkında karar alınarak genel kurul gündemine madde konulur. Yönetimin boşalması Boşalan yönetim kurulu üyeliklerine denetim kurulunca gecikilmeden yeterli sayıda yedek üye çağrılır. Yedek üyelerin seçilmesi veya değiştirilmesi Ticaret Sicili’ne tescil ettirilir. (KK. M56) SüreYönetim kurulu üyeleri en fazla dört yıl için seçilirler. Anasözleşmede aksine hüküm yoksa tekrar seçilmeleri mümkündür. (KK. M57) ÜcretYönetim kurulu üyelerine aylık ücret, huzur hakkı, risturn ve yolluk haricinde herhangi bir ödeme yapılamaz. Bu ödemeler genel kurulca belirlenir. Genel kurula veya yönetim kuruluna, kooperatifin yönetimini ve temsilini kısmen veya tamamen ortak olmayan müdür ya da yönetim kurulu üyesine tevdi etme yetkisi verilebilir. (KK. M58) Bu kişiler, kooperatife ait tüm hukuki işlemleri yapabilirler. Yönetime veya temsile yetkili şahısların meydana getirdikleri haksız fiiller sonucu oluşan zararlardan kooperatif sorumludur. Kooperatif adına alınan gayrimenkullerin, tapu devri veya tapuya şerh verdirilecek satış vaadi sözleşmesi ile yapılması şarttır. Alınan gayrimenkulün kooperatifin amacına uygun olması gerekir. Ticari muameleYönetim kurulu üyeleri ve kooperatif personeli ortaklık işlemleri haricinde kendisi veya başkası adına kooperatif konusu ile ilgili bir ticari işlem yapamazlar. 42 kullanmanın cezası Yönetim kurulu üyeleri ve temsile yetkili kişiler, genel kurulun devredemeyeceği yetkileri kullanamazlar. (KK. M59)
Kooperatifi temsile yetkili şahıslar imzalarını ancak kooperatifin ünvanı adı altına kullanabilirler. (KK. M60) Yönetim kurulu, temsil ile yetkili kişilerin isimlerini, imzalarını ve yetkiye dayanan kararların noter tasdikli örneğini ticaret siciline verir. (KK. M61)
62 deki titizlik ve ceza Yönetim kurulu kendi tutanakları ile genel kurul tutanaklarının, gerekli defterlerin ve ortak listelerinin hazırlanıp, tutulması ve saklanmasından, işletme hesabıyla bilançoya uygunluğunun tetkik edilmesi için denetleme kuruluna sunmak ile yükümlüdürler. Yönetim kurulu üyeleri ve kooperatif memurları kendi kusurlarından kaynaklanan zararlardan kendileri sorumludurlar. Bu kişiler kooperatifin para ve malları bilanço, tutanak, rapor ve başka evrak, defter ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı Devlet Memurları gibi ceza görürler. (KK. M62)
3.DENETİM KURULU Genel kurul kooperatifin tüm işlem ve hesaplarını tetkik etmek üzere, kooperatif ortaklarından veya dışarıdan en fazla bir yıl için bir ya da daha fazla olmak üzere denetçiler seçer. Denetçilerin asil sayısı kadar yedeklerinin de olması gerekir. (KK m.65) Denetçiler, kooperatife ait defterlerin işletme hesabıyla bilançoya olan uygunluk derecesi içerisinde tutulup tutulmadığını incelemekle yükümlüdürler. Ayrıca ortakları şahsen sorumlu veya ek ödeme ile yükümlü olan kooperatifte ortaklar listesinin usule uygun olarak tutulup tutulmadığını da incelemekle görevlidirler. Denetçiler kendi istekleri üzerine kooperatifin defterlerini inceleme hakkına sahiptirler. Ortaklar gerekli konularda denetçilerin dikkatini çekmeye ve açıklama yapılmasını isteme yetkisine sahiptirler. (KK m.66) Denetçiler, kooperatif işlerinin yürütülmesinde meydana gelen noksanlıkları, kanun ve anasözleşmeye aykırı davrananları gerekli hallerde genel kurula haber vermekle yükümlüdürler. Ayrıca her yıl yazılı bir raporla beraber tekliflerini genel kurula sunmaya mecburdurlar. Denetçiler, yönetim kurulu ve genel kurul toplantılarına katılırlar. Fakat yönetim kurulunda oy kullanamazlar. (KK m.67)
4. 1163 Sayılı Yasaya Göre Kooperatiflerde Toplantı Karar Ve Nisabı 4.1.Genel Kurul Toplantı ve Karar Nisabı a)Genel Kurul Toplantı Nisabı 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre genel kurul toplantılarında toplantı nisabı anasözleşmelerde gösterilir. Yapı kooperatiflerinde ortak sayısının dörtte birinin şahsen veya temsilen hazır bulunmaları şartı ile hüküm altına alınmıştır. (KK m.45) Yapı kooperatifleri haricindeki diğer kooperatiflerde toplantıda nisap temin edilemediği takdirde, ikinci toplantıda nisap aranmaz. Kanunda bazı hususların görüşülebilmesi için özel toplantı nisapları öngörülmüştür. Bunlar: - Aynların değerinin tespit edilmesi için bilirkişi seçmek üzere toplanacak genel kurulda, toplantı nisabının ortak sayısının üçte ikisi, bilirkişi raporlarının görüşüleceği genel kurul toplantı nisabının ise, ortak sayısının en az ½ olduğu belirtilmektedir. (KK m.21-22) - Ortakların şahsi sorumluluklarının ağırlaştırılması ve ek ödeme yükümleri hakkında karar alabilmek için tüm ortakların dörtte üçünün toplantıda asaleten veya vekaleten hazır olmaları şartı aranır. (KK m.52) - Anasözleşmede özel bir nisap belirtilmemiş ise tasfiye durumundaki bir kooperatifin genel kurul toplantısında toplantı nisabı aranmaz. (KK m.81). gayrimenkul satışında normal nisab aranır.
b)Genel Kurul Kararı Nisabı Kanun ve anasözleşmede aksine hüküm bulunmadıkça genel kurul karar nisabı, oyların yarıdan bir fazlası ile belirlenir. (KK. Md51) Kooperatifin dağılması, başka bir kooperatif ile birleşmesi veya anasözleşme değişikliklerinin karara bağlanabilmesi için oyların üçte ikisine itibar olunur. Anasözleşmede bu nisabın ağırlaştırılabileceği belirtilmiştir. (KK. Md51) Ortakların şahsi sorumluluklarının ağırlaştırılması ve ek ödeme yükümleri hakkında alınacak kararlar için tüm ortakların dörtte üçünün rızasının gerektiği, ancak kredi miktarının artırılması konusunda alınacak kararlarda oy çokluğunun yeterli olacağı belirtilmektedir. (KK. Md52)
4.2.Yönetim Kurulu Toplantı Nisabı Kanunda yönetim kurulunun toplantı ve karar nisabına ait herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Türk Ticaret Kanunu’nun 330. Maddesine göre “Anasözleşmede aksine hüküm bulunmadıkça yönetim kurulunun bir karar verebilmesi için üyelerinin en az yarıdan bir fazlasının hazır bulunmasının ve kararların da mevcut üyelerinin çoğunluğu ile verileceği” hükme bağlanmıştır. Anasözleşmede yönetim kurulunun en az yarıdan fazla üyenin katılmasıyla toplanacağı, kararların da toplantıda bulunanların çoğunluğu ile alınacağı belirtilmiştir. Bu hükümler değerlendirilirken öncelikle anasözleşme hükümleri dikkate alınır. Örneğin üç kişilik yönetim kurulu, yarıdan fazlası olan iki kişiyle toplanır ve iki kişiyle karar alabilir. Beş kişilik bir yönetim kurulu yarıdan fazlası olan üç kişiyle toplanır ve iki kişiyle karar alabilir. Yedi kişilik bir yönetim kurulu yarıdan fazlası olan dört kişiyle toplanır ve üç kişiyle karar alabilir.
5. Kooperatif Yönetim Kurulu Üyeleri ve Memurlarının Devlet Memuru Gibi Cezalandırılmaları 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nda yönetim kurulu, kanun ve anasözleşme içerisinde kooperatif faaliyetlerini yöneten ve kooperatifi temsil eden icra organıdır. (KK. M55) Kooperatifi temsile yetkili şahıslar kooperatif ile ilgili tüm hukuki işlemleri yapabilirler. (KK. M59). Yönetim kurulu, kooperatif işlerinin görülmesinde gerekle titizliği gösterip kooperatifin başarısı ve gelişmesi yolunda tüm gayretini sarfeder. (KK. M62) Aynı maddenin üçüncü ve son fıkrasında yönetim kurulu üyeleri ve kooperatif memurları kendi kusurlarından dolayı oluşacak zararlardan sorumludurlar. Suç teşkil edecek fiil ve hareketlerinden dolayı Devlet Memuru gibi ceza görürüler.
6.Kooperatiflerle İlgili Olarak Çeşitli Yasalarda Yer Alan Ceza Maddelerine İlişkin Örnekler 6.1.1163 Sayılı Yasada Yer Alan Ceza Maddeleri -Kooperatif unvanlarında Kamu Kurum ve Kuruluşlarının İsimlerine Yer Verilmeyeceği (KK m.2/4, Ek 2/2) -Ortaklık Şartların Araştırılması Zorunluluğu (KK m.8/2, Ek 2/2) -Yapı Kooperatiflerinde Genel Kurulca Belirlenen Sayının Üzerinde Ortak Kaydedilemeyeceği (KK m.8/3, Ek 2/1) -Ortakların Anasözleşmede Gösterilmeyen Nedenlerle Ortaklıktan Çıkarılamayacağı (KK m.16/1, Ek 2/2) -Ortakların Sır Saklama Yükümlülüğü (KK m.25) -Olağan Genel Kurul Toplantısının Zamanında Yapılmaması (KK m.45/1,Ek 2/2) -Yönetim Kuruluna Seçilme Şartlarını Araştırma Zorunluluğu (KK m.56/2,Ek 2/3) -Boşalan Üyeliklere Yedek Üye Çağrılmaması (KK m.56/4, Ek 2/3) -Yönetim Kurulu Üyelerine Yasada Öngörülenden Başkaca Ücret Ödenmesi (KK m.56/6, Ek 2/1) -Gayrimenkul Alımında Yasal Şekle Uyulmaması (KK m.59/4, Ek 2/1) -Kooperatifle Ticari Muamele Yasağı (KK m.59/6, Ek2/1) -Reklam ve İlanların Yanıltıcı ve Gerçeğe Aykırı Olması (KK m.59/7, Ek 2/1) -Genel Kurulun Devredemeyeceği Yetkilerin Kullanılması (KK m.59/8, Ek 2/1) -Yönetim Kurulu Üyeleri İle Memurlarının Cezai Sorumluluğu (KK m.62/3 TCK’nun İlgili Maddeleri) -Denetçilerin İnceleme Yükümlülüklerini Yerine Getirmemeleri (KK m.66/2, Ek 2/2) -Denetçilerin Yıllık Rapor Düzenleme Yükümlülüğü (KK m.67/1, Ek 2/3) -İhbar Yükümlülüğü (KK m.67/2, Ek 2/3) -Tasfiye Kurulu Üyelerinin Cezai Sorumluluğu (KK m.81/7) -Talimatlara Uyma Zorunluluğu (KK m.90/3, Ek 2/2) -Bilgi ve Belgeleri Denetim Görevlilerine Sunma Yükümlülüğü (KK m.90/5,Ek 2/1) 6.2. Türk Ticaret Yasasında Yer Alan Ceza Maddeleri -Tescil Yükümlülüğü (TTK m.35, 34/3, 40) -Tescil ve İlan İçin Kötü niyetli Olarak Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunulması (TTK m.539) -İhbar Yükümlülüğü (TTK m.53) -Ticaret Unvanının Kullanılması ve Tescil Zorunluluğu (TTK m.41-47) -Ticaret Unvanına İlavelerin Usulünce Yapılmaması (TTK m.48) -Unvanda Şube Olduğunun Belirtilmesi Zorunluluğu (TTK m.50) -Unvanın İşletmeden Ayrı Olarak Devredilmesi (TTK m.51) -Haksız Rekabet (TTK m.64, 65)
