SOKRATES
Sokrates (
M.Ö. 470Alopeke,
Attika -
M.Ö. 399Atina)
Yunan Felsefesinin kurucularındandır.
Heykelci
Sofroniskos ile ebe
Fenarete'nin oğlu olan
Sokrates'in kimliği de başlıbaşına bir felsefi sorundur.
Filozofların ve tarihçilerin üzerinde tartıştıkları
Sokrates konusunda anlatılanlar da birbirini tutmaz. Yani herkes, kendine göre bir "tarihsel Sokrates" ya da "kuramsal Sokrates" portresi çizmiştir.
Sokrates üzerine pek çok eski öykü anlatıldı (
Platon,
Ksenofon,
Aristofanes,
Aristoteles,
Aristoksenos). Sokrates, edebi verimin yüksek olduğu bir dönemde hiçbir şey yazmadığı gibi, profesyonel "bilgi hocaları"nın ortaya çıktığı bir dönemde öğretmenliği resmi bir meslek olarak da seçmedi. Hayatı boyunca ancak üç kez
Atina'dan ayrıldığı söylenir. Bir kez askeri yükümlülük gereği, bir kez de
Delfi'ye gidip biliciye danışmak ve orada üzerinde "kendini tanı" sözünün yazılı olduğu
Apollon tapınağını görmek için bu kentin dışına çıktı.
Sokrates genellikle
ahlak felsefesinin, yani
değer öğretisinin kurucusu olarak bilinirse de, ondan geriye kalan şey, bir öğretiden çok, kişilerin bilincine, özlerinin ne olduğunu göstermeye yönelik bir çabadır.
Sokrates önceleri doğa bilimleriyle, özellikle de canlı varlıkların çoğalması ve kaybolup gitmesi olgusuyla ilgilendi. Bu amaçla, matematiği ve doğa filozoflarının dünyayla ilgili öğretilerini incelemesi gerekti.
Yüzeysel bilgiyi aşma ve şeylerin gerçek bilgisine ulaşma isteğiyle, bireylerin davranışlarında ve yaşamlarında temel aldıkları inançları sorgulamaya yöneldi. Sokrates, inançlarını ayrım gözetmeksizin yadsımak için toplumun bütün kesimlerine seslendi; bu tutumu da şiddetli tepkilerle karşılaşması ve trajik bir biçimde ölmesi sonucunu doğurdu.
Sokrates, her türlü edinilmiş bilgiyi yadsıyan bir düşünceden yola çıkan yöntemiyle, yani
diyalog sanatı ya da
diyalektikle, insanlara, bilgiye sahip olduklarını sandıklarını, oysa sahip olmadıklarını kanıtlıyordu. Ardından, bir karara varmak gerektiğinde ve çaresiz kalan muhatapları ondan sorunla ilgili düşüncesini sorduklarında, filozofça geri çekiliyor, bu da genellikle muhataplarının öfkelenmesine yol açıyordu.
Sokrates’in dünyadaki son günü
Platon tarafından
Fedon’da anlatılır—bir gün ki Sokrates Tebesli dostları
Kebes ve
Simnias ile ruhun ölümsüzlüğü üzerine konuşarak geçirdi.
Baldıranı içtikten ve ölmek üzere yattıktan sonra son sözleri şunlardı: "Krito, Aeskulapius’a bir horoz borçluyuz; bu yüzden onu öde, sakın unutma."
Zehir yüreğine ulaştığında sarsıldı ve öldü, "ve Krito bunu görerek ağzını ve gözlerini kapadı. Bu,
Ekhekrates, dostumuzun sonuydu, öyle bir insan ki tüm çağının bizim bildiğimiz en iyisi, ve dahası, en bilgesi ve en doğrusuydu.".
Retrieved from "