Alemdar Mustafa Paşa

Osmanlı sadrazamlarından. Rusçuklu Hasan Ağa nın oğlu olup, doğum tarihi bilinmemektedir. Yeniçeri ocağından yetişti. 1768-1774 Osmanlı-Rus harbinde bölüğünün bayrağını taşıdığından Alemdar veya Bayraktar unvanı verildi. Rusçuk ayanı Tirsinikli İsmail Ağa nın hizmetinde bulundu. Kendini kabul ettirerek hazinedarlığa yükseltildi. Devlete karşı isyan eden Vidin voyvodası Pazvandoğlu Osman ın kuvvetlerini yenince, şöhreti etrafa yayıldı. Bu zaferden dolayı rütbesi yükseltildi. Tirsinikli İsmail Ağa ölünce, Rusçuk ayanlığına getirildi (1806). Bu görevde iken Deliorman ayanı Yılıkoğlu Süleyman ın ayaklanmasını bastırdı. Rusların Hotin i alıp, İsmail Kalesini kuşattıkları sırada gönderdiği kuvvetlerle kaleyi muhasaradan kurtardı. Bükreş üzerine yürüyen Rus kuvvetlerini durdurdu. Bu başarıları sonunda vezirlik rütbesiyle, daimi Silistre Valiliği ve Tuna Seraskerliği Vazifesi verildi.
Alemdar Mustafa Paşa, düşmanlarla devamlı temasları neticesinde, devletin askeri ve idari yapısında ıslahatın gerekli olduğuna kesin inananlardandı. Üçüncü Selim Han, ıslahat hareketlerine başlayacağı sırada Kabakçı isyanı ile yeniçeri zorbaları tarafından tahttan indirildi. Yerine Sultan Dördüncü Mustafa padişah oldu. Sultan Üçüncü Selim i seven, ıslahat hareketlerinin yapılmasını arzu eden ve devletin çeşitli yerlerinde görevler yapmış olan Galib, Refik, Ramiz, Behiç ve Tahsin efendiler Alemdar ın himayesi altına sığındılar. Tarihte Rusçuk Yaranı diye geçen bu altı kişi Üçüncü Selim i yeniden tahta çıkarmak için çalışmalara başladılar. Alemdar Mustafa Paşa, 19 Temmuz 1808 de Kabakçı Mustafa yı cezalandırmak için İstanbul a geldi. Zorbalar ortadan kaldırılmaya, fesatçılar sürülmeye başlandı. Onun bu faaliyetlerinden memnun fakat nüfuzunun artmasından endişelenen sadrazam Çelebi Mustafa Paşa, kendisinden geriye dönmesini isteyince, Alemdar 28 Temmuz günü on beş binden fazla askerle Babıali yi bastı. Sadrazamın mührünü alarak, ordugahını gönderdi. Sultan Selim i tahta çıkarmak için saraya gitti. Fakat orada gerekli tedbirler alınmadığı için, Sultan Üçüncü Selim zorbalarca şehit edildi.
Hizmetkarlarının yardımı ile kurtulan Şehzade Mahmud, Alemdar tarafından padişah ilan edildi. Sultan İkinci Mahmud, padişah olur olmaz, Alemdar a sadaret mührünü verdi. Alemdar, ıslahata tarafdar olmayanları, isyancıları temizledi. İstanbul un asayişi sağlandı. Bu sırada Rumeli ve Anadolu da valiler başlarına buyruk olmuşlardı. Anadolu ve Rumeli de vazifeli bütün ayanlar devlet işlerini görüşmek üzere İstanbul a davet edildi. Görüşmeler neticesinde ayanlar ile devlet arasında kurulacak münasebetlerin şeklini ihtiva eden bir senet imzalandı. Bu senede Sened-i ittifak denildi (Bkz. Sened-i İttifak).
Alemdar Mustafa Paşa, daha sonra askeri ıslahata başladı. Sekban-ı Cedid ismiyle talimli bir askeri teşkilat kurdu. Selimiye Levend kışlaları tamir edilerek askerler buraya yerleştirildi. Bu durum yeniçerileri rahatsız etti. Ayrıca sanatla uğraşan askerleri talime mecbur etmesi hoşnutsuzluğu arttırdı."Alemdar vakası olarak tarihe geçen isyandan önceki gece ziyafetten dönen Paşa ya, maiyeti, yol açmak için halkı kamçı ve sopalarla dağıttılar. Bu esnada yaralananlar, kahve kahve dolaşarak yeniçerileri isyana teşvik ettiler. Gece yarısı kışlalarından hareket eden 400 kadar isyancı yeniçeriye, yağmacılık hırsıyla pek çok serseri katıldı. İsyancılar önce yeniçeri ağası Mustafa Paşayı öldürdüler. Sonra sadrazam Alemdar Mustafa Paşanın köşkünü sardılar. Alemdar, zorbalara teslim olmaktansa, sonuna kadar karşı koymaya karar verdi. İmdadına gelecek yardımdan ümidini kesince, vaktiyle mensup olduğu 42. bölük odabaşını çağırttı. Haremini ocağın namusuna emanet ederek ona teslim etti. Yanında sadece baş haremi ile sadık harem ağası kaldı. Alemdar ın bulunduğu kuleye, kalabalık bir yeniçeri grubunun hücum etmesi üzerine, daha önce koydurduğu barut fıçısının üzerine tabancası ile ateş etti ve büyük bir patlama oldu. İsyancılardan beş yüz yahut sekiz yüz kişi bir anda havaya uçup öldü. 15 Kasım 1808 de dumandan boğulan Alemdar Paşa ile iki sadık adamının cesedi iki gün sonra enkaz altından çıkarıldı. Cesedi sokaklarda sürüklendikten sonra, Etmeydanı nda baş aşağı asıldı. Sonra da parçalanmış olan kemikleri, Yedikule dışında bir hendeğe atıldı. 1908 den sonra kurulan Tarih-i Osmani Encümeni tarafından Alemdar ın kemikleri Gülhane parkı karşısındaki Zeynep Sultan mezarlığına taşıtıldı.

Alemdar Mustafa Paşa II. Mahmut saltanatında 18 Haziran 1808 - 15 Kasım 1808 tarihleri arasında üç ay onsekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
İstanbul'a geliş

1808 yılında IV.Mustafa Kabakçı Mustafa isyanıyla amcası III.Selim'i tahttan indirdi ve Nizam-ı Cedit reformlarını kaldırmaya yeltendi.Olaylar üzerine İstanbul'dan Rusçuk şehrine kaçıp Alemdar Mustafa Paşa'ya sığınan reform yanlıları(bkz:Rusçuk Yaranı) Alemdar Mustafa Paşa'yı İstanbul'a gitmesi için teşvik ettiler.
Alemdar Mustafa Paşa 21 Temmuz 1808'de Rusçuk ayanı sıfatı ve yanında 15.000 askeriyle IV. Mustafa'yı tahttan indirerek yerine tekrar III. Selim'i geçirmek için İstanbul'a gelerek Kabakçı Mustafa İsyanı elebaşlarını bertaraf etti.Olayları duyan Kabakçı Mustafa'nın adamları III.Selim'in odasına ulaştı ve o sırada ney çalmakta olan eski padişahı öldürüp cesedini Mustafa Paşa'ya gönderdiler.
Yaptıklarının boşa gittiğini düşünen Alemdar Mustafa Paşa'yı adamları şehzade Mahmut'u kurtarması yolunda uyardılar.Bu sırada IV.Mustafa'nın adamları çatıda saklanmakta olan Şehzade Mahmut'un odasına ulaşmıştı.Tam o sırada Alemdar Mustafa Paşa'nın adamları yetişti ve şehzadeyi kurtardı.
Alemdar Mustafa Paşa Şehzade Mahmut'u yeni padişah(bkz:II.Mahmut), kendisini ise onun sadrazamı ilan etti.

Sadrazamlık

Alemdar Mustafa Paşa sadrazamlığında köklü reformlara gitmiş, merkezi otoriteyi kuvvetlendirmek için Anadolu'nun başıbozuk ayanlarıyla Sened-i İttifak anlaşmasını imzalamış, Nizam-ı Cedit ocağını Sekban-ı Cedid adında yeniden kurmuş, Kapıkulu ocaklarında asker olmayıp maaş alanları tespit etmiştir

Ölümü

Alemdar Mustafa Paşa'nın sadrazamlık döneminde İstanbul'da barınan adamlarının yağmalara karışması, halka Kabakçı Mustafa isyancılarını aratır olması halk arasında huzursuzluk yaratmış, ona olan güveni sarsmıştı.Sened-i İttifak anlaşması ise II.Mahmut'a "padişahın otoritesinin kısıtlandığı" yönünde duyurulmuş, padişah Paşa'ya karşı kışkırtılmıştı.
Alemdar Mustafa Paşa'nın Yeniçeriler'in "kendilerine alternatif olduğu düşüncesiyle" karşı çıktığı Nizam-ı Cedit'i -farklı isimle de olsa- yeniden kurması ve Yeniçeri ocaklarında yolsuzluk tespiti yapmaya kalkışması onların da düşmanlığını kazanmasına yetmişti.
Sonunda 15 Kasım 1808'de kendine suikaste girişen Yeniçerilere karşı dayanamayacağını anlayan Alemdar Mustafa Paşa, onlara evinin bodrumundaki barut ve cephane deposunu ateşleyerek karşılık vermiş, patlamayla birlikte kendinin ve evini basan 1000'e yakın yeniçeriden 600 kadarının ölümününe sebep olmuştu.

Alemdar Mustafa Paşa

(1765 Hotin - 1808 İstanbul)
Osmanlı devlet adamı. Yeniçerilikten yetişmedir.

Rusçuk ayanı oldu. Silistre'yi de ele geçirerek etki alanını genişletti. 1806 yılında Çarlık Rusyası ile Osmanlı Devleti arasında savaş çıkınca vezirlik rütbesiyle Tuna seraskeri tayin edildi. Sınır boylarında savaş sürerken İstanbul'da Kabakçı Mustafa İsyanı çıktı. III. Selim tahttan indirildi. IV. Mustafa padişah oldu. Nizamı Cedit lağvedildi. III. Selim'e taraftar olan devlet adamları, Alemdar Mustafa Paşa'nın yanına sığındılar. Bu devlet adamları ile Alemdar arasında, bilinmeyen bazı pazarlıklar ve anlaşmalar sonucu, Alemdar, III. Selim'i tekrar tahta çıkarmak için ordusu ile İstanbul'a geldi. Ancak bu olaylar sırasında III. Selim öldürüldüğünden, tahta II. Mahmut çıkarıldı, Alemdar da sadrazam oldu. Alemdar ile birlikte Anadolu'nun ve Rumeli'nin ileri gelen ayanları da İstanbul'a gelmişlerdi. Bunlarla padişah arasında Çağlayan Köşkü'nde Senedi İttifak denilen bir antlaşma imzalandı. Bu antlaşmadan sonra ayanlar memleketlerine döndü. Alemdar da Sekbanı Cedit denilen ve Nizamı Cedit'e benzeyen yeni bir asker ocağını kurdu. Ancak yeniçeriler ve onlarla işbirliği içinde olanlar Alemdar'ın aleyhine çalışmaktan geri durmadılar. Bu çalışmalar sonucu yeniçeriler ayaklandılar ve Babıâli'yi bastılar. Alemdar Mustafa Paşa, sığındığı barut mahzenini ateşleyerek kendisiyle birlikte beş yüzden fazla yeniçeriyi havaya uçurdu.

ALEMDAR MUSTAFA PAŞA (1750-1808) II. Mahmut devri sadrazamlarındandır. Rusçuk’ta doğmuştur. Babası Yeniçeri Hacı Hasan adında hali vakti yerinde biriydi. Mustafa 1768 Rus savaşında, henüz on sekiz yaşında olmasına rağmen büyük yararlık göstererek tanındı, «Bayraktar» ve Alemdar «Alemdar» lakaplarını Mustafa Paşa aldı. Savaştan sonra çiftliğine çekilerek ziraatle ve hayvancılıkla uğraştı. Halkın ve yeniçerilerin arasında pek sayıldığından kısa zamanda servet ve nüfuzunu artırmıştı. Sırasıyla Hezargrad Ayanı, Rusçuk Ayanı oldu. Bir ara Nizam-ı Cedit aleyhindeki isyana yardım etti. Fakat sonradan hükümetin güvenini kazanarak Mirahor ve Kapıcıbaşı unvanlarını aldı.
III. Selim’in saltanatının sonlarına doğru, Rus ilerleyişini durdurması için kendisine vezirlikle beraber Tuna Yalısı seraskerliği verildi. Bu suretle Silistre Paşası diye de anılmaya başlandı. İlkin, aynı ocaktan yetişme olduğu için yeniçerilere çok bağlılık gösterdi. Sonradan, bunları harblerde yakından gördüğü için, çok bozulduklarını anladı. III. Selim’in yapmak istediği ıslahata yardım etmek için elinden geleni yaptı. Bu yüzden Selim tahttan indirilince, yeni ihtilal hükümetine karşı cephe alan Mustafa Paşa, Selim’i tekrar tahta geçirmek için, 1808 haziranında ordusiyle Edirne’ye, oradan da İstanbul’a geldi. Onun maksadını anlayan padişah IV. Mustafa derhal Selim’i öldürttü. Sarayı sarıp içeri giren Alemdar Mustafa Paşa, tahta çıkarmak istediği III. Selim’in cesediyle karşılaşınca, IV. Mustafa’yı tahttan indirip yerine II. Mahmut’u çıkardı, kendisi de sadrazam oldu.
Bütün bu olanlar yüzünden sarsılmış bulunan devletin birliğini tekrar kurmak maksadıyla, Rumeli ve Anadolu ayanları İstanbul’a çağırıldı. Kendilerinden devlete itaat edeceklerine dair söz alınarak, Sened-i İttifak denen bir anlaşma imzalandı. Bundan sonra Alemdar, yeni rejimi yerleştirmeye ve Nizam-ı Cedit’i teşkilatlandırmaya çalıştı. Fakat, duruma tamamiyle hakim olamadı. Bazı kimseler onu padişaha çekiştirmeye başladılar. Öbür taraftan Sekban-ı Cedit adıyla hazırlanan yeni askeri teşkilat da yeniçerileri kuşkulandırdı. Ulema da haklarının ellerinden alınacağı düşüncesiyle, sadrazam aleyhine döndü.
İşte Osmanlı tarihinin meşhur Alemdar Vakası denilen ihtilal böyle başladı. O gece Babıali kuşatıldı. Alemdar’ın kuvvetleri İstanbul’un muhtelif yerlerinde dağınık olduklarından imdada gelemediler. Alemdar Mustafa Paşa büyük bir cesaretle ve tek başına saatlerce savunduktan sonra, ihtilalcilerin eline düşmemek için, saklandığı barut mahzenini ateşleyerek, bir kısım ihtilalciyle beraber havaya uçtu. Önce Yedikule’ye gömülen Alemdar’ın cesedi 1911′de Ayasofya’da Zeynep Sultan bahçesine taşındı. Bugün Gülhane Parkından Sultanahmet’e doğru çıkan caddeye bundan dolayı Alemdar caddesi adı verilmiştir