Ali Rıza Paşa
Doğumu: 1860,
Ölümü: İstanbul - 1932, İstanbul
Osmanlı komutan ve devlet adamı.
Ali Rıza Paşa ya da Düztaban Ali Rıza Paşa Osmanlı Devleti'nin son yıllarında Harbiye ve Bahriye Nazırı, Ayan Meclisi üyesi ve sadrazamlık görevlerinde bulunmuş bir devlet adamıdır.
Jandarma Binbaşısı Tahir Efendi'nin oğludur. Harbiye'yi bitirdi. Bir süre aynı okulda öğretmenlik yaptı. Yemen isyanı dolayısıyla Yemen'e gönderildi ve oradayken müşir (mareşal), 1908'de de harbiye nazırı oldu.
1897 Osmanlı-Yunan Savaşı sırasında Askeri Harekât Dairesi Müdürlüğü görevini yaptı. 1903 yılında Manastır Valiliği görevini yaparken Manastır'daki Rus konsolosunun öldürülmesi konusunda sorumlu olduğu gerekçesiyle Rusya'nın ısrarı üzerine Trablusgarb'a sürüldü.
Ali Rıza Paşa 1910 yılında Osmanlı hükümeti tarafından Fransa'da düzenlenen Picardie Manevraları'na gönderildi. Burada Fransa'nın yeni buluşlarından biri olan bir uçağın denenmesi yapılacaktı. Osmanlı hükümetine gönderilen davetiye iki kişilik olduğu için Rıza paşa "yanımda bir delikanlı götüreceğim" diyerek Mustafa Efendiyi de yanına alarak Paris yollarına düşmüştür. Paris'te bir otelde kalmışlardır. Gösterinin yapıldığı gün pilot ikinci uçuşuna çıkacağı sırada kokpitin arka koltuğuna oturması için bir gönüllü istemiştir. O sırada kalabalığın içinden bir delikanlı "ben ben" diye ısrar edince pilot kendisini seçerek hazırlanmasını istemiştir. Delikanlı gözlükleri ve montu giyinip uçağa bineceği sırada Ali Rıza Paşa genci kolundan tutarak uçağa binmemesini istemiştir. Bu duruma çok sinirlenen genç hayal kırıklığıyla kalabalığın içinden uçuşu izlemiştir. Tam o sırada uçak piste çakılıp alev topuna dönmüştür. Kazanın ardından delikanlı Rıza Paşaya hayretler içinde bakmıştır. Kazada pilot ve gönüllü öldü. Fakat bir ulusun geleceği kurtuldu. Çünkü delikanlı Mustafa Kemal Atatürk' tü. Balkan Savaşı'nda Garp ordusu başkomutanlığı yaptı. 14 Ağustos 1908'de Harbiye Nazırı oldu ama İttihat ve Terakki Partisi'nin itirazı üzerine 41 gün sonra görevden alındı.
2 Ekim 1919'da da sadrazamlığa getirildi. Sadrazamlığında millî mücadele taraftarları ile anlaştı. Bahriye Nazırı Salih Paşa'yı Amasya'ya göndererek Mustafa Kemal ve arkadaşları ile Amasya Protokolü'nü imzalattı.
1909 ve 1918 yıllarında iki kez Bahriye Nazırı oldu. Daha sonra İstanbul'un işgal altında bulunduğu yıllarda 2 Ekim 19198 Mart 1920 tarihleri arasında beş ay yedi gün sadrazamlık yaptı. -
Vikipedi
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs
Ali Rıza Paşa
