Muhammed Enver Sedat

Enver Sedat (1918 Talah Minufiya-1981 Kahire)
MsXLabs.Org &Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & Vikipedi

Muhammed Enver Sedat (d. 25 Aralık 1918 – ö. 6 Ekim 1981), Mısır'ın üçüncü cumhurbaşkanıdır.

Mısırlı asker ve devlet adamı. 1938'de teğmen olarak askerî okuldan mezun oldu. Gönderildiği yukarı Mısır'daki bir garnizonda, Nâsır ve çevresindeki devrimci subaylarla tanıştı. Müslüman Kardeşler örgütüyle ilişkisi yüzünden 1940'larda ordudan çıkarılarak hapse atıldı. 1952 Devrimi ile birlikte yeniden orduya döndü.

Kral Faruk'un devrilmesiyle sonuçlanan bu askerî darbede, düzenleyicilerden biri olarak görev almıştı. Yeni rejimde devlet bakanlığı (1955-1958), Arap Sosyalist Birliği Partisi genel sekreterliği (1957-1961), meclis başkan yardımcılığı (1957-1960), meclis başkanlığı (1960-1969) görevlerinde bulundu. Nâsır tarafından halef olarak belirlendi ve 20 Aralık 1969'da cumhurbaşkanı yardımcılığına atandı. Nâsır'ın ölümü üzerine Ekim 1970'te devlet başkanı seçildi. Aynı zamanda parti ve meclis başkanlığı görevlerini de üstlendi. İçte liberal, dışta uzlaşmacı bir politika izlemesi partinin sol kanadını kendisine karşı çevirdi. Bunun üzerine başta eski başbakan Ali Sabri olmak üzere bütün muhaliflerini partiden temizledi (Mayıs 1971). Ancak bu kez de ülkede grevler ve gösteriler başladı. Ocak 1972'de karışıklıklar iyice arttı. Olayların ve sorunların büyümesi üzerine Sedat hükümet başkanlığını ve ordunun yönetimini de eline aldı. Temmuz 1972'de Sovyet danışman ve teknisyenlerinin Mısır'ı terk etmesini istedi. 1973'te İsrail'e karşı düzenlediği ani bir saldırıyla Süveyş Kanalı'nın doğusunda bir bölümü ele geçirdi. 1973'te Libya ile tüm ilişkileri kesti ve daha sonra ABD ile yakınlaşma politikası izlemeye başladı. Nixon ve Sedat karşılıklı ziyaretler yaptılar (1974). 1975'te İsrail ile bir saldırmazlık antlaşması imzalandı. 1976'da daha önce SSCB ile imzalanmış olan 15 yıllık dostluk ve işbirliği antlaşması Mısır tarafından tek yanlı olarak bozuldu. Sedat 1976'da yeniden başkan seçildi. Aynı yıl ekonomik bunalım nedeniyle kentlerde büyük karışıklıklar çıktı. Ayaklanmalar şiddet yoluyla bastırıldı ve geniş çaplı tutuklamalara girişildi. Sedat 1977'de İsrail'i ziyaret etti. 1979'da ABD'nin aracılığıyla İsrail ve Mısır arasında barış antlaşması imzalandı (Camp David). Bu yüzden Mısır'ın, bütün diğer Arap ülkeleri ve Filistin Kurtuluş Örgütü ile arası açıldı. Sedat dışta Arap ülkelerinin düşmanlığını kazanırken içte de solcuların yanı sıra dinci Müslüman Kardeşler'in yoğun muhalefetine hedef olmaya başladı. Bir askerî tören sırasında, askerî üniforma giymiş koyu dinci bir örgütün üyeleri tarafından öldürüldü.

Mısır Kralı Faruk'a karşı 23 Temmuz 1952'de yapılan darbeye katılarak siyaset alanında kendini tanıtan, 1960-1969 yılları arasında meclis başkanlığı yaptıktan sonra 1970'te başkan Cemal Abdülnasır'ın ölümü üzerine 5 Kasım'da onun yerine geçen Mısır devlet başkanı.
Mısır'ın Manûfiye eyaletine bağlı Mit EbulKûm köyünde doğdu. İsmi Enver Paşa'ya atfen verilmiştir. 1936 yılında askeri okuldan mezun olduktan sonra, Mısır ordusunun çeşitli kademelerinde görev yaptı. 1952 yılında, yakın çalışma arkadaşı Cemal Abdülnasır'la beraber, Kral Faruk'u devirdikleri "Hür Subaylar" darbesine katıldı. Darbeden sonra, kısa bir süre Muhammed Necip'in cumhurbaşkanlığının ardından başa geçen Cemal Abdülnasır'ın yardımcısı oldu. 1960-1969 yılları arasında Mısır Meclis Başkanlığı görevini yürüttü.
Nasır 1970'de ölünce, onun yerine Mısır Cumhurbaşkanı oldu. 6 Ekim 1981'de bir askeri tören sırasında öldürülene kadar, 11 yıl Mısır Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
1973 yılında meydana gelen Yom Kippur Savaşı'ndan sonra 1975'te Sovyetler Birliği ile ilişkileri kesmiş ve İsrail'le, Kudüs'ü ziyaret ettiği 19 Kasım 1977 tarihinden itibaren iyi ilişkiler geliştirmiş, 17 Eylül 1978'de ABD'nin arabuluculuğunda, İsrail'le masaya oturarak, Camp David Sözleşmesini imzalamıştır. Bu antlaşma ile, İsrail tarafından Altı Gün Savaşı'nda ele geçirilen Sina Yarımadası, Mısır'a geri verilmiştir. Barış çabalarının sonucu olarak, Menahem Begin ile birlikte 1978 yılı Nobel Barış Ödülünü almıştır.

1981 yılında, Mısır'ın bağımsızlığının kutlandığı tören sırasında silahlı saldırıya uğrayarak öldürüldü. Resmi geçit töreni sırasında askeri konvoy içinde bulunan bir grup İslamcı militan tarafından önce el bombaları atılmak suretiyle, Sedat'a, üst düzey komutanlara ve diğer seçkin yöneticilere saldırılmış, daha sonra ise otomatik silahlarla platformun önüne gelinerek platformda bulunanlar taranmıştır. Bu saldırı sırasında Enver Sedat'a 72 kurşun isabet etmiştir. Sedat'ı öldüren İslamcı yüzbaşı Halid el-İslâmbûlî, 1982 yılında idam edilmiştir. Enver Sedat'ın mezarı Kahire'de, öldürüldüğü tören alanının hemen karşısındaki Meçhul Asker anıtının altındadır. Enver Sedat'ın eşi Cihan Sedat, halen hayattadır ve ABD'nin çeşitli üniversitelerinde ders vermektedir. Enver Sedat'ın, Cihan Sedat ile olan evliliğinden Nuha, Lubna ve Nana isminde üç kızı, Cemal isminde bir oğlu vardır.

Sponsorlu Bağlantılar

SEDAT (Enver) [Enver es-Sâdâtj, mısırlı asker ve devlet adamı (Mit Ebulkum, Menufiye, 1918 - Kahire 1981). 1938'de Askeri akademi'yi bitirdi. Temmuz 1952'de yapılan hükümet darbesinden sorumlu on bir "bağımsız subay"dan biriydi. Yeni rejimin sözcülüğünü yaptı; Devlet bakanı (1955-56), daha sonra Arap sosyalist birliği'nin genel sekreteri (1957-1961) oldu; Millet meclisi’nin önce başkan vekilliği (1957-1960), sonra da başkanlık görevlerini üstlendi (1960-1969). 20 aralık 1969’da Nasır tarafından Cumhuriyet ikinci Başkanlığına atandı. Başkanın ölümünden sonra Sedat, parti, Meclis ve halk tarafından Devlet başkanlığına seçildi (ekim 1970). Fakat kısa bir süre sonra partinin sol kanadı, çok ılımlı bulduğu iç politikasını ve kararsız saydığı dış politikasını eleştirdi. Arap sosyalist birliği merkez komitesi’nde azınlıkta kalan Sedat, Ali Sabri ve Şaravî Cum'a'nın liderliğini yaptığı eğilimi tasfiye etti (mayıs 1971) ve yönetimde büyük bir temizliğe girişti. Daha sonra, Mısır rejimini dört yönde yeniden düzenlemeye girişti; politik yaşamın bir ölçüde demokratlaştırılması (tek parti sisteminin bırakılması), ekonomik özgürlük, Sovyetler Birliği ile ilişkilerin kesilmesi (temmuz 1972'de sovyet uzmanlarının sınırdışı edilmeleri) ve Amerika Birleşik Devletleri ile önce yakınlaşma, sonra bir antlaşma imzalanması, son olarak da İsrail ile barış. ABD Başkanı Carter ve İsrail Başbakanı Begin ile Camp David'de yaptıkları anlaşmalar (eylül 1978), Sedat’ın 1978 Nobel barış ödülü'nü Begin ile paylaşmasını sağladı ama bütün arap dünyasında tepkiyle karşılandı; arap davasına ihanet ettiği ileri sürüldü. Arap birliği ülkeleri Mısır’a karşı cephe aldılar. Mısır'da da aşırı dinci kesim Sedat'a karşı gösteriler düzenledi. Dinci ve siyasal muhalefete sert darbeler indiren Sedat, ekim 1973 savaşının yıldönümü dolayısıyla yapılan askeri geçit sırasında öldürüldü.