Yeryüzündeki sıcak sular ve dağılışını açıklar mısınız?

Yer altı Suyu (Taban Suyu)



Yağış olarak yeryüzüne düşen ya da yeryüzünde bulunan suların yerçekimi etkisiyle yerin altına sızıp orada birikmesiyle oluşan sulardır. Yer altı suyunun oluşabilmesi için beslenme ve depolanma koşullarının uygun olması gerekir. Yer altı suyunun beslenmesini etkileyen en önemli etmen yağışlardır. Depolama koşulları ise yüzeyin eğimine bitki örtüsüne ve yüzeyin geçirimlik özelliğine bağlıdır.



Yer altı Sularının Bulunuş Biçimleri



Bol yağışlı ve zemini geçirimli taşlardan oluşan alanlarda yer altı suyu fazladır. Az yağış alan eğimi fazla ve geçirimsiz zeminlerde ise yer altı suyunun oluşumu zordur. Kum çakıl kumtaşı konglomera kalker volkanik tüfler alüvyonlar geçirimli zeminleri oluşturur. Bu nedenle alüvyal ovalar ve karstik yöreler yer altı suyu bakımından zengin alanlardır. Kil marn şist granit gibi taşlar ise geçirimsizdir. Yer altı suyu oluşumunu engeller. Yeraltında biriken sular

Taban suyu

Araaayen

Karstik Yeraltı Suyu

olarak bulunur.



Taban Suyu



Altta geçirimsiz bir tabaka ile sınırlandırılan geçirimli tabaka içindeki sulardır. Bu sular genellikle yüzeye yakındır. Marmara Bölgesi’ndeki ovalar Ege Bölgesi’ndeki çöküntü ovaları Muş Erzurum ve Pasinler ovalarındaki yer altı suları bu gruba girer.



Araaayen



Bu tür sular basınçlı yeraltı sularıdır. İki geçirimsiz tabaka arasındaki geçirimli tabaka içinde bulunan sulardır. Tekne biçimli ovalar ve vadi tabanlarında bu tür sular bulunmaktadır.

İç Anadolu Bölgesi araaayen suları bakımından zengindir.



Karstik Yer altı Suyu



Karstik yörelerdeki kalın kalker tabakalar arasındaki çatlak ve boşluklarda biriken yer altı sularıdır. En önemli özelliği birbirinden bağımsız taban suları oluşturmasıdır. Karstik alanların geniş yer kapladığı Akdeniz Bölgesi karstik yeraltı suları bakımından zengindir.



Kaynak



Yeraltı sularının kendiliğinden yeryüzüne çıktığı yere kaynak denir. Türkiye’de kaynaklara pınar eşme bulak ve göze gibi adlar da verilir.

Kaynaklar yer altı suyunun bulunuş biçimine yüzeye çıktığı yere ve suların sıcaklığına göre gruplandırılabilir. Sularının sıcaklığına göre kaynaklar soğuk ve sıcak su kaynakları olarak iki gruba ayrılır :



Soğuk Su Kaynakları



Yağış sularının yeraltında birikerek yüzeye çıkması sonucunda oluşurlar. Genellikle yüzeye yakın oldukları için dış koşullardan daha çok etkilenirler. Bu nedenle suları soğuktur. Soğuk su kaynakları yeraltında bulunuş biçimine ve yüzeye çıktığı yere göre üç gruba ayrılır :



Tabaka Kaynağı : Geçirimli tabakaların topoğrafya yüzeyi ile kesiştikleri yerden suların yüzeye çıkmasıyla oluşan kaynaklara tabaka kaynağı denir.



Vadi Kaynağı : Yeraltına sızan suların bulunduğu tabakanın bir vadi tarafından kesilmesi ile oluşan kaynaktır. Genellikle vadi yamaçlarında görülür.



Karstik Kaynak (Voklüz) : Kalın kalker tabakaları arasındaki boşlukları doldurmuş olan yer altı sularının yüzeye çıktığı kaynaktır. Bol miktarda kireç içeren bu kaynakların suları genellikle sürekli değildir. Yağışlarla beslendikleri için karstik kaynakların suları soğuktur. Toroslar üzerindeki Şekerpınarı en tanınmış karstik kaynak örneklerinden biridir.



Sıcak Su Kaynakları



Yerkabuğundaki fay hatları üzerinde bulunan kaynaklardır. Fay kaynakları da denir. Suları yerin derinliklerinden geldiği için sıcaktır ve dış koşullardan etkilenmez. Sular geçtikleri taş ve tabakalardaki çeşitli mineralleri eriterek bünyelerine aldıkları için mineral bakımından zengindir. Bu tür kaynaklara; kaplıca ılıca içme gibi adlar verilir. Sıcak su kaynaklarının özel bir türüne gayzer denir.



Gayzer : Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suyun belirli aralıklarla fışkırması ile oluşan kaynaklardır.



UYARI : Yerin derinliklerinde bulunan suların sıcaklığı yıl içinde fazla bir değişme göstermez. Fay kaynakları volkanik ve kırıklı bölgelerde görülür.



Türkiye’de Sıcak Su Kaynaklarının Dağılışı



Türkiye kaplıca ve ılıca bakımından zengin bir ülkedir. Bursa İnegöl Yalova Bolu Haymana Kızılcahamam Sarıkaya Erzurum Sivas Balıklı Çermik Afyon Kütahya Denizli çevresindeki kaplıca ve ılıcalar en ünlüleridir.

Su Kaynaklarının Yeryüzünde Dağılımı(BM verilerine göre) Kıtalar Nüfus % olarak Su Kaynağı % olarak

Dünyadaki su kaynakları bulunuş şekline göre yeraltı ve yerüstü suları olmak üzere iki ayrılır.

YER YÜZÜNDE SU KAYNAKLARI NELER