M.Ö. 330 yıllarında Efes'te sosyal yaşam nasıldı?

mö 33o yılları efes te sosyal yaşamla ilgili bilgi verir misiniz

İyonlar
İyonya, İzmir ile Büyük Menderes nehirleri arasında kalan bölgenin adıdır.
MÖ 12’ yy. Yunanistan’dan göç eden Akalar’ın bir kısmı Batı Anadolu’da İyon şehir Devleti’ni kurarak bir ticaret ve sanat merkezi haline getirdiler. Bunların en önemlileri Millet, Efes ve İzmir’dir.
Akdenizde ve Karadenizde (Giresun ve Trabzon) koloniler kurarak bu günkü yerleşim merkezlerinin temelini attılar.
MÖ 7.yy’da Lidya’nın egemenliğine giren İyonya daha sonra Pers imparatorluğuna bağlandı.
İyonya Şehir Devletlerini önce krallar, MÖ 500’den itibaren asillerin kurmuş olduğu oligarşiler (iktidarın bir grubun veya bir ailenin ya da bir sınıfın elinde bulunması), sonradan da demokratik hükümetler yönetmiştir.
İyonlar, Anadolu ile Ege ve Akdeniz kıyılarında ti­ca­ret kolonileri kurdular. Ayrıca yaşadıkları topraklar, ka­ra­dan Mezopotamya ile de bağlantılar içerisindeydi. Bu ti­cari konum İyonların Mısır ve Mezopotamya uygarlıkla­rında yararlanmalarını katkıda bulunmuştur. Bunun so­nucunda çok sayıda bilim adamı yetişmiştir. Başlıcaları; Tales, Pisagor, Heredot, Anaksimenes, Diojen.
Kolonicilik alanında birbiriyle rekabet ettikleri için merkezi bir devlet kuramamışlardır.
Anıtsal mimaride ve heykeltraşlıkta başarılı eser­ler ortaya koydular, Örneğin Artemis tapınağı.

Urartular
Başkent Tuşpa (Van)’dır. Tarım ve hayvancılık gelişmiştir. (Su kanalları yapmışlardır.) İlk barajları yapmışlardır.
Ahiret inancı vardır. Madencilik gelişmiştir.
Ev şeklinde mezarlar vardır. Medler ortadan kaldırmıştır.

3.M.Ö. 2. Binden M.Ö. 6. Yüzyıla Kadar Türkiye'de Kültür ve Uygarlık
Devlet Yönetimi
Anadolu'da kurulan bu devletler genellikle krallıkla yönetilmiştir.
Kral, hem başkomutan, hem baş yargıç, hem de başrahipti.
Bu durum kralın siyasî, askerî ve dînî gücü elinde bulundurduğunu gösterir.
Ayrıca kralın başrahip oluşu lâik olmayan bir anlayışı yansıtmaktadır.
Hititlerde asillerden oluşan pankuş denilen bir meclis vardı. Bu meclis, kralın yetkilerini kısıtlıyordu.
Hititlerde kraldan sonra en yetkili kişi tavananna denilen kraliçeydi.
İyonlar, merkezi krallık yerine site denilen şehir devletleri halinde yaşamışlardır.

Din ve İnanış
Anadolu'da çok tanrılı inanış mevcuttu.
Anadolu'ya bu yüzden Hititler Dönemi'nde Bin Tanrılı İl denmiştir.
Hititler, kendi tanrılarından başka Ön Asya tanrılarına, Lidyalılar da Yunan tanrılarına tapınmışlardı.
Urartular, ölümden sonra hayata inanmışlardı. Bu yüzden mezarlarını ev ve oda biçiminde yapıp içine çeşitli eşyalar koymuşlardır.
Friglerin en büyük Tanrıları Kibele'dir.
Efes'teki Artemis tapınağı İyonlara aittir.
Urartularda kral ülkeyi savaş tanrısı Haldi adına yönetirdi.

Sosyal ve Ekonomik Hayat
Halk genellikle yöneticiler (soylular), rahipler, hürler, namralar ve köleler olarak sınıflara ayrılmıştı.
Anadolu'da ekonomik hayatın temelini tarım, ticaret ve hayvancılık oluşturuyordu.
Urartular, madencilik ve maden işletmeciliğinde ileri gitmişlerdi.
Lidyalılar, ticarette geliştiler. Tarihte parayı ilk kez kullanan Lidyalılardır.
İyonlar deniz ticaretinde gelişmişlerdi.
Lidyalılar, Efes'ten başlayıp, Mezopotamya'daki Ninova'ya kadar uzanan Kral Yolu'nun açılmasında etkili oldular.

Yazı, Dil ve Edebiyat
Anadolu'ya yazı Asurlular tarafından getirilmiştir.
Hititler ve Urartular, Asurlulardan aldıkları çivi yazısını ve kendi buluşları olan hiyeroglif (resim yazısı) yazısını kullandılar.
İyonlar ve Lidyalılar, Fenike yazısını kullandılar.
Fenike yazısını batıya aktaran İyonlar olmuştur.
Hititler krallarının hayatlarını anlatan anal adını verdikleri yıllıkları hazırlayarak, tarafsız tarih yazıcılığını başlatmışlardır.
Hititler, Mısırlılarla tarihte bilinen ilk antlaşmayı Kadeş Antlaşması'nı imzaladılar.
İyon Edebiyatının en önemli eseri, Homeros'un "İlyada ve Odesa Destanı"dır.

Hukuk
Anadolu'da kanunlar, Mezopotamya'daki gibi kısasa kısas değildi.
Onur kırıcı, acımasız yasalar yoktu.
Hititler, insan haklarına önem vermişlerdir.
Kadına değer verilmiş, kölelere bile özgürlük sağlanmıştır.

Bilim ve Sanat
Hititler, kayaları düzleştirerek, tanrı kabartmaları yapmışlardır. İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları Hititlere aittir.
Urartular, kaleler ve su kanalları ile ünlüdür. Toprakkale, Çavuştepe, Patnos ve Kayalıdere kaleleri.
İyonlar bilim ve sanatta gelişmişlerdir. Matematik'te Tales ve Pisagor, Tarih'te Heredot, Tıp'ta Hipokrat, Felsefe'de Diojen.
Hititler ve Frigler dokumacılıkta ileri gitmişlerdir. Frigler, tapates adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler.