Hücrenin keşfi bilime ne gibi katkılar sağlamıştır?
Ziyaretçi
hücrenin keşfinin bilime katkıları
Hücrenin keşfi
Hücre ilk defa 1665 yılında Robert Hooke tarafından keşfedilmiştir.Robert Hooke şişe mantarından aldığı kesiti mikroskopta incelemiş ve oda şeklinde yapılar görmüştür.Gördüğü bu yapılara ‘‘Hücre’’ adını vermiştir.
Yaklaşık iki yüzyıl sonra Brawn(1831) bitki hücrelerinde çekirdeği buldu.Purkinje, Schwann ve Mohl gibi araştırmacılar hücre içindeki canlı yapıya ‘‘Plazma’’ adını verdiler.Daha sonra hücreyi dış ortamdan ayıran bir zarın olduğu bulundu.Böylece yavaş yavaş canlıların hücrelerden yapıldığı fikri yayılmaya başladı.
Bütün bu gelişmeler dayanılarak on dokuzuncu asrın başında botanikçi Schleiden 1838 ve zoolog Schwann 1839’da ‘‘bütün canlılar hücrelerden meydana geldiğini’’ söyleyerek hücre teorisinin ilk temellerini attılar.Daha sonra hücre teorisi,1858 yılında Rudolf Virchow’un eklediği yeni maddelerde aşağıdaki şeklini almıştır:
v Bütün canlılar bir veya birçok hücreden meydana gelmiştir.
v Hücreler canlıların en temel yapısal ve fonksiyonel birimidir.
v Hücreler kendinden önceki hücrelerin bölünmesiyle oluşur.
v Sitolojideki son çalışmalar ve yüksek yapılı canlılar dikkate alındığında bu maddelere ek olarak iki yeni maddenin daha ilave edilmesi öngörülmektedir:
v Çok hücreli canlıların farklı gruplar altında bir araya gelerek tek bir birim gibi işlemektedir.
v Çok hücreli canlıların hücreli bölünme, hareket, kendilerine özgü şekil almak ve gerekli fonksiyonları gerçekleştirebilmek için birbirlerine veya katı bir yüzeye temas etmek zorundadır.
Hücre Yapısı ve Çeşitleri
Hücreler, canlıların en küçük ve fonksiyonel yapı taşı olarak tanımlanmaktadır.Hücre teorisinde de anlatıldığı gibi bütün canlılar hücrelerden meydana gelir.Fakat hücreler canlının, yaşadığı ortama ve canlılar alemindeki yerini göre tek hücreliler ve çok hücreliler olmak üzere iki ana gruba ayrılır.Tek hücreli canlılar hayatın devamı için gerekli bütün görevleri kendi başlarına gerçekleştirirler.Çok hücrelilerde ise bir iş bölümü vardır ve hücreler bu fonksiyonlarını gerçekleştirmek üzere özelleşmişlerdir.
Hücre şeklinin oluşumunda;yüzey gerilimi, komşu hücrelerin mekanik etkileri, sitoplazma yoğunluğu, görev ve kalıtsal faktörler etkilidir.Amip, cıvık mantar ve akyuvarlar gibi bazı hücrelerin belirli bir şekli yoktur.Bu hücreler şekilden şekle girebilirler.Serbest halde yaşayan alg, polen ve spor hücreleri küre; birbirine bağlı hücreler genellikle küp, prizma, silindir veya iki ucu sivri lif şeklinde bulunurlar.
Hücrelerin büyüklükleri çok farklı olup en küçük hücreler gametler, bakteriler ve parazit tek hücreli canlılardır.Bu hücrelerin büyüklükleri 0,2-0,5 mikron çapındadır.En büyük hücre ise deve kuşu ve tavuk yumurtalarının sarı kısmıdır.En uzun hücre ise 1 metre boyunda olan sinir hücreleridir.
Hücreler yapılarına göre prokaryot ve ökaryot hücre olmak üzere ikiye ayrılır.Prokaryotik hücre, tek hücreli canlılarda görülen ve organize bir çekirdeği olmayan hücre tipidir.Prökaryotik hücrelerde kalıtım materyali sitoplazma içerisine dağılmış durumdadır.Ökaryotik hücrelerde organize olmuş halde kendi kalıtım materyallerini taşıyan çekirdekleri vardır.Kalıtım materyali(DNA) olmayan hücre yaşamını belli bir süre devam ettirse bile bölünüp yeni bir hücre oluşturamaz.
Ökaryotik bir hücre dıştan içe doğru şu tabakalardan oluşur.
<!--[if !supportLists]-->§ <!--[endif]-->§ Hücre Zarı
<!--[if !supportLists]-->§ <!--[endif]-->§ Sitoplazma
<!--[if !supportLists]-->§ <!--[endif]-->§ Çekirdek
kaynak
Sponsorlu Bağlantılar
Yaklaşık iki yüzyıl sonra Brawn(1831) bitki hücrelerinde çekirdeği buldu.Purkinje, Schwann ve Mohl gibi araştırmacılar hücre içindeki canlı yapıya ‘‘Plazma’’ adını verdiler.Daha sonra hücreyi dış ortamdan ayıran bir zarın olduğu bulundu.Böylece yavaş yavaş canlıların hücrelerden yapıldığı fikri yayılmaya başladı.
Bütün bu gelişmeler dayanılarak on dokuzuncu asrın başında botanikçi Schleiden 1838 ve zoolog Schwann 1839’da ‘‘bütün canlılar hücrelerden meydana geldiğini’’ söyleyerek hücre teorisinin ilk temellerini attılar.Daha sonra hücre teorisi,1858 yılında Rudolf Virchow’un eklediği yeni maddelerde aşağıdaki şeklini almıştır:
v Bütün canlılar bir veya birçok hücreden meydana gelmiştir.
v Hücreler canlıların en temel yapısal ve fonksiyonel birimidir.
v Hücreler kendinden önceki hücrelerin bölünmesiyle oluşur.
v Sitolojideki son çalışmalar ve yüksek yapılı canlılar dikkate alındığında bu maddelere ek olarak iki yeni maddenin daha ilave edilmesi öngörülmektedir:
v Çok hücreli canlıların farklı gruplar altında bir araya gelerek tek bir birim gibi işlemektedir.
v Çok hücreli canlıların hücreli bölünme, hareket, kendilerine özgü şekil almak ve gerekli fonksiyonları gerçekleştirebilmek için birbirlerine veya katı bir yüzeye temas etmek zorundadır.
Hücre Yapısı ve Çeşitleri
Hücreler, canlıların en küçük ve fonksiyonel yapı taşı olarak tanımlanmaktadır.Hücre teorisinde de anlatıldığı gibi bütün canlılar hücrelerden meydana gelir.Fakat hücreler canlının, yaşadığı ortama ve canlılar alemindeki yerini göre tek hücreliler ve çok hücreliler olmak üzere iki ana gruba ayrılır.Tek hücreli canlılar hayatın devamı için gerekli bütün görevleri kendi başlarına gerçekleştirirler.Çok hücrelilerde ise bir iş bölümü vardır ve hücreler bu fonksiyonlarını gerçekleştirmek üzere özelleşmişlerdir.
Hücre şeklinin oluşumunda;yüzey gerilimi, komşu hücrelerin mekanik etkileri, sitoplazma yoğunluğu, görev ve kalıtsal faktörler etkilidir.Amip, cıvık mantar ve akyuvarlar gibi bazı hücrelerin belirli bir şekli yoktur.Bu hücreler şekilden şekle girebilirler.Serbest halde yaşayan alg, polen ve spor hücreleri küre; birbirine bağlı hücreler genellikle küp, prizma, silindir veya iki ucu sivri lif şeklinde bulunurlar.
Hücrelerin büyüklükleri çok farklı olup en küçük hücreler gametler, bakteriler ve parazit tek hücreli canlılardır.Bu hücrelerin büyüklükleri 0,2-0,5 mikron çapındadır.En büyük hücre ise deve kuşu ve tavuk yumurtalarının sarı kısmıdır.En uzun hücre ise 1 metre boyunda olan sinir hücreleridir.
Hücreler yapılarına göre prokaryot ve ökaryot hücre olmak üzere ikiye ayrılır.Prokaryotik hücre, tek hücreli canlılarda görülen ve organize bir çekirdeği olmayan hücre tipidir.Prökaryotik hücrelerde kalıtım materyali sitoplazma içerisine dağılmış durumdadır.Ökaryotik hücrelerde organize olmuş halde kendi kalıtım materyallerini taşıyan çekirdekleri vardır.Kalıtım materyali(DNA) olmayan hücre yaşamını belli bir süre devam ettirse bile bölünüp yeni bir hücre oluşturamaz.
Ökaryotik bir hücre dıştan içe doğru şu tabakalardan oluşur.
<!--[if !supportLists]-->§ <!--[endif]-->§ Hücre Zarı
<!--[if !supportLists]-->§ <!--[endif]-->§ Sitoplazma
<!--[if !supportLists]-->§ <!--[endif]-->§ Çekirdek
kaynak
