Yönleri nasıl buluruz?
Ziyaretçi
Ama bulunuşunun özeti olacak çünkü bulunuşnu uzun uzun yazacak fazla vaktim yok.Çünkü saat çok geç oldu.Lütfen bana en kısa zamanda yardım edin.Yoksa ödevimi öğretmenime veremeyeceğim.Ve kocaman bir eksi alıcam.
Pusula Nedir? Nasıl Seçilir?
Pusulanın Yapısı
Pusula, yerin manyetik alanı ile çalışarak yön gösteren cihazdır. Doğada kullanılacak pusulada bulunması gereken temel özellikler şunlardır:
- Serbest dönebilen manyetik iğne, bir ucu diğerinden farklı (kırmızı) renkte olur ki kuzey kolay bulunur.
- Döner kapsül, içi sıvı doludur ve pusula iğnesi bulunur. Kapsülün görevi iğnenin titreşmesini azaltarak daha doğru okuma sağlamaktır.
- Kapsül çevresindeki bilezik 2 derece gösterge ile 0-360 derece arasında dereceler işaretlenir.
- Yön oku ve ona paralel meridyen çizgileri, iğnenin altında yer alır ve kapsül ile beraber döner.
- Referans çizgisi- açı buradan okunur.
- Pusula tabanının dikdörtgen şeklinde ve şeffaf olması, Gidilecek Yön Oku bulunması ve kenarının uzun olması kullanımı kolaylaştırır.
- Cetvel, metrik ve inch olarak işaretlenmiş. Kısa mesafe ölçümlerini kolaylaştırır.
Şart olmasa da, bir pusulanın kullanımını kolaylaştıracak ve doğada gerek duyulabilecek ek özellikler şu şekilde listelenebilir:
- Ayna kerteriz almanızı kolaylaştırır, ayrıca acil durumlarda sinyal vermel ve ışın odaklamak için kullanılabilir.
- Ayarlanabilir bir deklinasyon (manyetik sapma) oku. Kolayca ve güvenilir bir şekilde manyetik sapmayı düzeltmenize yarar. Pusula fiyatını çok arttırmakla beraber kullanmanız gerektiğinde çok mantıklı bir yatırım olduğunu anlarsınız.
- Klinometre (eğim ölçer) , arazideyken yamacın eğimini ölçmenize yarar.
- Büyüteç, haritada iş içe geçmiş işaretleri okumayı kolaylaştırır.
- Romer cetvelleri. 1:25 000 başta olmak üzere çeşitli ölçekler için hazırlanmış bu cetveller haritada koordinat okuma - işaretleme işlemlerin çok hızlı ve doğrulukla yapmanızı sağlar.
- Pusula taşıma ipi, sadece taşımak için değil haritadan mesafe ölçmek için kullanılır.
- Su terazisi ve gece aydınlatması bazı özel amaçlı pusulalarda opsiyonel olarak kullanılabilir.
Pusula Çeşitleri
Doğada kullanılan modern pusulaların çeşitleri standart plaka (a), aynalı (b), askeri (d) ve kutu(prismatik) (c) olarak sıralanabilir. Askeri tip ve kutu pusulalar doğa sporcusunun ihtiyaç duymadığı kadar hassas ölçüm yapabilirler, bu sebeple biraz daha kullanımları daha karmaşıktır. Çoğu kişinin ihtiyacı standart ya da aynalı pusulalardır. Oryantiring yapmak için ise en kullanışlı model parmak pusulalardır (e). Haritaya takılan ataç pusulalar (f) temel oryantiring için uygundur; tek başına veya yedek olarak taşınabilir. Belli başlı markaları Silva, Suunto, Recta ve Brunton'dur.
Oryantiring Pusulası
Oryantiring, temeli koşmak ve hız olan bir spordur. Pusulanın kolay kullanılması, rahat ve hızlı okunması, koşarken iğnesinin titrememesi, iğnenin ani yön değişikliklerine hızla tepki vermesi (tercihen hiç yön değiştirmemesi) istenir. Bu yüzden yarışma tipleri son derece hassas iğnelere sahiptir. Son yıllarda parmak veya bilekte taşındığı için haritayı tutmayı ve okumayı kolaylaştıran modeller yaygın olarak tercih edilmektedir. SPECTRA renk sistemi hızlı pusula okuma için geliştirilen yalın ve güvenilir bir sistemdir.
Oryantiring Sporu ve Pusula Kullanımı
Spora yeni başlayanların kavraması ve kabul etmesi gereken en önemli nokta şudur: Oryantiring harita okumaya dayanır. Pusula, haritayı doğru yöne çevirmeye (yönüne koymaya) ve belirli seviyenin üzerinde daha hızlı ilerlemek için kullanılır. Oryantiringçi çok nadir olarak tamamen pusula ile yön bulur. İyi bir oryantiringçi pusulanın sadece nasıl kullanımını değil ne zaman kullanılacağını da iyi bilir.
SILVA 1-2-3 Yöntemi ve SILVA SPECTRA Sistemi öğrenmesi ve uygulaması çok kolay tekniklerdir.
Pusulaları Kullanırken ve Saklarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Pusula, Dünyamızın manyetik alanı etkisiyle çalıştığı için, yere paralel tutarak kullanılması gerekir.
Pusulayı doğru tutuş, pusulanın yön oku (yani pusulanın önü) vücudumuzun önünde ve tam karşımıza bakacak şekilde olmasıdır. Pusulayı eliniz veya bileğiniz ile değil, bütün vücudunuzu çevirerek döndürmelisiniz. Aksi takdirde bir miktar sağa veya sola kayarak ilerlersiniz.
Elektro manyetizma prensibi ile çalışan pusula yüksek gerilim hatları, radyo vericileri, GSM telefonları, vb manyetik alan üreteçlerinin yakınında doğru çalışmaz. Aynı nedenden dolayı taşıtlar, çelik yapılı binalar ve hatta demir malzemeli bir masa manyetik iğneyi saptıracaktır.
Pusulayı güçlü mıknatıs ve üreteçlerden (hoparlör, trafo, vb) uzak tutmak gerekir. Pusula iğnesinin manyetikliği bozulduğunda dengeye gelme süresi uzayabilir, hatta bazı durumlarda tam ters yön gösterebilir. Pusulalar sıcaklık ve basınç değişimlerinden de etkilenirler. Kapsül içindeki sıvı 1500mt yükseklikten sonra içinde kabarcıklar oluşturmaya başlar. Genelde tekrar alçalınca bunlar kaybolur. Ancak aşırı sıcak ve soğuk koşullarda uzun süre kalan pusulalarda oluşan kabarcıklar kalıcı olabilir. Pusulaların yaz aylarında araçların ısınan bölümlerinde saklanması ömrünü hızla bitirebilir.
Pusulalar şiddetli darbelerden de etkilenebilir: Kapsül veya diğer bölümleri kırılabilir, iğne yuvasından çıkabilir. Sert darbelerden korumanız gerekir.
[başa dön]
Pusula İle Yön Bulmak
Pusula ile yön bulmak 4 temel başlıkta toplanabilir:
- Pusulada Açı Ayarlamak
- Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
- Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
- Kerteriz Takip Etmek
Kerteriz; Bir noktadan diğerine giderken yönümüzü belirlemek için kullandığımız derece cinsinden açıdır. Referans olarak gerçek kuzey çizgisi alınır ve ona göre ölçülür. Başka deyişle, manyetik kuzey (pusulanın manyetik iğnesinin gösterdiği yön) ile hedef nokta arasındaki açıdır.
Pusulada Açı Ayarlamak
Verilen bir açıyı pusulada ayarlamak için: döner bilezik üzerinde uygun rakamın (kerteriz açısı) referans çizgisi ile kesiştirilmesi demektir. Örneğin; Eğer pusulanızı 45 dereceye ayarlamanız söylendi ise yapmanız gereken şudur: Pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 45 rakamını referans çizgisi ile çakıştırırsınız. Bu açıyı sizin bulmanız gerekebilir. Bunu elinizdeki haritadan ya da doğada karşınızdaki bir yerden ölçebilirsiniz
Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
Haritada belirlediğiniz bir noktadan diğerine hangi açı ile gideceğinizi bulmak için; Başlangıç ve varış noktalarını bir çizgi ile birleştirin. Üzerinde gitmek istediğiniz bu hayali çizgi pusulanın uzun kenarına gelecek şekilde pusulayı haritaya yerleştirin. Kerteriz açısını bulmak için döner bileziği döndürerek üzerindeki kırmızı "N" harfini haritanın kuzeyine getirin. Kapsül içindeki paralel çizgiler haritanın kuzey-güney çizgilerine paralel olacaktır, ok haritanın kuzeyini gösterecektir. Bileziği kenarındaki referans çizgisine denk gelen açıyı okuyun.
Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
Diyelim ki, ilerideki bir tepeye çıkmak istiyorsunuz. Aranızda belirgin bir coğrafi engel yok ama ormanın içine girdiğinizde ağaçlar zirveyi görmenize engel olacak ve siz ormanın içinde yol bulmakla uğraşıp vakit kaybetmek istemiyorsunuz. Zirvenin kerterizini almalısınız.
Kerteriz almak için pusulayı, gidilen yön oku zirveyi gösterecek şekilde elinizde tutmanız gerekir. Daha kolay ve hassas ölçüm yapmak için pusulayı göz seviyenizde tutabilirsiniz ama pusula tabanının yere tam paralel olması gerektiğini unutmayın. Döner bileziği çevirerek manyetik kuzey ibresi ile kuzeyi gösteren "N" işaretini ve kırmızı oku çakıştırın. Çakışma noktasında kapsül içindeki çizgiler ile iğne paralel olacaktır. Böylece manyetik kuzey ile hedef arasındaki açıyı, kerteriz açısını bulursunuz.
Kerterizi Takip Etmek
Önceden harita üzerinden okunmuş veya arazide alınmış kerteriz açılarını ya da kendi aldığınız kerterizi kullanarak arazide pusula ile ilerleyebilirsiniz. Örneğin eğer sapakta indiğinizde 60 derece ile yaklaşık 10 dakika yürüyüp uygun bir kamp alanına varacağınız söylendi ise yapmanız gereken şudur: Sapakta indikten sonra pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 60 rakamını referans çizgisi ile çakıştırırsınız. Sonra pusulanın tamamını (yürüyeceğiniz için vücudunuzu da) döndürerek, manyetik iğnenin kuzey ucu ile bilezik üzerinde "N" (kuzey) işaretini çakıştırırsınız. (Silva pusulalarda kuzeyi göstermesi gereken bütün bu bölümler kırmızıdır ve hızlı çalışırlar). Pusulanızın üst kısmında yer alan "gidilen yön" okları size kamp alanının yönünü göstermektedir. Bu hedefe gitmek için bazı noktalara dikkat etmeniz gerekir ama merak etmeyin biraz çalışma ile pusula kullanımında serileşirsiniz.
Alınmış kerterizi izlemek teorik olarak basittir ama hepimiz biliriz ki arazide uzakta belirgin görünen noktalar örneğin bahsettiğimiz zirve, biz ilerledikçe görünmez olurlar ve yön şaşırabiliriz. Ara sıra pusuladan yapacağınız yön kontrolü çok sağlıklı olmaz. (Bakınız Pusulanın Sınırlı Kullanımı, sayfa W) Hiç hata yapmamak için pusulayı hep elimizde tutmamız gerekir. Onun yerine ilerlemeniz gereken hayali bir çizgi üzerinde belirgin noktalar saptayıp devam etmek daha kolaydır. Mesela, berlirgin bir ağaç tam olarak ilerleme hattınızdaysa, ilk önce ağaca gidersiniz. Bunu yaparken ağacı görerek bir gölün çevresinden dolaşabilirsiniz, biraz sağa ya da sola kayarak köprü geçebilirsiniz. Ağaç birinci kerteriz noktanızdı ve yanına geldiğinizde pusuladaki kerteriz açısı yine varmak istediğiniz noktayı, zirveyi göstermektedir. Zirveyi göremeseniz bile başka ara kerteriz noktaları belirleyerek adım adım hedefe varabilirsiniz.Orman içinde yürürken sıklıkla pusulayı kullanarak ilerleme yönünüzün doğru olduğunu kontrol edin.
Kerteriz ya da hedef açısını takip etmek demek, yürürken sürekli olarak okuduğumuz açıya sadık kalmamız demektir. Pusulanın bileziğini kaydırmak, pusulaya bakmadan yürüyüp hattan çıkmak ve sonra tekrar eski açıya bakmak bizi yanlış yerlere götüren basit hatalardan ikisidir. Sadece pusula açısına bakarak ile ilerlemek, zorunlu bazı haller dışında hem pratik değildir, hem de pusulaya hakim değilseniz hayra alamet !
Sponsorlu Bağlantılar
Pusula, yerin manyetik alanı ile çalışarak yön gösteren cihazdır. Doğada kullanılacak pusulada bulunması gereken temel özellikler şunlardır:
- Serbest dönebilen manyetik iğne, bir ucu diğerinden farklı (kırmızı) renkte olur ki kuzey kolay bulunur.
- Döner kapsül, içi sıvı doludur ve pusula iğnesi bulunur. Kapsülün görevi iğnenin titreşmesini azaltarak daha doğru okuma sağlamaktır.
- Kapsül çevresindeki bilezik 2 derece gösterge ile 0-360 derece arasında dereceler işaretlenir.
- Yön oku ve ona paralel meridyen çizgileri, iğnenin altında yer alır ve kapsül ile beraber döner.
- Referans çizgisi- açı buradan okunur.
- Pusula tabanının dikdörtgen şeklinde ve şeffaf olması, Gidilecek Yön Oku bulunması ve kenarının uzun olması kullanımı kolaylaştırır.
- Cetvel, metrik ve inch olarak işaretlenmiş. Kısa mesafe ölçümlerini kolaylaştırır.
Şart olmasa da, bir pusulanın kullanımını kolaylaştıracak ve doğada gerek duyulabilecek ek özellikler şu şekilde listelenebilir:
- Ayna kerteriz almanızı kolaylaştırır, ayrıca acil durumlarda sinyal vermel ve ışın odaklamak için kullanılabilir.
- Ayarlanabilir bir deklinasyon (manyetik sapma) oku. Kolayca ve güvenilir bir şekilde manyetik sapmayı düzeltmenize yarar. Pusula fiyatını çok arttırmakla beraber kullanmanız gerektiğinde çok mantıklı bir yatırım olduğunu anlarsınız.
- Klinometre (eğim ölçer) , arazideyken yamacın eğimini ölçmenize yarar.
- Büyüteç, haritada iş içe geçmiş işaretleri okumayı kolaylaştırır.
- Romer cetvelleri. 1:25 000 başta olmak üzere çeşitli ölçekler için hazırlanmış bu cetveller haritada koordinat okuma - işaretleme işlemlerin çok hızlı ve doğrulukla yapmanızı sağlar.
- Pusula taşıma ipi, sadece taşımak için değil haritadan mesafe ölçmek için kullanılır.
- Su terazisi ve gece aydınlatması bazı özel amaçlı pusulalarda opsiyonel olarak kullanılabilir.
Pusula Çeşitleri
Oryantiring Pusulası
Oryantiring, temeli koşmak ve hız olan bir spordur. Pusulanın kolay kullanılması, rahat ve hızlı okunması, koşarken iğnesinin titrememesi, iğnenin ani yön değişikliklerine hızla tepki vermesi (tercihen hiç yön değiştirmemesi) istenir. Bu yüzden yarışma tipleri son derece hassas iğnelere sahiptir. Son yıllarda parmak veya bilekte taşındığı için haritayı tutmayı ve okumayı kolaylaştıran modeller yaygın olarak tercih edilmektedir. SPECTRA renk sistemi hızlı pusula okuma için geliştirilen yalın ve güvenilir bir sistemdir.
Oryantiring Sporu ve Pusula Kullanımı
Spora yeni başlayanların kavraması ve kabul etmesi gereken en önemli nokta şudur: Oryantiring harita okumaya dayanır. Pusula, haritayı doğru yöne çevirmeye (yönüne koymaya) ve belirli seviyenin üzerinde daha hızlı ilerlemek için kullanılır. Oryantiringçi çok nadir olarak tamamen pusula ile yön bulur. İyi bir oryantiringçi pusulanın sadece nasıl kullanımını değil ne zaman kullanılacağını da iyi bilir.
SILVA 1-2-3 Yöntemi ve SILVA SPECTRA Sistemi öğrenmesi ve uygulaması çok kolay tekniklerdir.
Pusulaları Kullanırken ve Saklarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Pusula, Dünyamızın manyetik alanı etkisiyle çalıştığı için, yere paralel tutarak kullanılması gerekir.
Pusulayı doğru tutuş, pusulanın yön oku (yani pusulanın önü) vücudumuzun önünde ve tam karşımıza bakacak şekilde olmasıdır. Pusulayı eliniz veya bileğiniz ile değil, bütün vücudunuzu çevirerek döndürmelisiniz. Aksi takdirde bir miktar sağa veya sola kayarak ilerlersiniz.
Elektro manyetizma prensibi ile çalışan pusula yüksek gerilim hatları, radyo vericileri, GSM telefonları, vb manyetik alan üreteçlerinin yakınında doğru çalışmaz. Aynı nedenden dolayı taşıtlar, çelik yapılı binalar ve hatta demir malzemeli bir masa manyetik iğneyi saptıracaktır.
Pusulayı güçlü mıknatıs ve üreteçlerden (hoparlör, trafo, vb) uzak tutmak gerekir. Pusula iğnesinin manyetikliği bozulduğunda dengeye gelme süresi uzayabilir, hatta bazı durumlarda tam ters yön gösterebilir. Pusulalar sıcaklık ve basınç değişimlerinden de etkilenirler. Kapsül içindeki sıvı 1500mt yükseklikten sonra içinde kabarcıklar oluşturmaya başlar. Genelde tekrar alçalınca bunlar kaybolur. Ancak aşırı sıcak ve soğuk koşullarda uzun süre kalan pusulalarda oluşan kabarcıklar kalıcı olabilir. Pusulaların yaz aylarında araçların ısınan bölümlerinde saklanması ömrünü hızla bitirebilir.
Pusulalar şiddetli darbelerden de etkilenebilir: Kapsül veya diğer bölümleri kırılabilir, iğne yuvasından çıkabilir. Sert darbelerden korumanız gerekir.
[başa dön]
Pusula İle Yön Bulmak
Pusula ile yön bulmak 4 temel başlıkta toplanabilir:
- Pusulada Açı Ayarlamak
- Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
- Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
- Kerteriz Takip Etmek
Kerteriz; Bir noktadan diğerine giderken yönümüzü belirlemek için kullandığımız derece cinsinden açıdır. Referans olarak gerçek kuzey çizgisi alınır ve ona göre ölçülür. Başka deyişle, manyetik kuzey (pusulanın manyetik iğnesinin gösterdiği yön) ile hedef nokta arasındaki açıdır.
Pusulada Açı Ayarlamak
Verilen bir açıyı pusulada ayarlamak için: döner bilezik üzerinde uygun rakamın (kerteriz açısı) referans çizgisi ile kesiştirilmesi demektir. Örneğin; Eğer pusulanızı 45 dereceye ayarlamanız söylendi ise yapmanız gereken şudur: Pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 45 rakamını referans çizgisi ile çakıştırırsınız. Bu açıyı sizin bulmanız gerekebilir. Bunu elinizdeki haritadan ya da doğada karşınızdaki bir yerden ölçebilirsiniz
Harita Üzerinde Pusula Açısı Ayarlamak
Haritada belirlediğiniz bir noktadan diğerine hangi açı ile gideceğinizi bulmak için; Başlangıç ve varış noktalarını bir çizgi ile birleştirin. Üzerinde gitmek istediğiniz bu hayali çizgi pusulanın uzun kenarına gelecek şekilde pusulayı haritaya yerleştirin. Kerteriz açısını bulmak için döner bileziği döndürerek üzerindeki kırmızı "N" harfini haritanın kuzeyine getirin. Kapsül içindeki paralel çizgiler haritanın kuzey-güney çizgilerine paralel olacaktır, ok haritanın kuzeyini gösterecektir. Bileziği kenarındaki referans çizgisine denk gelen açıyı okuyun.
Kerteriz Almak - Arazide Açı Ölçmek
Diyelim ki, ilerideki bir tepeye çıkmak istiyorsunuz. Aranızda belirgin bir coğrafi engel yok ama ormanın içine girdiğinizde ağaçlar zirveyi görmenize engel olacak ve siz ormanın içinde yol bulmakla uğraşıp vakit kaybetmek istemiyorsunuz. Zirvenin kerterizini almalısınız.
Kerteriz almak için pusulayı, gidilen yön oku zirveyi gösterecek şekilde elinizde tutmanız gerekir. Daha kolay ve hassas ölçüm yapmak için pusulayı göz seviyenizde tutabilirsiniz ama pusula tabanının yere tam paralel olması gerektiğini unutmayın. Döner bileziği çevirerek manyetik kuzey ibresi ile kuzeyi gösteren "N" işaretini ve kırmızı oku çakıştırın. Çakışma noktasında kapsül içindeki çizgiler ile iğne paralel olacaktır. Böylece manyetik kuzey ile hedef arasındaki açıyı, kerteriz açısını bulursunuz.
Kerterizi Takip Etmek
Önceden harita üzerinden okunmuş veya arazide alınmış kerteriz açılarını ya da kendi aldığınız kerterizi kullanarak arazide pusula ile ilerleyebilirsiniz. Örneğin eğer sapakta indiğinizde 60 derece ile yaklaşık 10 dakika yürüyüp uygun bir kamp alanına varacağınız söylendi ise yapmanız gereken şudur: Sapakta indikten sonra pusulanızı çıkartıp döner bilezikteki 60 rakamını referans çizgisi ile çakıştırırsınız. Sonra pusulanın tamamını (yürüyeceğiniz için vücudunuzu da) döndürerek, manyetik iğnenin kuzey ucu ile bilezik üzerinde "N" (kuzey) işaretini çakıştırırsınız. (Silva pusulalarda kuzeyi göstermesi gereken bütün bu bölümler kırmızıdır ve hızlı çalışırlar). Pusulanızın üst kısmında yer alan "gidilen yön" okları size kamp alanının yönünü göstermektedir. Bu hedefe gitmek için bazı noktalara dikkat etmeniz gerekir ama merak etmeyin biraz çalışma ile pusula kullanımında serileşirsiniz.
Alınmış kerterizi izlemek teorik olarak basittir ama hepimiz biliriz ki arazide uzakta belirgin görünen noktalar örneğin bahsettiğimiz zirve, biz ilerledikçe görünmez olurlar ve yön şaşırabiliriz. Ara sıra pusuladan yapacağınız yön kontrolü çok sağlıklı olmaz. (Bakınız Pusulanın Sınırlı Kullanımı, sayfa W) Hiç hata yapmamak için pusulayı hep elimizde tutmamız gerekir. Onun yerine ilerlemeniz gereken hayali bir çizgi üzerinde belirgin noktalar saptayıp devam etmek daha kolaydır. Mesela, berlirgin bir ağaç tam olarak ilerleme hattınızdaysa, ilk önce ağaca gidersiniz. Bunu yaparken ağacı görerek bir gölün çevresinden dolaşabilirsiniz, biraz sağa ya da sola kayarak köprü geçebilirsiniz. Ağaç birinci kerteriz noktanızdı ve yanına geldiğinizde pusuladaki kerteriz açısı yine varmak istediğiniz noktayı, zirveyi göstermektedir. Zirveyi göremeseniz bile başka ara kerteriz noktaları belirleyerek adım adım hedefe varabilirsiniz.Orman içinde yürürken sıklıkla pusulayı kullanarak ilerleme yönünüzün doğru olduğunu kontrol edin. Kerteriz ya da hedef açısını takip etmek demek, yürürken sürekli olarak okuduğumuz açıya sadık kalmamız demektir. Pusulanın bileziğini kaydırmak, pusulaya bakmadan yürüyüp hattan çıkmak ve sonra tekrar eski açıya bakmak bizi yanlış yerlere götüren basit hatalardan ikisidir. Sadece pusula açısına bakarak ile ilerlemek, zorunlu bazı haller dışında hem pratik değildir, hem de pusulaya hakim değilseniz hayra alamet !
