Arama

1. Dünya Savaşı'ndan sonra düşmanlar hangi topraklarımızı işgal etmişlerdir?

Güncelleme: 22 Kasım 2015 Gösterim: 88.214 Cevap: 44
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
22 Kasım 2009       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
1.dünya savaşından sonra düşmanlar hangi topraklarımızı işgal etmişlerdir?acillll
Sponsorlu Bağlantılar
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
9 Aralık 2010       Mesaj #2
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
acccccccccccccccciiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilllllllll lllllllllllllllllllll llaaaaaaaaaaaaaaaaaaazzzzzzzzzzzzzzzzzmmmmmmmmmmmmmmmmm
Sponsorlu Bağlantılar
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 0 üye beğendi.
halenaz_321 - avatarı
halenaz_321
Ziyaretçi
19 Aralık 2010       Mesaj #3
halenaz_321 - avatarı
Ziyaretçi
İzmir---------->Yunanistan
Urfa,Antep,Maraş--------->İngiltere
Adana ve çevresi----------->Fransa
Antalya ve Konya----------->İtalya




Tarafından işgal edildi...
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
23 Aralık 2010       Mesaj #4
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Yunanistan---------->İzmir
İngiltere--------->Urfa,Antep,Maraş
Fransa-----------> Adana ve çevresi
italya---------------->Antalya ve Konya

tarafından işgal edildi bunu bilmeyen varmı?
BEN BUNU 4 YAŞINDA EZBERLEDİM
ŞİMDİ BEN BUNUN SAYESİNDE 36 MADALYA KAZANDIM BUNU İYİ BİLİN
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
28 Aralık 2010       Mesaj #5
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
1.DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI

Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşına girdikten sonra, İtilaf Devletleri yaptıkları gizli anlaşmalarla Osmanlı İmparatorluğunu aralarında paylaştılar. Osmanlı Devletinin müttefiki Almanya savaşta yenilince Osmanlı Devleti de yenilmiş sayıldı ve Mondros mütarekesini imzalayarak savaştan çekildi.
Mondros ateşkesi imzalanınca İtilaf Devletleri, daha önce yaptıkları anlaşmalara göre Anadolu'yu işgale başladılar. Adana ve dolayları Fransızlar; İzmir, Eskişehir, Samsun, Merzifon ve Bartın ile güneyde Musul, Urfa, Maraş, Gaziantep, İngilizler tarafından işgal edildi. İtalyanlarda Antalya, Konya ve Söke çevresine yerleştiler.
İzmir'in İşgali (15 Mayıs 1919)
Birinci Dünya Savaşının sonlarına doğru (1917) ve Yunanlılar da İtilaf Devletlerinin tarafına geçmiş ve onlarla birlikte savaşmışlardı. Türkler yenilmiş duruma düşüp de toprakları pay edilmeğe başlanınca, Yunanlılar savaştaki hizmetlerine mukabil İzmir ve civarını istediler. Yunanlıların ve İtilaf Devletlerinin, Türk topraklarını işgali Vilson (Wilson)un: "Bir toprak üzerinde yaşayan insanlar kendi düşünce ve isteğine göre bir idare şekli kabul edecektir" prensibine uymuyordu. İtilaf Devletleri, Yunan Başbakanı Venizelos'a verdikleri sözü yerine getirmek için İzmir'in işgalini haklı gösterecek sebepler aramağa çalıştılar. Venizelos, Aydın Hıristiyanlarının tehlikede olduklarını, Türkler tarafından yok edileceklerini ileri sürerek yardım istedi. O sırada diğer devletler ordularını terhis etmişlerdi. Paris'te kurulan "Meclisi Ali" kendileri adına, Yunan ordusunun bu işi çözmesini düşündü ve İzmir'in işgaline karar verdi.
Azınlıkların Çalışması
Uzun yüzyıllar Türk toplumu içinde hür ve rahat yaşamış olan azınlıklar, yer yer gizli cemiyetler kurmuşlardı. Bunların gayesi asayişi bozarak, mütarekenin 7'nci maddesinin uygulanması için bahaneler yaratıp hak kazanmak ve Avrupa Devletlerinin müdahalelerini sağlayarak yurdumuzun çeşitli bölgelerini kolayca işgal etmekti.
a)Mavri Mira Cemiyet
b)Pontus Rum Cemiyet
c)Hınçak Komitas
Milli Varlığa Düşman Cemiyetler:
c)Kürt Teali ve Teavün Cemiyeti
b)Teali-i İslam Cemiyet
c)İngiliz Muhipleri Cemiyeti
Bir kısım aydınlar da Amerika mandasını istiyorlardı. Bunlardan başka memleketin hemen her yerinde Hürriyet ve İtilaf, Sulh ve Selamet Cemiyetleri vardı.
Milli cemiyetlerin kurulması:
İstanbul Hükümeti, Türk davasını ele alıp yürütecek durumda değildi. Bütün bu felaketlere karşı kayıtsız, duygusuz bir seyirci durumunda kalmıştı. Bu koşullar altında örgütsüz, başsız Türk Milleti, kurtuluş görevinin kendisine düştüğünü anladı, bizzat çalışmağa karar verdi. Yurtsever Türk evlatları yer yer milli duygulara dayanan cemiyetler kurdular:
a)Trakya-Paşaeli Cemiyeti
b)Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
c)Trabzon ve Havalisi Ademi Merkeziyet Cemiyetd)İzmir Reddi İlhak Cemiyeti: İzmir'in Yunanlılar tarafından işgal edileceği duyulunca İzmirli vatanseverler bu cemiyeti kurarak İzmir'in işgaline engel olmak istediler.
1-İngiliz himayesini isteyenler
2-Amerikan mandasını isteyenler
Bağımsız yeni bir Türk devletinin kurulması için verilecek tek karar, Türkün vatanına, Türkün bağımsızlığına saldıranlar kim olursa olsun, bütün milletçe hazırlanıp direnmektir. Bu mücadelenin parolası Ya istiklal, ya ölüm'dür.
MİLLİ BİRLİĞİ MUSTAFA KEMAL TARAFINDAN KURULMASI
Türk İstiklal Savaşı, yeni ve tamamen bağımsız bir Türk Devleti kurmak için girişilen, çok yönlü, milli bir mücadelenin bütünüdür. İstiklal Savaşı vatanın yalnız düşmandan kurtulması için yapılmış askeri ve siyasi bir hareket değildir. Aynı zamanda Türk devriminin bir safhasıdır. Bunu şöyle hulasa edebiliriz:
1-Memleketin yabancı işgal ve istilasından kurtarılması.
2-Saltanatın kaldırılmasıyla, milli egemenliğe dayanan hür ve bağımsız bir devletin kurulması,
3-Hilafetin kaldırılması, laikliğin kabulü.
4-Milli egemenlik ve laiklik esaslarına göre kurulan bu devletin çağdaş Batı medeniyeti seviyesine ulaştırılması.
5-Türk kültürünün yabancı tesirden kurtulması, milli kültürün geliştirilmesi.
6-Osmanlı Devletindeki ekonomik bağımlılığın yeni Türk Devletine bulaştırılmaması.
İstiklal Savaşını dört kısımda tetkik edebiliriz:
1.Milli Birliğin Mustafa Kemal tarafından kurulması,
2.Osmanlı Hükümeti ve iç ayaklanmalarla mücadele,
3.Dış düşmanlarla mücadele,
4.Devrimler.

Bu mücadelede Mustafa Kemal'in dayandığı tek kuvvet kaynağı kahraman ve asil Türk ruhu idi. Mustafa Kemal bu hususu şöyle ifade etmiştir:
Ben 1919 yılının Mayıs'ında Samsun'a çıktığım gün elimde maddi hiç bir kuvvet yoktu. Yalnız Türk milletinin asaletinden doğan ve benim vicdanımı dolduran yüksek manevi bir kuvvet vardı. İşte ben bu ulusal kuvvete, Türk milletine güvenerek işe başladım.
Mustafa Kemal Samsun'a çıkar çıkmaz milli kuruluşlar ve ordu komutanları ile ilgi kurarak kurtuluş davamız için düşündüklerini uygulamağa başladı. Samsun'dan Amasya'ya geçen Mustafa Kemal "Vatanın bütünlüğünü ve istiklalin kurtarılması" için milleti birlikte çalışmağa davet eden, Amasya genelgesini yayınladı. (22 Haziran 1919)
Amasya Genelgesinin Maddeleri:
1.Vatanın bütünlüğü, milletin istiklali tehlikededir.
2.Merkezi Hükümet, üzerine aldığı yetkileri hakkıyla kullanamamaktadır. Bu hal milletimizin hiçe sayılması sonucuna veriyor.
3.Milletin istiklalini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
4.Duruma çare bulmak, milletin hak isteyen sesini dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak bir milli heyetin kurulması gereklidir.
5.Anadolu'nun her suretle en emin yeri olan Sivas'ta milli bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır.
6.Her ilden milletin güvenini kazanmış üç delegenin hemen yola çıkarılması gerekmektedir.
7.Her ihtimale karşı keyfiyetin milli bir sır halinde tutulması gereklidir.
Amasya genelgesi İstiklal Savaşına bir başlangıç ve milli egemenlik yolunda atılmış ilk adımdır. Mustafa Kemal bütün komutan ve valilere gönderdiği diğer bir genelge ile de, milletin içinde bulunduğu feci durumu anlatarak, halkı mitingler yapmağa ve işgal olayını protesto etmeğe devam etti.
Milli Kongreler:
A-Erzurum Kongresi (23 Temmuz 1919):
Kongrede alınan kararlar şunlardır:
1.Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür; vatanın çeşitli parçaları birbirinden ayrılamaz.
2.Yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükümetinin dağılışı halinde, millet hep birlikte savunacak ve direnecektir.
3.Vatanın istiklalini korumağa Merkezi Hükümet muktedir olmadığı takdirde, gayeye ulaşmak için bir geçici hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri, milli kongre tarafından seçilecektir. Kongre toplantı halinde değilse, seçimi Heyeti Temsiliye yapacaktır.
4.Kuvayı Milliyeyi etken ve milli iradeyi egemen tutmak esastır.
5.Hıristiyan ahaliye siyasi egemenlik ve sosyal dengeyi bozan haklar verilemez.
6.Manda ve himaye kabul olunamaz.
7.Milli Meclisin derhal toplanması ve hükümet işlerinin meclisin denetlenmesine konulmasını sağlamak için çalışılacaktır.
Kongre bir Temsil Heyeti seçerek dağıldı. Bu heyetin vazifesi, kongrede alınan kararları gerçekleştirmekti. Temsil Heyeti Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi. Kongre sonunda Mustafa Kemal şu sözleri söylemiştir: Tarih kongremizi, ender ve büyük bir eser olarak kabul edecektir.
B-Sivas Kongresi (4 Eylül 1919):
Alınan önemli kararlar şunlardır:
1.Anadolu'da ve Rumeli'de kurulmuş olan bütün Müdafaai Hukuku Milliye Cemiyetleri, Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti adını aldı.
2.Memleketi, içinde bulunduğu halden kurtarmak için derhal Milli Meclisin toplanması lazımdır. Milletin mukadderatı bu meclisin denetlemesine bırakılacaktır.
O sırada bazı delegeler, içinde bulunduğumuz durumdan yalnız kendi gücümüzle kurtulacağımızdan şüphe ederek, Amerika Mandasının kabulünü istediler. Uzun tartışmalardan sonra manda fikri reddedildi.
Misakı Milli
1-30 Ekim 1918'de ateşkes imzalandığı vakit Osmanlı Devletinin, düşman ordularının istilası altında bulunan ve Arapların çokluk teşkil ettikleri toprakların mukadderatı halkın özgürce verecekleri oya göre tespit edilecektir. Osmanlı-İslam çoğunluğu ile meskun bulunan kısımların genel topluluğu hiç bir nedenle ayrılık kabul etmez bir bütündür.
2-Halkın oyu ile Anavatana katılmış olan Elviyei Selase (Kars, Ardahan, Artvin) için icap ederse tekrar halkın serbest olarak oyuna müracaat edilmesini kabul ederiz.
3-Türkiye sulhüne bırakılan Batı Trakya'nın hukuki durumunun saptanması da yerli halkın tam bağımsızlık içinde özgürce verecekleri oya uyularak yapılmalıdır.
4-Osmanlı Hükümeti'nin merkezi olan İstanbul şehri ile Marmara Denizi'nin güveni her türlü tehlikeden korunmalıdır.
5-İtilaf Devletleri ile kararlaştırılan esaslar içinde azınlıkların hakları gibi, Müslüman ahalinin de aynı haklardan faydalanmaları sağlanmalıdır.
6-Milli ve ekonomik gelişmemiz için, siyasi, adli, mali gelişmelerimize engel olacak kayıtlar istemiyoruz.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Açılması
23 Nisan 1920 Cuma günü, Meclisin en yaşlı üyesi olan Sinop Mebusu Şerif Bey Meclisi Başkanlığına getirilmiş, böylece Türkiye Büyük Millet Meclisi açılarak vazifesine başlamıştı.
Mustafa Kemal, Meclise Ankara Milletvekili olarak katıldı. Mecliste ilk sözü alarak Mondros Ateşkes'inden o güne kadar, Türk Milletinin geçirdiği mücadele safhalarını anlatarak demiştir ki:
"Hayat demek mücadele, müsademe demektir. Hayatta muvaffakiyet, mutlaka mücadelede muvaffakiyetle mümkündür. Bu da manen ve maddeten kuvvete, kudrete istinat eden bir keyfiyettir."
Türkiye Büyük Millet Meclisi, Başkanlığına Mustafa Kemal'i seçti (24 Nisan 1920). Mustafa Kemal'in Başkanlığında ilk Bakanlar Kurulu kuruldu (3 Mayıs 1920). Bu hükümete; Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti denildi.
İlk Anayasa 20 Ocak 1921'de kabul edildi. Bu kanunun önemli bazı maddeleri şunlardır:
1-Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
2-Kanun yapmak ve kanunu yürütmek yetkisi, milletin tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisinde toplanır.
3-Türkiye Devleti, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur.
4-Meclis Başkanı, İcra Vekillerinin de başkanıdır.
Büyük Millet Meclisi Hükümetine Karşı Ayaklanmalar
A.Anzavur Ayaklanması
B-Düzce, Hendek, Adapazarı Ayaklanması
C-Afyonkarahisar ve Konya Ayaklanması
D-Milli Aşireti Ayaklanması
MİLLİ CEPHELERİN KURULMASI
1-Batı Cephesi (Yunanlılara karşı).
2-Güney Cephesi (Fransızlara karşı).
3-Doğu Cephesi (Ermenilere karşı).
Bu cephelerdeki ilk direnme, hareketi, düzenli bir ordunun karşı koyması değildir. Anadolu işgalinin başladığı ilk günlerde memleket birlikten yoksundu. Yeni bir savaş felâketinden henüz çıkmış yorgun ve bitkin bir durumda idi. Osmanlı Hükümeti ateşkes koşullarına uyarak, orduyu terhis etmekte ve gelen düşmanlara karşı direnme değil, teslim olmak düşüncesinde idi. Bu nedenle ilk cepheler, halk tarafından organize edilmiş milis kuvvetleri ile Osmanlı ordusunun arta ka,an bazı birlikleri tarafından kurulmuştu.
İlk Cepheler
A-Batı Anadolu Cepheleri :
Yunanlılar 15 Mayıs 1919'da İzmir'e çıktıktan sonra Batı Anadolu'da ilerlemeğe başladılar. Bu ilerleyişi durdurmak için kurulan cepheler şunlardır :
Ayvalık Cephesi, Soma Cephesi, demiş Cephesi, Salihli, Akhisar ve Aydın Cepheleri.
Bu cephelerde üstün düşman kuvvetlerine karşı milis kuvvetleri, giriştikleri çete savaşları ve anî baskınlarla düşmanı bir .hayli hırpaladılar.
B-Güney Cephesi :
Anadolu'nun güney bölgesi evvelâ İngiliz işgali altında bulunuyordu. Sonradan İngilizlerin çekilmesi üzerine, Adana, Maraş, Antep ve Urfa havalisini Fransızlar işgal etmişlerdi. İşgal karşısında ayaklanan halkın fedakârlığı sayesinde bu bölgede de cepheler kurulmuş ve savaşlar. başlamıştır.
Güney Cephesinde düzenli kuvvetler yoktu. Bu nedenle cepheyi millî kuvvetler savunmuştur. Yapılan kanlı ve çetin çarpışmalar sonucunda Fransızlar Adana, Maraş ve Urfa'yı bırakmak zorunda kaldılar. Pek ilkel silâhlarla çarpışmak zorunda kalan bu kuvvetlerin dayandığı tek kuvvet bağımsızlık ve vatan sevgisiydi.
Şehirlerini on ay kahramanca savunan Antepliler, maddî olanaksızlıklar yüzünden şehri teslim etmek zorunda kaldılar. Antep halkının gösterdiği bu cesaret ve fedakârlığı takdir eden Türkiye Büyük Millet Meclisi 6 Şubat 1921 tarihindeki toplantısında Antep'e "Gazi"lik ünvanını verdi. Fransızlarla yapılan İtilafnamesiyle Antep yine Türklere teslim edildi.
Milli Ordunun Kuruluşu
Mondros Ateşkes'inden sonra ordu terhis edilmiş, silâh ve cephanesi İtilâf Devletlerinin kontrolü altında depolara konmuş bulunuyordu. Halbuki modern silâhlarla donatılmış düşmanla çarpışabilmek için, aynı kuvvette bir Türk Ordusunun kurulması gerekliydi. Her ne kadar cephelerde milis kuvvetler düşmanlarla temasa geçmişse de, kesin bir sonuç alabilmek için millî bir ordunun kurulması ve bir elden idare edi1mesi zorunlu idi. Bu zor unluk dolayısıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, millî kuvvetleri disiplin altına alarak düzenli. bir Türk ordusunun kurulmasına karar verdi. Yalnız silâh ve cephane temininde güçlük çekiyordu. İtilâf Devletleri, Türklerin faydalanmasına engel olmak maksadiyle bütün silâhları İstanbul'da toplamıştı.
Fakat bu silâhlar, birer kahramanlık menkıbesi teşkil edecek şekilde İstanbul'dan kaçırılarak, Türk Ordusunun bunlardan faydalanması sağlanmıştır. Silâhların kaçırılması olayı., millî mücadelemizin ayrı bir bölümüdür. Bu olayın, Türk milletinin yurdu ve bağımsızlığı için yaptığı hizmetleri göstermesi bakımından ayrı bir değeri vardır.
DOĞU CEPHESİNDE ERMENİLERLE SAVAŞ
Rusya'da 1915'de çıkan ihtilâl Çarlık rejimine son verdi. Çarlığın yıkılması üzerine Kafkasya'nın güneyinde Eriven, Gümrü, Kars çevresinde bir "Ermeni Devleti" kurulmuştu. Ermeni Devletinin başına Türk düşmanı olan "Taşnak Partisi" geçmişti. Ermeniler, Türkiye'nin içinde bulunduğu güç durumdan faydalanarak, büyük bir Ermenistan kurmak istiyorlardı. Mondros Ateşkesi'nden sonra, İtilâf Devletlerinden yardım gören Ermeniler sınır boylarında bulunan Türkleri kütle halinde öldürmeğe başladılar. 1920 yılında da Ermeni zulmü dayanılmaz bir hale gelmişti. Büyük Millet Meclisi Hükümeti Doğu bölgesinde seferberlik ilân etti. Meclis Başkanı Mustafa Kemal, 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa'yı Doğu Cephesi Komutanlığına atadı.
Ermeniler, 18 Haziran 1920 tarihinde saldırıya geçerek Oltu çevresini istilâ ettiler. Buna karşılık 28 Eylülde saldırıya geçen Türk Ordusu zaferler kazandı. 30 Ekim'de Kars; 7 Kasımda da Gümrü işgal edildi. Ermenilerin barış istemeleri üzerine görüşmeler başladı. 3 Aralık 1920 tarihinde Gümrü Antlaşması imzalandı.
Gümrü Antlaşması, Mi1lî Hükümetin yaptığı ilk antlaşmadır. Bu antlaşma askerî bir başarı sonucunda imzalanmıştır. Ermeniler bu yenilgiden sonra Türklere zarar veremeyecek hale geldiler. Artık Türk toprakları üzerinde bağımsız bir Ermenistan Devleti kurulması umudu tamamen kırılmış ve Ermeni sorunu ortadan kaldırılmış oldu. Ermenistan, Rus Sovyet
BATI CEPHESİNDE YUNANLILARLA SAVAŞ
15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir'e çıkan Yunan ordusu az zamanda Batı Anadolu'da birçok şehir ve kasabalarımızı almağa muvaffak olmuştu. İşgal hareketi karşısında kurulan Kuvayi Milliye Teşkilâtı düşmanın ilerlemesine engel olamamış, fakat bir hayli hırpalayıp, oyalamağı başarmıştı.
3-Birinci İnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)
Çerkez Ethem'in başkaldırması üzerine Batı Cephesindeki kuvvetlerinizin büyük bir kısmı, Kütahya bölgesine yollanmıştı. Bu sırada Yunan kuvvetleri biri Bursa, diğeri Uşak'ta olmak üzere iki grupta toplanmışlardı. Cephenin boşaldığını haber alan Yunanlılar, Bursa’dan Eskişehir; Uşak'tan Afyon yönünde ileri harekete geçtiler.
Yunan saldırısı karşısında 6I'inci Tümen Kütahya'da Çerkez Ethem kuvvetleri karşısında bırakıldı. Geri kalan kuvvetler, ilerleyen düşmanı karşılamak üzere Batı Cephesi kuvvet1erinin İnönü'de, Güney Cephesi kuvvetlerinin de Afyon'da toplanmasına karar verildi.
İki koldan ilerleyen Yunan kuvvet1erini İnönü mevzii ilerisinde bulunan 24'üncü Tümen karşıladı. Bu tümen düşmanı oyalayarak zaman kazanmak için gereken her şeyi yapıyordu. İleri yürüyüşe devam eden düşman, 9 Ocak'ta İnönü mevziine saldırıya geçti. Bu saldırıyı da 24'üııcü 4'üncü ve 11'inci tümenler karşıladı. Savaş devam ederken, Batı Cephesi Karargâhı Kütahya'dan 'İnönü'ye geldi
10 Ocak 1921'de düşman yine saldırıya devam etti. Güneydeki birliklerimiz düşmanın şiddetli topçu ateşiyle yaptığı saldırılara karşı koymuşlar ve düşmanı bir hayli hırpalamışlardı. Kuzey kısmı ise üstün düşman kuvvetleri karşısında biraz geri çekilmek zorunda kalmışlardı.
10-11 Ocak 1921 gecesi fazla kayıp vermiş ve çok hırpalanmış olan düşman, daha fazla ilerlemeğe cesaret edemeyerek Bursa istikametinde geri çekildi. Üstün düşman kuvvetlerine karşı yapılan bu savunma çok çetin koşullar altında geçmiştir. Fakat iyi idare edilen, Türk subay ve erlerinin fedakârlığı sayesinde İnönü Zaferi kazanılmıştır. Albay İsmet, Birinci İnönü Savaşında gösterdiği başarıdan dolayı generalliğe yükseltilmiştir.
Birinci İnönü zaferi millî ordunun ve millî egemenliğin iç ve dışta ününü artırmış, Mîllî Mücadele heyecanını kamçılamıştır. Türk Milletini bir amaç etrafında birleştirerek millî birliği kuvvetlendirmiştir.
4-İkinci İnönü Savaşı (23 Mart-1 Nisan 1921)
Bu savaş, Türk İstiklâl Savaşının ikinci önemli meydan savaşıdır. Birinci İnönü Savaşında yenilerek geri çekilen Yunanlılar, Türk Ordusunun kuvvetlenmesine meydan vermemek için saldırıya geçtiler.
Yunan ordusu Bursa ve Uşak'ta olmak üzere iki grup halinde idi. Türk ordusu Batı Cephesiyle, Güney Cephesi ve Kocaeli Grubuna ayrılmıştı. Batı Cephesindeki kuvvetler Yenişehir, İnegöl hattıyla İnönü mevziine yerleşmişlerdi. Batı cephesindeki kuvvetlerimiz İsmet Paşa'nın kumandasında idi. Kocaeli Grupu Kurmay Başkanlığı emrinde bulunuyordu. Güney Cephesi kuvvetleri ise Afyon civarında toplanmıştı.
Ordu teşkilâtımız tamam olmadığından, düşmanın bir tümeni bizim üç tümenimize bedeldi. Yunan ordusunun teşkilâtı mükemmeldi. Gerek mevcudu, gerekse .ateşli silahlarıyla bizden üstün durumda bulunuyordu.
Yunanlılar 23 Mart 1921'de Bursa ve Uşak bölgelerinde olmak üzere iki koldan ileri harekete geçtiler. Bursa'dan İnönü yönünde ilerleyen düşman, Bilecik ve Pazarcık'ı işgal etti. 26 Mart 1921'de Gündüzbey'de başlayan savaş, 31 Marta kadar aralıksız olarak devam etti. Düşman daha ziyade yanlardan baskı yapmakta idi. Özellikle sağ kanatta çetin savaşlar olmuş, kuvvetlerimizin üstün dayanma ve direnmesi dolayısiyle, bu kanatta savaş bir boğuşma şeklinde cereyan etmişti. Bu bölgede Birinci Tümen Komutanı Albay Kemalettin Sami, Kocaeli Grupu Komutanı Albay Halit ve Albay İzzettin Beyler, büyük gayret ve fedakârlık göstermişlerdir.
30 Mart'ta düşman saldırısı karşısında sıkışık bir duruma düşen sol kanat geri çekildi. Fakat 31 Mart'ta üstünlük tamamen Türk kuvvetlerine geçti. Türk kuvvetlerinin şiddeti savunması karşısında yıpranan Yunan ordusu 31 Mart - 1 Nisan gecesinden itibaren geri çekilmek zorunda kaldı. Geri çekilen düşmanı piyade kuvvetlerimiz cepheden, süvari kuvvetlerimiz de yandan takip ettiler. Bu savaş sonunda düşmandan pek çok ganimet ve esir alındı.
Güney Cephesindeki kuvvetlere gelince: 23 Mart günü Afyon istikametinde saldırıya geçen düşman, Afyon'u işgal etti. Kuzeyde İnönü de yenilen düşman geri atıldıktan sonra burada serbest kalan Türk kuvvetleri Güney Cephesi Komutanlığı emrine verildi. Bu kuvvetler düşmanın yan gerilerine saldıracaktı. Bunu anlayan düşman, 7 Nisan 1921'de Afyon'u boşaltarak geri çekildi. 8 Nisan'da Aslıhanlar savaşı adı verilen büyük bir savaş oldu. Üç gün süren bu kanlı savaştan sonra Yunanlılar 11 Nisan'da Dumlupınar mevziine çekildiler.
Bu suretle üstün düşman kuvvetleri, Türk Ordusunun inancı ve iradesi önünde bir defa daha yıkılmış oldu.
Eskişehir ve Kütahya Savaşları
İkinci İnönü Savaşından sonra düşman, kuvvetlerini geriye çekerek, Bursa ve Dumlupınar mevziine yerleşmişti. Bu yenilgiden sonra Yunan Hükümeti ordularını kuvvetlendirmek gereğini duyarak Yunanistan da genel seferberlik ilân etti. Böylece cephedeki tümenlerinin sayısını 11'e çıkarabildi.
Türk ordusu, genel seferberlik yapılmadığı için, gücünü artırmak imkânını bulamamıştı. Yalnız 15 Nisan 1921'de Güney ve Batı Cepheleri kuvvetleri birleştirilerek, Batı Cephesi ismi altında İsmet Paşa emrine verildi. Böylece bütün cephe bir komutana bağlanmış oldu. Ayrıca Kocaeli, Adana, Kafkas Cephelerindeki kuvvetler de Batı Cephesine alınmıştı. Ordumuz yiyecek ve taşıma hususunda güçlük çekiyordu. Bu işlerde bilhassa Türk kadınının büyük bir feragatle çalıştığı görülüyordu. Tümen Komutanı Veysel Bey bunları teftiş ederken arabaları başında hizmete hazır bir durumda olan kadınlara: Erkeklerinin niçin gelmediklerini sorarak, kendilerinin bu işte çok yorulacaklarını söylediği zaman, kadınlar :
Erkeklerimiz hizmette olduğundan emrinize biz geldik. Böyle günde bize bu kadar da iş düşmesin mi? Tek yurtlarımız kurtulsun da biz yorulalım, ölelim cevabını verdiler.
Türk ordusu İnönü - Kütahya - Diğer hattında dört grup halinde düzenlenmiş bulunuyordu. Ayrıca Geyve civarında bir Kocaeli Grupu vardı. Saldırıdan önce Yunan uçakları, orduyu ve halkı Millî Hükümet aleyhine kışkırtan fetvalar ve beyannameler atmağa başladılar. 10 Temmuz 1921 tarihinde ise tekrar saldırıya geçtiler. Düşman Bursa bölgesinden, Kütahya ve İnönü istikametinde olmak üzere iki koldan harekete geçti. Bir tümen de Afyon'a doğru yürüyordu. Düşmanın çevirme hareketini kırmağa muvaffak olan Türk ordusu, üstün kuvvetler karşısında geri çekilmek zorunda kaldı. Cephe Komutanının emriyle Eskişehir - Seyitgazi hattına çekildi. Çekilen ordu Eskişehir'in kuzey ve güneyinde toplandıktan sonra da 25 Temmuz 1921'de Sakarya'nın doğusuna çekildi (Bak. Harita: 3) .
Bu çekilmeğe askerî bakımdan gerek vardı. Bir kere ordumuz toplu bir halde bulunacak, takviye ve düzeni için zaman kazanılmış olacak, düşman ordusuyla arada geniş bir açıklık kalacaktı. Buna karşı düşman kuvvetleri çekilen ordumuzu izlerken, üslerinden uzaklaşmış olacaklardı.
Ordumuzun bu çekilişinden faydalanan düşman, işgal ettiği bölgelerde bulunan halkı türlü işkencelerle öldürüyor, şehir ve köylerimizi yakıyordu. Bu geri çekiliş İngiliz ve Yunanlılara fırsat ve cesaret de vermişti. İngiliz Başvekili Loid Corc: Yunanistan, kazandığı zafer dolayısıyla artık Sevr Antlaşmasıyla yetinemez, daha geniş ölçüde tatmin edilmelidir diyordu.
Sakarya Savaşı
Türk ordusunun Sakarya gerisine çekilerek büyük bir memleket parçasını düşman istilâsına bırakması halk ve Mecliste fena etki yarattı. Halbuki Başkomutanlığın gayesi orduyu yok olmaktan kurtarmak ve geri çekilerek bir cephe kurmaktı. Ordunun ve halkın manevî kudreti büyük bir sarsıntı geçirmekte idi. Bu vaziyeti önlemek ve halkı aydınlatmak icap ediyordu. Çekiliş bilhassa Mecliste sert ve çetin münakaşalara yol açtı. Bu münakaşalar sonucunda ortaya atılan fikir su idi: Ordu nereye gidiyor, millet nereye götürülüyor? Su harekâtın elbette bir mesulü vardır. O nerededir? Onu göremiyoruz?
Milletvekilleri, Mustafa Kemal'in ordunun başına gelmesini istiyorlardı. Ordu ve halk O'na güveniyor, bu durumu ancak ordunun başına geçmek suretiyle düzelteceğine inanıyorlardı. Mustafa Kemal, Meclis tarafından teklif edilen Başkomutanlığı kabul etti. Fakat Meclisin bütün yetkilerinin üç ay için kendisine verilmesini istedi. Mustafa Kemal'in bu teklifi Meclisteki muhalifler tarafından, Millî egemenlik bir kişiye verilemez denilerek reddedilmek istendi. Uzun tartışma ve görüşmeler sonucunda Meclisin bütün yetkisi i,iç aylık bir süre için Mustafa Kemal'e bir akıldı. Mustafa Kemal 5 Ağustos 1921 tarihinde kabul edilen bir kanunla Başkomutanlığı üzerine aldı. Başkomutanın vereceği emirler kanun olacaktı.
Yeni bir meydan savaşı için memleketin bütün savaş gücü harekete geçirildi ve şu işler yapıldı
a)Birçok sınıflar silâh altına çağırıldı.
b)Güney ve Doğu Cephesindeki kuvvetler, Sakarya'da toplandı.
c) Memleket içinde düzenin sağlanması ve korunması için, İstiklâl Mahkemelerinin sayısı artırıldı.
Yunanlılara gelince: Eskişehir ve Kütahya Savaşlarını büyük bir zafer sayan Yunanlılar, ordumuzu tamamen yok edecek büyük bir saldırıya hazırlanıyordu. O sırada tahta geçen Kral Konstantin'in amacı, artık yalnız Sevr Antlaşmasını kabul ettirmek değil, eski Bizans İmparatorluğunu diriltmekti. Bunun için de eli silâh tutan bütün Yunanlılar askere alındılar. Memleketin bütün gelir kaynakları ordunun emrine verildi. Diğer tarafta da İngiliz Hükümeti, bol para ve malzeme vermek suretiyle Yunan ordusunu takviye ediyordu. KraI Konstantin, Yunan orduları başkomutanlığını üzerine aldı.
Yunanlılar yine araç - gereç ve asker bakımından bizden üstün durumda bulunuyorlardı. Yunanlıların elinde bulunan topraklarımız memleketimizin bayındır ve zengin yerleriydi. Yolları vardı ve ordularını besleyebiliyordu. Yunanlıların arkaları denizlere ve kuvvetli müttefiklere açıktı.
Bizim elimizde bulunan bölgede düzenli yollar yoktu. Memleket fakirdi. Orduyu beslemekte zorluk çekiyorduk. Yabancı hiç bir devletten yardım görmüyorduk. Bütün bunlara karşın Türklerin Yunanlılardan üstün bir tarafı vardı. Ya üzerinde yaşadığı bu yurdu savunacak, yahut ölecekti, Uğrunda ölünecek toprak, elimizde kalan son yurt parçası idi. Bu son yurt parçasını korumak için göğsünü siper eden orduyu hiç bir kuvvet yenemeyecektir.
Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos- 13 Eylül 1921) :
Türk ordusu dört gruba ayrılmıştı. Ayrıca Albay Fahrettin komutasında süvari grubu vardı.
Mustafa Kemal, Ankara'da işlerini bitirdikten sonra Fevzi Paşa ile birlikte Polatlı'daki cephe karargâhına geldi. Bu sırada attan düşerek birkaç kaburga kemiğini kırdı. Ankara'da gerekli tedavi yapıldıktan sonra hemen cepheye döndü. Savaşı sonuna kadar sargılar içinde "Maliköy" de oturduğu yerden yönetti.
Yunan orduları başkomutanı Kral Konstantin, Kütahya'da topladığı Askerî Şûrada Türk ordusunu yok etmek ve Ankara'yı almak kararını vermişti. Yunan kuvvetleri 13 Ağustos 1921'de Eskişehir - Seyitgazi hattından doğuya doğru yürüyüşe geçtiler. 18 Ağustos'a kadar ordumuz ciddî bir savaşa girmeden Sakarya'ya doğru çekildi. Bu sırada düşman, sol kanadımızı sarmak maksadıyla Ankara'nın elli kilometre güneyine kadar yaklaşmıştı. Bu sebeple, 23 Ağustos - 13 Eylül arasında ordunun cephesi batıya iken güneye dönerek cephe değiştirdi. Bu vaziyet karşısında Ankara'da heyecan başlamış, düşman daha fazla ilerlediği takdirde şehrin boşaltılması için bütün tedbirler alınmıştı. Ankara'nın boşaltılması Mecliste görüşülürken, Erzurum Milletvekili Durak Bey söz alarak:Arkadaşlar, nereye gidiyoruz? Düşman bizi burada kendisini yenmek için tedbirler düşünürken bulmamalıdır dedi.
23 Ağustostan itibaren ordumuz düşmanla temasa geçti. Meydan savaşı yüz kilometrelik bir cephe üzerinde bütün şiddetiyle cereyan ediyordu. Düşman pek çok uğraşmalara rağmen ordumuzu çevirme hareketinde başarı kazanamadı. Başkomutan: Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla sulanmadıkça, terk olunamaz, emri üzerine ordumuz her vatan parçasını karış karış savunuyordu. 10 Eylülde Türk ordusunun giriştiği karşı saldırı hareketi, 12 Eylülde Yunan ordusunun kesin yenilgisiyle sonuçlandı. 13 Eylülde Yunan ordusu geri çekilmek zorunda kaldı (İ3ak. Harita: 3) .
Ordumuzun takibi sonucunda ise Seyitgazi - Afyon hattına çekildi. Savaş 21 gün gece ve gündüz aralıksız devam etmiştir. Sakarya Meydan Savaşı tarihin en uzun süren meydan savaşıdır. Sakarya Zaferini Başkomutan şu emriyle millete müjdeledi :
Yirmi bir gün ve gece devam eden Sakarya Meydan Muharebesi ordumuzun tam bir zaferiyle son bulmuştur.
Mustafa Kemal'in askerî dehası, Türk ordusunun manevî kudreti ve Tür k milletinin kurtuluşa olan inanı bu zaferin kazanılmasında başlıca âmil olmuştur. Sakarya'dan muzaffer dönen Mustafa Kemal, izlenimlerini şöyle özetlemişti. :
Türk Milleti hakikaten büyük millet, hüner ona lâyık kumandan olabilmekte.
Sakarya Zaferi bütün memlekette coşkun bir sevinçle kutlandı. Büyük Millet Meclisi 19 Eylül 1921'de kabul ettiği bir kanunla Mustafa Kemal'e Müşirlik (Mareşallik) rütbesiyle, Gazilik ünvanını verdi.
Sakarya Savaşının Sonuçları:
Sakarya Meydan Savaşının, milli dâvamızın gelişmesinde büyük etkisi olmuştur. Bu zamana kadar Türk kuvveti hakkında şüphe vardı. Sakarya zaferi Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin ve Ordularının kudret ve kuvvetini dünyaya bir defa daha tanıtmış, Türk Milletinin yok ve tutsak edilemeyeceğini anlatmıştır.
Maddi ve manevî kuvveti hırpalanmış olan düşmanın zafer umudu ve direnci artık tamamen kırılmıştı. Öyle ki Sakarya'dan sonra bir daha Türklere saldırmaya cesaret edememiştir.
Bu zafer siyasî alanda da olumlu sonuçlar vermiştir. Sovyet Rusya ile, Moskova Antlaşması esas olmak üzere, 13 Ekim 1921'de Kars Antlaşması imza edilmiştir. Fransa ise Ankara İtilâfnamesini imzalayarak Büyük Millet Meclisi Hükümetini resmen tanımıştır.
Kars Antlaşması (13 Ekim 1921)
Moskova Antlaşmasına göre Sovyetler Hükümeti, Kafkasya Cumhuriyetleri (Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan) ile aramızda anlaşmaya aracılık edecekti. Bu cumhuriyetler Rusya'ya bağlı oldukları için Moskova Antlaşmasının imzalanmasından sonra Sovyetler Hükümetinin aracılığıyla, Kafkas Devletleriyle Türkiye arasında Kars Antlaşması imzalandı (13 Ekim 1921). Bu antlaşma koşulları yönünden Moskova Antlaşmasının aynıdır.
Ankara Anlaşması (20 Ekim 1921) :
Sakarya Savaşı sonunda Türk gücü ve Türk dâvasını anlayan Fransız Hükümeti, Ankara Anlaşmasını imzaladı (2ü Ekim 1921) .
Ankara Arılaşmasına göre :
1-Bu Anlaşmanın imzasıyla Türkiye ve Fransa arasında savaş sona erecekti.
2-Fransızlar Güney Cephesinden kuvvetlerini çekeceklerdi.
3-İskenderun bölgesi (Hatay) Fransızlarda kalacak, fakat çoğunluğu Türk olan bura halkı kültür alanında özgürlüğünü koruyacak, Türkçe resmî dil olacaktı.
4-Ankara Anlaşmasının 9. maddesine göre: Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Beyin büyük babası olan Süleyman Şah'ın türbesinin bulunduğu "Caber Kalesi" (Türk mezarı), Türkiye sınırlarından 100 km. kadar uzakta, Suriye toprakları içinde olmasına rağmen, orası Türk toprağı sayılmış, burada asker bulundurmak ve bayrak çekmek hakkı Türkiye'ye verilmiştir.
Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı:
Sakarya Savaşından sonra çekilen Yunan kuvvetlerine derhal saldırı askerlikçe uygun görülmemişti. O zaman Avrupa'da hakim olan fikir, Türkler savunma yapar fakat saldıramazdı. Bizde de bu fikri benimseyenler vardı. Bilhassa Müttefiklerin giriştiği barış saldırısından sonra, Meclisteki muhalif milletvekilleri güdülen siyaseti eleştirmeğe başlamışlardı. Bunlar, askeri siyaset nedir? Mademki kesin sonuçlu bir saldırı yapamıyoruz, o halde niçin önerilen anlaşmaları geri çeviriyoruz? Bazıları ise kuvvetimizi göstermek için, muayyen bir alanda taarruz yapalım, diyorlardı. Onlarca silâhla elde edemeyeceğimizi siyaset yolu ile elde etmemiz lâzımdı. Mecliste muhalif grubun ileri sürdüğü bu fikirler, ordu saflarına kadar yayılmıştı. Mustafa Kemal bu olumsuz propagandayı önlemek için Meclisin gizli bir oturumunda, ordunun durumu hakkında açıklama yaparak, bu gibi tartışmalardan çekinmelerini sa1ık verdi.
Çünkü, Müttefiklerin 26 Mart 1922'de yaptıkları barış teklifi, Sevr Antlaşmasının koşullarını ortadan kaldırmıyor, sadece değiştiriyordu. Halbuki, Misakı Mi1lînin gerçek1eşmesi Sevr Ant1aşmasının tamamen ortadan kalkmasına bağlı idi. Bu amaca barış yoluyla değil, ancak silâhlı direnme ile erişmek mümkün olacaktı. Bu fikri Mustafa Kemal de Büyük Millet Meclisinde şöyle savunmuştu :
Hayır efendiler, bizim mühim ve asıl vazifemiz, siyaset yapmak değildir. Bizim ve bütün memleket ve milletin bugün yegane vazifesi, topraklarımızda bulunan düşmanı süngülerimizle tardetmektir.
O sırada Gazi Mustafa Kemal'in Başkomutanlık yetkisinin uzatılması hakkında verilen kanun tasarısı, muhaliflerin tesiriyle Mecliste kabul edilmemişti. Mustafa. Kemal, bu olayı Çankaya'daki evinde hasta yatağında öğrendi. Ertesi gün, Büyük Millet Meclisinin yaptığı gizli bir toplantıda Mustafa Kemal: Düşman karşısında bulunan ordumuz, başsız bırakılmazdı. Binaenaleyh bırakmam ve bırakmayacağım diyerek vatanî vazifesinden ayrılmayacağını bildirdi. 4 Şubat 1922'de Büyük Millet Meclisi ikinci defa olarak Gazi Mustafa Kemal'in Başkomutanlık vazife ve yetkilerini üç ay daha uzattı. Bu münasebetle söz alan Mustafa Kemal, zafere olan inancını belirterek Meclise teşekkür etti.
Taarruz Hazırlıkları:
Sakarya Savaşında yeni?en Yunan ordusu Eskişehir - Afyon hattına çekilmişti. Sağ kanadını Ahırdağına, sol kanadını Bozdağ'a dayayan düşman, Eskişehir - Afyon - Ahırdağı hattında yeni bir cephe kurmuştu. Yunanılar bu ,hattı tahkim etmişler ve birkaç sıra dikenli tellerle çevirmişlerdi. Yunanlılar hazırladıkları bu mevzilere çok güveniyorlardı.
Türk Ordusuna gelince: Sakarya Savaşından, Büyük Taarruza kadar geçen süre içinde ordumuz planlı bir şekilde hazırlıklarını tamamlamağa çalışmıştır. Memleketin bütün kaynakları ordu emrine verilmişti. Silâh altına a1ınan yeni er1erin ta1im ve terbiyesiyle meşgul olunarak ordunun kuvvetlendirilmesine çalışılmıştır. Saldırı hazırlıklarını düşmanın haber almaması için, kuvvet?er cepheye gece yürüyüşü ile getirilmiştir. Yalnız yolların bozuk, taşıt araçlarının ilkel oluşu cepheye erzak ve cephane taşınmasını güçleştiriyordu. Fakat bütün mahrumiyetlere rağmen ordunun malzeme ve diğer noksanları tamamlanmıştı. Bu ,hazırlık gizli tutulduğu için, düşman yapı?an hazırlığın savunma mahiyetinde olduğunu zannetmişti. Düşmanın haber almasına engel olmak maksadıyla Büyük Taarruzdan bir hafta önce Anadolu ile dış memleketler arasındaki haberleşme kesilmiş ve Anadolu'ya gidiş geliş durdurulmuştu.
Bütün dünya kaynak?arından faydalanan düşman bizden üstün bir durumda bulunuyordu. Yalnız bizim süvarimiz daha fazla idi. Özetle sayı ve ateş kudreti bakımından üstün bir düşmana karşı ruh ve iman kuvvetine sahip olan Türk ordusu manevî üstünlüğüne dayanarak çarpışacaktı.
Türk genel karargâhı Akşehir'de idi. Mustafa Kemal, İsmet ve Fevzi Paşalar saldırı planını hazırladılar. Mustafâ Kemal saldırı için son hazırlıkları da gözden geçirdikten sonra Ankara'ya döndü. İsmet Paşa 6 Ağustos 1922'de gizli olarak ordulara taarruza hazırlık emrini verdi. Birkaç gün sonra Mustafa Kemal cepheye hareket etti. Mustafa Kemal cepheye gidişini, birkaç kişi dışında bütün Ankara'dan gizli tuttu. Hattâ durumu bilenler Mustafa Kemal'in 21 Ağustos 1922 günü, Çankaya'daki köşkünde bir çay ziyafeti vereceğini gazetelerle yaydılar. Mustafa Kemal, 20 Ağustos 1922 günü Akşehir'e gelmiş ve 26 Ağustos 1922 Cumartesi günü sabahı için düşmana taarruz emrini vermişti.
C-Büyük Taarruz :
Taarruz planında ana fikir, düşmanın sağ kanadına saldırarak Ege denizi ile bağlantısını kesmek ve bir kuşatma meydan savaşıyla düşmanı anayurtta yok etmekti.
26 Ağustos sabahı saat üçte kalkan Başkomutan, İsmet ve Fevzi Paşalarla beraber savaşın idare edileceği Kocatepe'ye çıktılar. Sabahın ilk ışıklarıyla beraber başlayan top atışları Türklere yeni bir günü müjdeliyordu. Bu top atışlarıyla büyük saldırı başlamış oldu. Ahırdağını aşan Türk ordusu düşmana. saldırdı. Bir süvari bölüğü, Uşak'tan İzmir'e giden telgraf hatlarını kesti. Bu suretle İzmir'de bulunan Yunan Başkomutanının cephe ile olan bağlantısı kesilmiş oldu. Birinci günü düşmanın ilk hatları ele geçirildi.
27 Ağustos günü düşmanın savunma cephesi yarıldı. Bunun üzerine Yunan tümenleri perişan bir halde geri çekilmeğe başladılar. Birinci Ordu kaçan düşmanı takip ediyor ve peşini bırakmıyordu. Bu sırada 8'inci tümen Afyon'a girdi.
30 Ağustos 1922 günü her iki yandan kuşatılan düşmanın ricat hatları Türk süvari birlikleri tarafından kesildi. Dumlupınar'da kesin sonucu verecek bir meydan savaşına mecbur edildi
Başkumandanlık Meydan Savaşı (30 Ağustos 1922):
30 Ağustosa kadar devam eden takip savaşlarıyla Yunan kuvvetleri doğudan ve güneyden I'inci ve II'nci ordularımız, kuzey ve batıdan süvari kolordumuz tarafından Aslıhanlar bölgesinde tamamen sarıldı. Ateş çemberi içinde kalmış olan düşman Adatepe'de kesin sonuçlu bir savaşa mecbur edildi. Esasen düşman, siperlerinde barınamıyordu. Bu ölüm çemberini yarmak için çok çalıştı, fakat her teşebbüsünde süngü ve ateşle karşılandı. Onlar için teslim olmaktan başka çare kalmamıştı. Akşama kadar devam eden ve Başkumandanlık Meydan Savaşı adı verilen bu savaş sonunda düşman birçok ölü, yaralı, esir vererek perişan bir halde kaçmağa başladı. Böylece 26 Ağustostan beri devam eden Türk saldırısı, Dumlupınar bölgesinde Yunan ordusunun kesin yenilgisiyle sonuçlandı. Savaş meydanından kaçmağa muvaffak o1an Yunan Ordu1arı Başkomutanı General Trikopis iki gün sonra teslim olmak zorunda kaldı
26 Ağustos sabahı başlayarak beş gün, gece ve gündüz devam eden Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı sona ermiş, düşman tamamıyla yok edilmişti. Yunanlıların çok güvendikleri ve Türklerin, buralarını alması Atina'yı almaları kadar imkansızdır diye övündükleri mevzileri dört günde zaptedilmiştir. Bundan sonra yapılacak iş, kaçan düşman takip ederek tutunmasına engel olmak ve denize dökerek memleketi kurtarmaktı.
01 Eylül 1922 günü Başkomutan orduya :
"Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz'dir; ileri!" emrini verdi. Türk ordusu, bütün ağırlığını bırakarak kaçan Yunan efzunlarını kovalayarak İzmir'e doğru yürüyordu. 9 Eylül sabahı Türk ordusu, İzmir'e girdi. O gün İzmir şu telsizi yazdı : '
"Türk süvarileri, bugün 9 Eylül Cumartesi, öğleden evvel saat on bir buçukta, halkın sevinçleri ve gözyaşları arasında İzmir'e girdiler."
10 Eylül günü Başkomutan ve beraberindeki diğer komutanlar; halkın coşkun sevinç ve heyecanı içinde İzmir'e geldiler. Mustafa Kemal yayınladığı bir beyanname ile millete zaferi müjdelerken, ordunun selâmını da bildirdi.
Bundan sonra Yunan kuvvetleri süratle geri çekildiler, I8 Eylülde Batı Anadolu düşmandan tamamıyla temizlenmiş oldu.
MUDANYA MÜTAREKESİ (11 EKİM 1922)
Anadolu'ya Yunan istilasından kurtaran Türk ordusu, bu sefer işgal altında bulunan diğer vatan topraklarını da kurtarmak üzere harekete geçti. Bir kısım kuvvetlerimiz İzmit'den İstanbul istikametinde ilerlerken, bir kısım kuvvetlerimiz de Çanakkale'ye yaklaştı. İstanbul ve Boğazları işgalleri altında bulunduran İtilaf Devletleri, telaşa düşerek anlaşmak istediklerini bildirdiler. İngiltere, İtalya, Fransa temsilcileri Paris'te toplanarak, Türklere teklif olunacak barış esaslarını görüşmeğe başladılar. Görüşmeler sonucunda Türk Hükümetine bir nota verdiler.
Mustafa Kemal tarafından bu notaya verilen cevapta; Meriç nehrine kadar Trakya'nın Türklere teslimi şartıyla, Mudanya'da askeri bir konferansın toplanmasını kabul ettiğimizi ve bu konferansta Türkiye'yi temsil etmek üzere İsmet Paşa'nın delege tayin edildiğini bildirdi.
Mudanya'da büyükçe bir yalı bu konferans için düzenlendi. 3 Ekim'den itibaren delegeler ayrı ayrı savaş gemileriyle Mudanya'ya gelmeğe başladılar. Yunan delegesi General Mazarakis Mudanya'ya geldi. Fakat karaya çıkmayarak müzakerelerin sonucunu gemiden bekledi. Konferansta Türkiye'yi İsmet Paşa, İngiltere'yi General Harington, Fransa'yı General Sharpy (Şarpi), İtalya'yı General Monbelli temsil ediyordu.
Görüşmeler dokuz gün sürdü, bir hayli heyecanlı ve zorlu oldu. Sonunda mütareke Türk görüş ve isteklerine uygun bir şekilde imzalandı (11 Ekim 1922). Yunan delegesi mukaveleyi imza etmek istemedi. Fakat üç gün sonra Yunanlılar bu mukaveleyi resmen kabul ettiklerini bildirdiler.
Mudanya Mütarekesinin Esasları:
1.Bu mukavelenin yürürlüğe girme tarihinden itibaren Türk ve Yunan askeri kuvvetleri arasında savaş bitmiştir.
2.On beş gün içinde Yunan ordusu (Edirne dahil) Meriç ırmağının batısına çekilmiş bulunacaktır.
3.Boşaltılmanın bitmesinden sonra otuz gün içinde, Doğu Trakya Yunan Hükümeti memurları tarafından İtilaf kuvvetlerine, İtilaf kuvvetleri de Türklere teslim edeceklerdir.
4.Barış Konferansının sonucuna kadar, Doğu Trakya'da Türkler 8000 jandarma bulunduracaklardır.
5.Mütarekenin imzalanmasından sonra İstanbul ve Boğazlar da Büyük Millet Meclisi Hükümeti idaresine bırakılacak, İtilaf kuvvetleri barışın imzasına kadar İstanbul'da kalacaklardır.
Mudanya Mütarekesiyle Misakı Millinin topraklarımıza ait kısmı kabul edilmiş oldu.
Mütareke şartlarına göre, Trakya'da askeri ve sivil idareyi ele almak için tayin edilen Refet Paşa 19 Ekim'de İstanbul'a geldi. Halkın samimi tezahüratı arasında İstanbul'a giren gaziler; "Seni de geldik, kurtaracağız, İstanbul…" şarkısını söylüyor, halk ise sevinç gözyaşları döküyordu.
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
7 Ocak 2011       Mesaj #6
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
kardeşler sakaryada hangi savaşlar olduğunu yazar mısınız_?
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
17 Ocak 2011       Mesaj #7
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
tarihleri kaç
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
17 Ocak 2011       Mesaj #8
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ ( 23 AĞUSTOS-13 EYLÜL 1921 )

Sakarya Meydan Muharebesi Türk Milleti için bir ölüm kalım savaşı olmuştur. Bu muharebe ile Türk ordularının taktik geri çekilme manevrası sona ermiş; stratejik savunma konsepti kabul edilmiştir.

Yunanlılar, Kütahya-Eskişehir Muharebelerini kazandıktan sonra, Yunanlıların bu başarılarından bahseden İngiliz Başbakanı Lloyd George: "Milli Türk Kuvvetlerini yenmiş bulunan Yunanistan'ın Sevr Antlaşması esaslarıyla yetinemeyeceği" şeklinde ileri sürdüğü büyük vaatlerle Yunanistan'ı barışa değil taarruza teşvik etmiştir.

Yunan Genelkurmayı, Kütahya-Eskişehir Muharebelerinden (10-24 Temmuz 1921) sonra, Sakarya'nın doğusuna çekilen Türk ordusuna son darbeyi indirmek amacıyla hazırlıklarını tamamlayıp harekete geçmiştir. Bu arada Türk ordusu da kesin sonuçlu bir meydan savaşı için tüm birliklerini başarılı bir geri çekilme planıyla Sakarya'nın doğusuna çekerek 100 km. genişliğindeki bir cephe hattında toplamıştır.

Yunanlıların bu düşünce ve faaliyetleri karşısında Mustafa Kemal Paşa, 5 Ağustos 1921'de TBMM Hükümeti tarafından kabul edilen 144 sayılı kanunla ve geniş yetkilerle üç ay süre ile Türk ordusunun sorumluluğunu üstüne alarak Başkomutanlık görevine getirilmiştir. Mustafa Kemal Paşa, bu yetkilere dayanarak 7-8 Ağustos 1921’de "Tekalif-i Milliye Emirleri"ni yayınlayarak orduyu personel, silah ve araç - gereç bakımından güçlendirmeye çalışmıştır.

Harekât yapılan bölgenin arazi yapısı; Kuzey Anadolu kenar dağları; batıda İç Anadolu batı eşiği; güneyde Batı ve Orta Toroslar, doğuda Kızılırmakla çevrelenmiştir. Harekât bölgesinde Sakarya Nehrinin kolları ile, Ankara Çayı ve Ilıcaözü deresinin açmış olduğu vadi ve çöküntüler, yapılacak harekâtın cinsini belirlemede önemli rol oynamıştır.

Sakarya Meydan Muharebesi Türk Ordusu için bir yokluk ve yoksulluk savaşı olmuştur. Kütahya-Eskişehir Muharebelerinden sonra, insan gücünün 1/2’ini, silah gücünün de 1/10’unu kaybetmiş olan Batı Cephesi Komutanlığı, birliklerine 18 Temmuz 1921 tarihinde Sakarya Nehrinin gerisine çekilme emrini vermiştir.

Başkomutan; Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı; Fevzi Paşa’dır ve Başkomutanlık karargâhı Ankara’dadır. Batı Cephesi Komutanlığı, Yunan taarruzuna karşı, kuvvetlerini Sakarya Nehri doğusunda yedi grup (kolordu) halinde konuşlandırmıştır. Batı Cephesi komutanı Tümgeneral İsmet (İnönü)’dir ve karargâh merkezi Ankara-Polatlı arasında yer alan Alagöz’dedir.

Yunan kuvvetleri 16 tümenden oluşan beş kolordu ve bir süvari tugayından kurulmuştur. Bu kolordulardan üçü Anadolu’da bulunmaktadır.

13 Ağustos’ta ileri harekâta geçen Yunan Ordusu sıklet merkezi Sakarya mevziinin güney kanadına yönelmiş olarak ve kuşatıcı bir tertiple taarruza geçmiştir. Yaklaşık olarak 100 km.lik bir cephede başlayan bu kanlı boğuşma, tarihin önemli meydan muharebelerindendir. Düşmanın üstün kuvvet ve silahlarla yaptığı taarruzlarda Sakarya mevziinde yer yer çekilmeler olmuştur. Muharebeler o kadar kanlı oluyordu ki bazı alaylar mevcutlarının büyük kısmını ve subaylarını kaybediyordu. İşte bu sıralarda Başkomutan Mustafa Kemal Paşa Batı Cephesi birliklerine şu meşhur emrini yayınladı: “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz...” Gerçekten de geri çekilmek zorunda kalan bir birlik, ilk tutunabildiği yerde duruyor, yeniden boğuşuyor ve mevzii savunmak çabası içinde son nefesini veriyordu. Açılan her gediği kapatmak için 70 km.yi bulan cebri yürüyüşlerle, birlik kaydırmaları yapılıyor, her gelen birlik ertesi sabah çelikten bir kale halinde düşman karşısına çıkıyor, vuruşuyor, şehit oluyor, fakat vatan savunuluyordu.

Düşman, Türk kuvvetlerini 23-30 Ağustos günleri arasında bütün zorlamalarına rağmen kuşatıp imha edemeyince kuvvetlerinin büyük kısmıyla Türk cephesini merkezden Haymana istikametinde yarmak istemiştir. 6 Eylül’e kadar da bunun için uğraşmış fakat etten bir Türk duvarına çarpmıştır. Bundan sonra bulunduğu hatlarda savunarak kalmaya karar vermiş ancak, 10 Eylül’de başlatılan genel karşı taarruzla buna da mani olunmuştur.

Yunan kuvvetleri için yapılacak tek şey kalmıştır. Kaçmak, Onlar da öyle yapmıştır. 13 Eylül’e kadar Sakarya nehrinin doğusunda tek Yunan askeri kalmamıştır. 22 gün geceli gündüzlü süren Sakarya Meydan Muharebesi Türk’ün zaferi ile sonuçlanmıştır.

Askerî Sonuçlar:

Sakarya Zaferi'yle inisiyatif Türk ordusuna geçmiştir. Sakarya Muharebeleri, Türk ordusunun moralini ne kadar yükseltmiş ise, Yunan ordusunun moralini de o derece kırmıştır.

Önce Sakarya doğusu, sonra da Afyon-Eskişehir hattına kadar olan vatan parçası Yunanlılardan temizlenmiştir.

Sakarya Meydan Muharebesi sonucu, askeri harekât yön değiştirmiştir. Sakarya Muharebesi sonuna kadar stratejik savunma yapılırken, Sakarya'dan sonra stratejik taarruza dönüş olmuştur. Muharebe sonunda Yunan ordusu stratejik saldırı yapma gücünü yitirmiştir.

Sakarya Zaferi, Büyük Taarruz (26 Ağustos 1922) ve Başkomutanlık Muharebesi (30 Ağustos 1922) için gerekli olan hazırlıkların yapılmasına zaman kazandırmıştır.

Sakarya Meydan Muharebesi sonunda Türk ordusunun zayiatı; 5713 şehit, 18.480 yaralı, 828 esir ve 14.268 kayıp olmak üzere toplam 49.289'dur. Yunan ordusunun zayiatı ise; 3758 ölü, 18.955 yaralı, 354 kayıp olmak üzere toplam 23.007'dir. Sakarya Meydan Muharebesinde çok fazla subay kaybı olduğu için bu Muharebeye “Subay Muharebesi” adı da verilmiştir. ATATÜRK’de bu muharebe için “Sakarya Melhame-i Kübrası” yani kan gölü, kan deryası demiştir.

Siyasî Sonuçlar:

Sakarya Zaferi'nden kısa bir süre sonra, 13 Ekim 1921 günü Sovyetlerin aracılığıyla Ankara Hükümeti ile Güney Kafkas Cumhuriyetleri arasında Kars Antlaşması imzalanmıştır. Böylece Türkiye'nin doğu sınırı kesinlikle güvenlik altına alınmıştır.

Fransa, Sakarya Zaferi'nden sonra bekle-gör tutumunu bırakarak İtilaf devletlerinden kopmuş ve TBMM Hükümeti ile 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşması'nı imzalamıştır. Bu antlaşma ile Fransa tarafından TBMM Hükümeti ve Hatay-İskenderun dışında bugünkü güney sınırımız tanınmıştır. Güney Cephesi güvenlik altına alındığından oradaki Türk birlikleri de Batı Cephesi'ne kaydırılmıştır.

Batı Anadolu'daki Yunan egemenliğini hiç bir zaman kabullenemeyen İtalyanlar ise, Sakarya Zaferi'nden sonra Güney Ege ve Akdeniz bölgelerinde tutunamayacaklarını anlamışlar ve 1921 yılı sonuna kadar işgal ettikleri yerleri boşaltmışlardır.

Sakarya Zaferi İngiltere'yi de Ankara'yı tanımaya zorlamış ve 23 Ekim 1921 günü "Tutsakların Serbest Bırakılması Antlaşması" yapılmıştır.

İtilaf devletleriyle yapılan bu siyasi anlaşmalar Sevr Antlaşması’nın geçerliliğini yitirmesi sonucunu doğurmuştur.

1683’de Viyana önlerinde başlayan Türk bozgunu, Haçlı düşüncesini ve gücünü Sakarya’da kırmıştır. Türk ordusunun Sakarya Meydan Muharebesi'ni kazanması, Yunan dış politikalarında da köklü değişikliklere neden olmuştur. Sakarya'dan sonra, Yunanlıların "Ankara'nın alınması" ve "Büyük Bizansın kurulması" gibi düşleri Sakarya'nın bulanık sularına gömülecektir. Hatta, Batı Anadolu'daki isteklerini bile unutmuş görünüp, bu kez yerli RumIarın kuracağı bağımsız bir "İyonya Devleti" görüşüne ağırlık verecekler, Avrupa'da da bu görüşe destek sağlamak isteyeceklerdir.


Mustafa Kemal Paşa Sakarya’da savaş alanında kolordu gözetleme yerinde
( 10 Eylül 1921 )


Sakarya Meydan Muharebesi’nde Türk Topçuları


Yunanlılardan Ganimet Olarak Ele Geçirilen “İsmet” Uçağı


Mustafa Kemal Paşa ATATÜRK ve İsmet Paşa Sakarya Meydan Muharebesi Sonrası Çankaya’da (1921)


Mustafa Kemal (ATATÜRK) Meclis Kürsüsünde


Kurtuluş Savaşı’nda Mustafa Kemal (ATATÜRK) Süvari Birliklerini Denetlerken


Malıköy Tren İstasyon Binası


Sakarya Muharebelerinde Malıköy ve Malıköy Demiryolu İstasyonu; mühimmat deposu, lojistik, ikmal sağlayan indirme ve bindirme istasyonu, hayvan reviri, istasyon yakınındaki bir alan da hava üssü olarak kullanılmıştır. Ayrıca Malıköy’de nokta komutanlığı tesis edilmiş, yaralı ve hasta sevkini sağlayan komisyon kurulmuş, hastaların yararlanabilmesi için bir çay evi (Mehmetçik Gazinosu benzeri) yapılmıştır.

Malıköy Tren İstasyonunun restorasyonunun yapılarak müze haline getirilmesi ve MSB tip projesine göre şehitlik yapılması planlanmış ve bu amaçla bir çalışma başlatılmıştır.


Alagöz Karargâh Müzesi


Kurtuluş savaşında Türk ordusu Sakarya hattına çekilirken, Başkomutan Mustafa Kemal’in karargâhı ile Batı Cephesi Komutanlığı karargâhı 1921 yılında Alagöz’deki Çiftlik binasına yerleşmiştir. Mustafa Kemal, bu iki katlı çiftlik evine yerleşerek savaşı buradan yönetmiş ve 9 Eylül 1921 tarihine kadar burada kalmıştır.


Sakarya Şehitliği


Ulusun ve Türk İstiklal Mücadelesi’nin yönünü değiştiren Sakarya Şehitleri için Polatlı İstasyonu’nun 3 km kuzeybatısında, 1961 yılında yapılmıştır.

SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ’NE KATILAN TÜRK VE YUNAN KUVVETLERİ ÇİZELGESİ


Subay
Er
Makineli Tüfek
Tüfek
Kılıç
Top
Üç Tonluk Kamyon
Bir Tonluk Kamyon
Uçak

TÜRK KUVVETLERİ
5401
96.326
825
54.572
1309
196
-
-
2

YUNAN KUVVETLERİ
3780
120.000
2768
57.000
1350
386
600
240
18


SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ’NE AİT KAHRAMANLIK DESTANLARI


Kurtuluş Savaşı’ndan Bir Kesit


SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ HAKKINDA

Tarihin genişliğine ve derinliğine boyutları içinde ölçüldüğü zaman Sakarya Meydan Muharebesi’nin değeri çok daha büyük bir açıklıkla ortaya çıkar. İsmail Habip Sevük der ki : “Viyana’da başlayan çekilme Sakarya’da durdurulmuştur.”

Duraklayıp yıkılmaya doğru hızla giden Osmanlı İmparatorluğu’nun külleri içerisinden yepyeni, dipdiri bir Türk devletinin, Türkiye Cumhuriyeti’nin doğmasını sağlayan, İtilaf güçlerinde bir daha saldırma cüret ve cesareti bırakmayan Sakarya Meydan Muharebesi, türlü yönleriyle ve çok önemli sonuçlarıyla tarihte yeni bir çığırın da müjdecisidir.

Mustafa Kemal (ATATÜRK), 19 Eylül 1921’de, kesin sonucun belli olduğu günlerde, Türkiye Büyük Millet Meclisi kürsüsünden Sakarya Muharebesi’nin cereyan tarzını bütün ayrıntılarıyla anlattıktan sonra, bu savaşın niteliği ve Türk ordusunun komutan, subay ve erleri hakkındaki görüşlerini şöyle anlatıyordu:

"...Türkiye Büyük Millet Meclisi ordusunun Sakarya’da kazanmış olduğu meydan Muharebesi, pek büyük bir meydan Muharebesidir. Savaş tarihinde, benzeri belki olmayan bir meydan savaşıdır. Bundan dolayı ordumuzun savaş tarihine bir örnek bahşeden bu zaferi kazanmış olması itibarıyla, yüce heyetinizi tebrik ederim.

Bu parlak zaferin yapıcısı olan kimseleri, yüksek huzurunuzda ve bu kürsüden büyük hürmet ve takdirlerle anmayı bir vicdan borcu sayarım. Genelkurmay Başkanımız Fevzi Paşa Hazretlerinin bu meydan savaşında yaptığı hizmet, pek büyük bir övgüye layıktır. Pek değerli, erdemli ve kıymetli olan bu büyük adam, savaş meydanlarının hemen her noktasında, gece ve gündüz hazır bulunmuş ve pek isabetli ve değerli tedbirlerini yerinde, gerekenlere bildirmiş ve daima gönül ferahlatan, moral yükseltici öğütler vermiştir. Kendisinin olağanüstü hizmetleri takdirlere ve alkışlara layıktır.

Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa Hazretleri, derin bir zeka, yorulmaz bir azim, iman ve yetenekle, gece gündüz harekâtın en ufak noktasına varıncaya kadar etkili olmuş ve olağanüstü bir görüşle ordusunu sevk ve idare ederek bu başarıya ve zafere ulaştırmıştır.

Diğer grup ve kolordu ve tümen ve alay komutanların her biri, diğeriyle yarışırcasına, fedakârlık ve beceriklilik göstermişlerdir. Subaylarımızın kahramanlıkları hakkında söyleyecek söz bulamam; yalnız ifadede isabet edebilmek için diyebilirim ki bu savaş, subay savaşı olmuştur. Bu nedenle subay arkadaşlarımın, en ufak rütbelisinden en büyük rütbelisine kadar değer ve fedakârlıklarını bütün kalp ve vicdanımla ve takdirlerle anarım.

Erlerimizi, her türlü övgüye layık görürüm. Zaten bu milletin evladı, başka türlü düşünülemez. Bu milletin evlatlarının fedakârlıkları, kahramanlıkları için birim bulunamaz. Erlerimiz hakkında yeni bir şey ilave etmek isterim: Kahraman Türk askeri, Anadolu savaşlarının anlamını öğrenmiş, yeni bir ülkü ile savaşmıştır. Böyle evlatlara ve böyle evlatlardan oluşmuş ordulara sahip bir millet, elbette hakkını ve istiklalini bütün anlamıyla korumayı başaracaktır. Böyle bir milleti bağımsızlıktan yoksun bırakmaya kalkışmak hayal ile uğraşmaktır..."


Şerife Bacı


Şerife Bacı’nın Anıtı



KASTAMONU SEYDİLER KÖYÜ’NDEN ŞERİFE BACI

Küre ve Ilgaz dağlarından geçen İnebolu-Ankara yolu, kış aylarında kapanıyordu.

1921 - 1922 kışı çok sert olmuştu. Ankara yolundaki kafileler arasında donma olayları yalnız kendi çevrelerinde birer destan olurken, bu olayın kahramanlarından birisi de, şehrin kapısı sayılan kışla önüne kadar gelmiş, yani taşıdığı yükünü hayatı pahasına gereken yere ulaştırmıştı.

Bu olay, şehir halkının gözleri önünde cereyan ettiği için herkesi ağlatan Kastamonu Seydiler Köyünden Şerife Bacı'nın şehadete intikal olayıdır.

Aralık 1921’de birdenbire kar bastırmış, yollar kapanmış, cepheye giden nakliye kolları geceye kalmadan yakın köy ve hanlara sığınmışlardı.

O gece kar tipisine rağmen sabaha kadar yürüyen ve kışlanın kapısına kadar gelebilen cephane yüklü kağnı arabasının, her nasılsa kafilesinden ayrı olarak, genç bir kadının kışlaya kadar gelebildiği, şehre girmek nasip olmadan şose kenarında sabaha karşı donduğu anlaşılmıştı.

Arabasındaki kıymetli yükün üstüne yorganını örten bu kadının bir elinde övendere olduğu halde, kollarını açarak yorganının üzerine dayanarak kaldığı,görevliler tarafından görülmüştü.

İki çavuş, genç kadının ölüsünü kaldırıp götürecekleri sırada yorganın altından birden bire çığlık kopararak ağlayan bir çocuğun feryadını duyunca şaşırmışlar ve şehit anayı bir yana bırakarak hemen yorganı kaldırmışlardır.

Gördükleri tablo:

Otlarla sarılmış top mermileri arasında birleştirilmiş çulların içinde kundaklı bir kız çocuğunun donmaktan kurtulduğu ve müdahale üzerine uyanarak meme için ağlamaya başladığıdır. Cephane ve yavrusu yoluna kendini feda eden bu kahraman anayı arabaya yerleştiren çavuşlar ağlayarak, gün doğarken yola koyuldular.

Öküzler aç ve zayıf olduklarından arabayı çekemediler, bu yüzden çavuşlar öküzlere yardım ettiler.

Bu kutsal yükü gurur ve iftiharla tümen karargahının önüne çektiler.

Şehit kadını alaca önlüğünden ve başındaki benli örtüsünden keşfettiler. Seydiler köyünden hemşerilerine gösterdiler, onlar da ana ve çocuğu alarak köylerine götürdüler.

Bu kadın gibi, adları sanları belirsiz ne analar, babalar ve yavrular vardır ki cephane taşırken yol boylarında şehit olmuşlardır.

Milli mücadele işte bu mucizenin, bu onurlu güzel çılgınlığın adıdır.


Başkomutan Mustafa Kemal (ATATÜRK),
Sakarya Meydan Muharebesini Nutuk’ta Şöyle Anlatır:


“... 12 Ağustos 1921 günü, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa Hazretleriyle birlikte Polatlı’ya cephe karargâhına gittim.

Düşman ordusunun cephemize yüklenerek sol kanadımızdan kuşatacağı yargısına varmıştık. Bu görüşe dayanarak tam bir cesaretle gerekli tedbirleri aldırdım ve yapılacak hazırlıkları yaptırdım. Olaylar görüşümüzü doğruladı. Düşman ordusu, 23 Ağustos 1921'de ciddi olarak cephemize doğru ilerlemeye başladı ve taarruza geçti. Birçok kanlı, bunalımlı safhalar ve dalgalar oldu. Düşman ordusunun üstün grupları, savunma hattımızın birçok parçalarını kırdılar. Bu ilerleyen düşman birliklerinin karşısına kuvvetlerimizi yetiştirdik.

Meydan muharebesi yüz kilometrelik cephe üzerinde oluyordu. Sol kanadımız, Ankara'nın elli kilometre güneyine kadar çekilmişti. Ordumuzun yönü batıya iken güneye döndü. Arkası Ankara'ya iken kuzeye çevrildi. Cephenin yönü değiştirilmiş oldu. Bunda hiçbir sakınca görmedik. Savunma hatlarımız kısım kısım kırılıyordu. Fakat kırılan her kısmın yerine en yakın bir yerde hemen yeni bir savunma hattı kuruluyordu. Savunma hattına çok ümit bağlamak ve onun kırılmasıyla, ordunun büyüklüğü ölçüsünde çok gerilere çekilmek gerektiği teorisini çürütmek için memleket savunmasını başka türlü ifade etmeyi ve bu ifademde direnerek şiddet göstermeyi yararlı ve etkili buldum. Dedim ki:

Savunma hattı yoktur, savunma sathı vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz. Onun için küçük büyük her birlik bulunduğu mevziden atılabilir. Fakat küçük büyük her birlik, ilk durabildiği noktada yeniden düşmana cephe kurup savaşa devam eder. Yanındaki birliğin çekilmeye mecbur olduğunu gören birlikler ona tâbi olamaz. Bulunduğu mevzide sonuna kadar dayanmaya ve karşı koymaya mecburdur.


SAKARYA MARŞI

Hürmet sana ey şan dolu sancağım
Baştan başa arza hakim ol şanım
Türk Ordusu, Türk Ordusu sayende
Sakarya’da kurtuldu şan otağım
Dünyalara bedeldir mah cemalin
Allah’ıma emanettir Kemal’im
O sevimli yüzün asla solmasın
Hiçbir vakit kalbin yasla dolmasın
Ey mert asker durma ileri
Vatanında bir tek düşman kalmasın
Dünyalara bedeldir mah cemalin
Allah’ıma emanettir Kemal’im


Sakarya Meydan Muharebesi zaferle sonuçlandıktan sonra besteci Giritli Ahmet Cemalettin, bu marşı besteleyerek, zaferi müzikle ebedileştirmiştir.


KAYNAKÇA

1. Türk İstiklal Harbi II nci Cilt Batı Cephesi V nci Kısım I nci Kitap Sakarya Meydan Muharebesinin Başlangıç Dönemindeki Olaylar ve Harekât (25 Temmuz-22 Ağustos), Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1995.

2. Türk İstiklal Harbi Batı Cephesi Sakarya Meydan Muharebesi ve Sonraki Harekât II nci Cilt 5 nci Kısım 2 nci Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1995.

3. Türk İstiklal Harbi II nci cilt, Batı Cephesi , 5nci Kısım 2nci Kitap (Sakarya Meydan Muharebesi ), Gnkur. Basımevi, Ankara 1973.

4. İbrahim Artuç, Büyük Dönemeç Sakarya Meydan Muharebesi, Kastaş A.Ş. Yayınları, İstanbul, 1985.

5. İsmet Görgülü, On Yıllık Harbin Kadrosu 1912-1922 Balkan-Birinci Dünya ve İstiklal Harbi, TTK Basımevi, Ankara, 1993.

6. Ergün Aybars, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir, 1984,

7. Sakarya Meydan Muharebesi Harp Tarihi Broşürü, Genelkurmay Basımevi, 1997
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
4 Şubat 2011       Mesaj #9
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
İzmir>Yunanistan
Urfa,Antep,Maraş>İngiltere
Adana ve çevresi>Fransa
Antalya ve Konya>İtalya
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
6 Şubat 2011       Mesaj #10
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
ya hangi ülkeler hangi yerleri işgal ettiler?

Benzer Konular

29 Kasım 2009 / Ziyaretçi Cevaplanmış
12 Kasım 2014 / buketsoyer2005 Cevaplanmış
20 Ekim 2009 / angelova Soru-Cevap