Çömlekçilik nedir, özellikleri nelerdir ve günümüzde neden yapılmıyor?

Çömlekçiliğin özelliği ve çömlekçilik niçin bu günlerde kullanılmıyor?

ÇÖMLEKÇİLİK

Pişirilebilir gre ya da topraktan vazo, tabak, testi ve çeşitli mutfak aletleri yapımı.

—Antropol. Çömlek yapımında kullanılan kilin, pişimi sırasında daha dayanıklı olması için, bir hazırlık işleminden geçirilmesi gerekir. Saman, ot, talaş, odun külü, hayvan kılı ya da tüyü gibi organik maddelerin eklenmesiyle (bu maddeler, pişim sırasında, genellikle kara izler bırakarak yok olurlar ve hamuru daha hafif ve gözenekli duruma getirirler) kil, arıtılıp yağsızlaştırılır. Bu işlem, yağsızlaştırıcı minerallerin (çoğunlukla kum) ve kimi zaman, pişmemiş kille aynı bileşimdeki şamotların kullanılmasıyla da yapılabilir. Böylece hazırlanan mase, şekil verilmeden önce, daha iyi tutması için, yumruk ya da tokmakla yoğrulup dövülür.

Üç tür şekil verme vardır:
birincisine modlaj denir.
Bu yöntemin de çeşitli türleri vardır:

• blok modlaj (mase topağı oyularak kenarları elle ya da tokaçla yavaş yavaş inceltilir) [zenci Afrika, Güney Amerika];
• ayrı parçalarla modlaj (yoğrulmuş mase topakçıklarının ya da levhacıklarının eklenmesiyle);
• kolombin tekniğiyle yapılan modlaj (çömlek, yarım silindir biçimindeki mase ve sarmal bir biçim verilerek ve kenarları perdahlanıp yükseltilerek oluşturulur) [Afrika, Melanezya ve Amerika),

ikinci şekil verme biçimi,kalıplama tekniğidir.
Gelişmiş toplumlarda (Akdeniz dünyası, Uzakdoğu) da rastlandığı için, bunun yalnızca çok eski çağlara özgü bir teknik olduğu söylenemez. Kiremit, boru ya da heykelciklerin yapımında kullanılan kalıplama tekniği, ya heykelciklerin yapımında olduğu gibi bir dışkalıbın ya da eriyen balmumu tekniğinde olduğu gibi yok olup giden bir iç kalıbın (örneğin, pişirme sırasında yok olan saman tıkaç) kullanılmasıyla gerçekleştirilir.

Üçüncü şekil verme biçimi, çekme’dir.
Bu, apayrı iki tekniği kapsar: birincisinde çömlek, şekil verildiği sürece bir eksen çevresinde ağır ağır dönen bir altlık üzerine yerleştirildiği halde, İkincisinde, sürekli olarak çok hızla dönen bir çark üzerine yerleştirilir ve maseyi yükseltip şekillendirmek için çömlekçinin parmaklarıyla hafifçe bastırması yeter. Kurutma, birçok aşamada gerçekleştirilir. Mase sertleşince, dış çıkıntılar (kulplar, vb.) eklenir, taslak cilalanır ve baskıyla ya da bir boya ya da astar uygulamasıyla süslenebilir; sır, emay ya da reçineyle sugeçirmez duruma getirilebilir. Bundan sonra pişirme işlemine geçilir. En ilkel fırınlar, toprak üzerine istiflenmiş çömleklerin, çalı çırpıyla kaplanması sonucu oluşturulur. Ama bu tür fırınlar, yüksek sıcaklıklara ulaşma ya da pişirmeyi ayarlama (Afrika) olanağı vermez. Avrupa ve Asya’da, pişirme sıcaklığını daha iyi ayarlamayı sağlayan çeşitli tipten fırınlar (yuvarlak, tünel fırın) kullanılır.

DEVAMI El Sanatları - Çanak Çömlek