Harita ölçekleri neden farklıdır?

Harita

• Kuşbakışı görünümün
• Ölçekli
• Düzleme aktarılmasıdır.

***Yapılan bir çizimin harita özelliğini gösterebilmesi için çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir.
Kroki

• Kuşbakışı görünümün
• Kabataslak (ölçeksiz)
• Düzleme aktarılmasıdır.

Not: Dünya haritalarında yer şekilleri gerçeğe tam uygun olarak gösterilemez. Alan , açı, uzunluk bozulmaları meydana gelir. Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır (dünyanın şekli). Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar.

Sponsorlu Bağlantılar

Projeksiyon Yöntemleri (haritalardaki bozulmaları azaltmak için)

• Silindir Projeksiyonu: Ekvator çevresini göstermek için kullanılır.
• Düzlem Projeksiyonu: Orta enlemler çevresini göstermek için kullanılır.
• Koni Projeksiyonu: Kutuplar çevresini göstermek için kullanılır.

Harita Çiziminde Dikkat Edilecek Özellikler

• İlk olarak kullanım amacı belirlenmeli ve amaca uygun konu başlığı konulmalı.
• Küçültme oranı (ölçek) belirlenmeli.
• Çizim yöntemi belirlenmeli.
• Enlem ve boylam gösterilmeli. Eğer çok küçük alan ise yön işareti konulmalıdır.
• Lejant belirtilmeli (Lejant: Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur.)

A-Konularına Göre Haritalar

• Fiziki haritalar: Yer şekillerini gösteren haritalardır.

• Siyasi (idari) haritalar: Sınırları gösteren haritalardır.

• Beşeri ve Ekonomik haritalar: Nüfusun dağılışı, ırk, dil, dinlere göre dağılışı, tarım, hayvancılık, ormancılık, sanayi ,madencilik gibi özellikleri gösteren haritalardır.
• Özel haritalar: Konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır. İklim (izoterm, izobar gibi) haritaları, turizm, deprem,toprak, karayolları haritaları gibi.

B- Ölçeklerine Göre Haritalar

• Büyük ölçekli haritalar:

Planlar: Ölçeği 1/20.000 ‘den daha büyük olan haritalardır. En ayrıntılı haritalardır.

Topoğrafya haritaları: Ölçeği 1/20.000-1/200.000 arasında olan haritalardır.Yer
şekillerini en ayrıntılı gösteren haritalardır.

• Orta ölçekli haritalar: Ölçeği 1/200.000-1/500.000 arasındaki haritalardır.
• Küçük ölçekli haritalar: Ölçeği 1/500.000 ‘den daha küçük ölçekli haritalardır.

Benzer özellikleri:Kuş bakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır.
Farkları: Ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır.

Büyük ölçekli haritalar

Küçük ölçekli haritalar

Ölçek paydası küçükBüyükGösterilen alan darGenişAyrıntı fazlaAzBozulma azFazlaHarita alanı geniş (aynı bölge için)Darİzohipsler arası yükselti farkı az (10-20 m gibi)İzohipsler arası yükselti farkı fazla (100-200 m gibi)

1.KESİR ÖLÇEK
Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir. Kesir ölçekte birim yazılmaz. Her zaman cm cinsindendir.

Örnek: Gerçekte 90 km olan Manisa-Soma arası haritada 6cm ile gösterilmiştir. Haritanın ölçeği nedir?

Gerçek Uzunluk= Harita U. x ölçek Paydası

Örnek:1/200.000 ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km’dir?
G.U= 16x200.000=3.200.000cm=32 km

Örnek: Gerçekte 250 km olan bir yol 1/1.250.000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?

Ölçeklerle ilgili bütün sorularımızda kullanabileceğimiz formül üçgeni

***Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan , gerçek uzunluk, enlem- boylam ve özel konum değişmez.
2.ÇİZGİ (GRAFİK ) ÖLÇEĞİ

Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir. Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir.
***Bir yolun gerçek uzaklığı ile kuş uçuşu uzaklığı arasında fark fazla ise o yol engebeli bir yerden geçmektedir. Fark az ise yol düz bir yerden geçmektedir.

• Renklendirme Yöntemi: Fiziki haritalarda kullanılır. Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır.

• Tarama Yöntemi: Bu yöntemde eğimin fazla olduğu yerlerde taramalar sık, kalın ve kısa geçirilirken eğimin azaldığı yerlerde uzun, ince ve seyrek geçirilmektedir. Düz yerler ise boş bırakılmaktadır.
• Gölgeleme Yöntemi: Haritanın bir köşesinden 45 açıyla ışık geldiği varsayılmaktadır. Buna göre ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmazken, ışık almayan yerde gölgeleme yapılmaktadır. Tek başına kullanışlı değildir.
• Kabartma Yöntemi: Maket türü haritalardır. Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır. Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir.

Kafkasya Bölgesinin 1:800 000 yatay ve 1:80 000 düşey ölçeğindeki iki parçadan oluşan renkli kabartma haritası; 140x144 cm. ebadında olup çerçevesi orijinal ve yazıları eski Türkçe'dir (1887 yılında yapılmıştır).

İzohips (eş yükselti) Yöntemi:
İzobat: Eş derinlik (deniz ve göllerde kullanılır.
İzoterm: Eş sıcaklık
İzobar: Eş basınç
İzohyet: Eş yağış
İzohel : Eş güneşlenme

• İç içe kapalı eğrilerdir.
• Birbirini kesmezler.
• Yükseltisi en az olan en dıştadır.
• Yükseltisi en fazla olan en içtedir.
• Aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir (Equdistance)
• Aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır.
• İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez.
• Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir.
• İzohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır.
• İzohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır. Seyrek geçtiği yerde eğim azdır.

• Dağ dorukları (zirveler ) nokta halinde gösterilir.
• Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur.
• Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir.
• Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir.

• Tabanları aynı olan tepelerin başlangıç yükseltileri de aynıdır.
• Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir.

• Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise buna sırt denir.