Nokta nedir?

nokta nedir

NOKTA a. (ar. nokta).
1. iki doğrunun kesiştiği yerde bulunan çok küçük boyutlu uzay öğesi: iki farklı noktadan tek bir doğru geçebilir.
2. Az çok belirli çok küçük işaret: Beyaz üzerine küçük kırmızı noktaları olan bir kâğıt. Gözlerini kapadığı zaman ışıklı noktalar görmek.
3. Yazı işareti, ayırtedici, çok özel işaret, vb. olarak kullanılan çok küçük yuvarlak: i ve Ü harflerinin noktaları. Kabartılı noktalar, görmeyenlerin saati anlamalarını sağlar. Kent, harita üzerinde bir noktayla gösterilmiş.
4. Belirli yer, bölge; bir şeyle belirlenen yer: Kentin değişik noktalardan alınmış fotoğrafları. Başlangıç noktası. Bitiş noktası.
5. Bir özellikle belirlenmiş soyut an, yer: Hassas bir noktaya dokunmak. Bir konunun can alıcı noktası. Geri dönülmez bir noktada bulunmak. Önemsiz birkaç noktada takılmak. İş bu noktaya gelene kadar önlem alınmalıydı.
6. Tek bir nöbetçinin bulunduğu yer: Gözetleme noktalarının sayısını artırmak. Polis noktası.
7. Nokta koymak, sözü bitirmek, bir sonuca bağlamak. || Noktası noktasına, tıpatıp, olduğu gibi, eksiksizce: Söylediklerimi noktası noktasına onlara anlatacaksın. || Ortak nokta, iki şey, iki varlık arasında benzerlik öğesi: Onunla pek çok ortak noktaları var, iyi anlaşıyorlar. || Ölü nokta, algılamanın dışında kalan yer. || Püf noktası - PÜF.

—Esk. Nokta-yı feyz, bereket ve bolluk noktası. || Nokta-yı mevhume, var sayılan, olduğu kabul edilen nokta: "...noktai mevhume küçüklüğünde bir ağız ki bir bûse değil, bir mikrop bile sığmaz" (Cenap Şahabettin). || Noktayı nazar -NOKTAİNAZAR. || Nokta yı zerrin, altın nokta; güneş.

—Akupunk. Deri ya da mukoza üzerinde bulunan ve akupunktur açısından insan vücudunun belirli bir işlevini, özellikle içorgan işlevlerini düzenlemeye yarayan belirli bölge. (Bk. ansikl. böl.)

—Al. tak. Nokta kalemi, matkap ucunun girmesini kolaylaştırmak amacıyla bir deliğin merkezini işaretlemek için bir ucuna çekiçle vurarak kullanılan, diğer ucu ise konik olan takım.

—Anat. Gözyaşı noktası, gözyaşı tümseklerinin tepesinde bulunan gözyaşı çıkış deliği.

—Ask. Toplanma noktası, bir hava ulaşım harekâtında çeşitli alanlardan gelen uçaklarla kafilelerin buluştuğu belirli bir nokta. || Kontrol noktası, bir konvoyu oluşturan tüm unsurların birleşeceği, seçilen güzergâh üzerinde bulunan belirli bir nokta. (Birliklerin geçiş zaman ve sırası bu noktaya göre kesin bir biçimde düzenlenmiştir.)! Hassas nokta, düşman tarafından sabote ve tahrif edilmesi savaş gücünü önemli ölçü azaltabilecek kurum, kuruluş ve yapılar. (Hassas noktalar taşıdıkları ulusal öneme göre [1-A, 1-B, 1-C] ya da bölgesel öneme göre [2] kategorilere ayrılmıştır.)

—Balia Ortalama atış noktası, dağılma dikdörtgeninin merkezi ya da geri dönüş noktası, kesintiye uğramış bir programı yeniden yürütmeye ya da bir altprograma dallanmaya yarayan komut.

—Bot. Odunlaşmış ya da kalınlaşmış bitkisel hücrenin zarında bulunan çukurluk. (Burada hücrenin çeperinde sadece selüloz zar bulunur.) [Bk. ansikl. böl.] || Denkleşme noktası, fotosentez ve solunumun dengeli olması için gerekli minimum ışık ve minimum karbonikasit miktarı. (Denkleşme noktasının altında yadımlama olur, üstünde ise bitki büyür ya da yedek besin biriktirir. Güneş bitkileri [ıspanak, domates, ayçiçeği] için denkleşme noktası 700 ile 1 000 lüte dolayındadır; gölge bitkileri [horozibiği, eğrelti, yosun] için bu değer yüz lükse kadar iner. Su bitkilerinin denkleşme noktası, bu bitkilerin yaşayabileceği en büyük derinliği belirler: (pntinalis için 18 m, elodea için 10 m. Karbondioksit için denkleşme noktası çok düşüktür: havanın % 0,005’i.)

—Ciltç. Nokta demiri, ciltçilerin cilt üzerine süs olarak küçük noktalar ya da yuvarlaklar yapmak için kullandıkları sivri uçlu demir kalem.

—Denizbil. Okyanus noktası, meteoroloji istasyonu görevi yapan bir geminin denizdeki konumu (örneğin K okyanus noktası). || Üçlü nokta, üç taşküre levhasının birbirinden ayrıldığı yerdeki nokta ya da çembersel bölge. (Örneğin, Büyük Okyanus, Cocos ve Nazca levhaları için Galâ- pagos üçlü noktası; Amerika, Afrika ve Antarktika levhaları için Bouvet üçlü noktası. Bir üçlü nokta bir sıcak noktayla çakışabilir.)

—Dilbil. Bir cümlenin sonunu belirtmeye yarayan noktalama işareti (.). Konuşma dilinde uzun bir durakla belirtilir. || Başka noktalama işaretlerinin adlandırılmasında yer alır: Noktalı virgül, iki nokta, üç nokta. (Bunlar kendi abecesel sıralarında bulunabilir.) || Bir kısaltmadan ya da bir kısaltma dizisinin her öğesinden sonra kullanılır (Kur. tar., Dr.). || Bölüm belirten sayı ve harflerden sonra konur (A.B.C. I.II.III.). || Sıra gösteren sayılardan sonra kullanılır (150. sayfa, XX. yüzyıl, II. Selim). || Tarihlerde gün, ay, yıl sayılarını birbirinden ayırmakta kullanılabilir. || Tamsayılarla kesirleri arasına konur (bu durumda virgül de kullanılabilir) [1 515.25], || Saat gösteren sayılarda zaman birimleri arasına konur (14.30).

—Esk. anat. Nokta-yı avra, körbağırsak noktası. || Nokta-yı biniş, gözbebeği.

—Esk. fiz. Nokta-yı galeyan, kaynama noktası. || Nokta-yı incimad, donma noktası. || Nokta-yı maddiye, maddesel nokta, madde noktası. || Nokta-yı tatbik, uygulama noktası.

—Eısk. gökbil. Nokta-yı harifi, sonbahar noktası. || Nokta-yı inkılab, Güneş'in 21 haziran-22 aralık günleri arasında bulunduğu zamanki yörüngesine ait nokta. || Nokta -yı itidal, ilkbahar ya da sonbahar noktası. || Nokta-yı itidali rebii, ilkbahar noktası.

—Esk. mat. Nokta-yı ibtida, başlangıç noktası, orijin. || Nokta-yı firar, kaçış noktası. || Nokta-yı inkıta, nokta-yı gayri müte- madiyet, süreksizlik noktası. || Nokta-yı infirat ya da münferit nokta, tekil nokta. || Nokta-yı initaf, büküm noktası. || Nokta-yı intiha, bitim noktası. || Nokta-yı muntasıf, orta nokta. || Nokta-yı mütevakkıfa, durağan nokta.

—Fizyol. Kemikleşme noktası, kemik taslağını oluşturan kıkırdakta bulunan ve da- marlanıp kireçlenince kıkırdaktan kemikleşmeye başlangıç olan nokta. || Retina uyum noktası, iki retinada aynı anda oluşan benzer görüntülerin tek bir duyu biçiminde algılandığı nokta.

—Geom. Eliptik nokta, bir S yüzeyi tümüyle, M noktasının bir dolayında teğet düzlemde tanımlanmış bir yarı uzayda bulunmak üzere, S nin M noktası. || Hiperbolik nokta, bir S yüzeyi, teğet düzlemi, göstericinin sonuşmazlarına teğet bir eğri bozeyin, kendini tanımlayan fonksiyonlarının k nci basamağa kadar (k nci basamak hariç) türevlerinin sıfır olduğu nokta, (k ye bu noktanın basamağı denir.)

—Geom. ve Fizs. mekan. Değişmez noktalı devinim, değişmez bir karşılaştırma sistemine, ayrıca da kendine bağlı işarete göre bir O noktası dingin olan bir katı cismin devinimi. (Bu O noktası çok kez işaretler başlangıcı olarak alınır.)

—Geom. ve Topol. Bir afin uzayın, bir iz- düşümsel uzayın ya da bir topolojik uzayın elemanı.

—Hematol. Bazofil noktalar, alyuvarın içinde bulunan ve bütün hücrenin içinde homojen bir dağılım gösteren inklüzyonlar. (Eritropoyez hastalıklarının pek çoğunda bunlara rastlanır. Özellikle kurşun zehirlenmesinde çok belirgindir.)

—Heykc. Noktalama yöntemiyle çoğaltılmak istenen bir heykelin en çıkıntılı bölümlerine yapılan işaretlerden her biri.

—Isıl mot. Alt ölü nokta (A.Û.N.), bir ısıl motorda, pistonun silindir içinde inebildiği en alt noktada yön değiştirmek için bir an hareketsiz kaldığı ve krank mili eksenine en yakın olduğu zaman aktığı konum. || Üst ölü nokta (Ü.Ö.N.), bir ısıl motorda, pistonun, silindir içinde çıkabildiği en üst noktada yön değiştirmek için bir an hareketsiz kaldığı ve krank mili eksenine en uzak olduğu zaman aldığı konum. Bu durumda silindir hacmi ölü hacme indirgenmiştir. (Bu deyimler krank milinin açısal konumunu da belirtir.)

—İkt. Altın noktası, altın standardına bağlı para sisteminde döviz kambiyosunu, dövizlerin altın ağırlığına göre ayarlayan mekanizma. (Bu, bir dövizin limit kambiyo kurudur, bunun ötesindeki ödemelerin altın olarak yapılması yeğ tutulur.)

—işi. ikt. Ölü nokta, bir işletmenin, değişmez giderleri ile değişken giderleri toplamını tam olarak karşılayabilmek için gerçekleştirmek zorunda olduğu asgari ciroyu gösteren nokta.

—işlem. Noktadan noktaya işleme ancak doğrusal bir yörünge boyunca işleme yapabilen nümerik (sayısal) kontrollü takım tezgâhlarının işleme yöntemi. || Başlama noktası, bir parçanın, birbirini izleyen işleme işlemleri sırasında kendisini işleyecek olan takım tezgâhları üzerine monte edilirken doğru konumlandırılmasını sağlayan elemanı (düzlemsel yüzey, delik).

—Mak. san. Ölü nokta, bir hareket dönüştürme düzeneğinde, devindirilen organın, ancak önceden başlatılmış bir harekete eylemsizlikle devam ederek terk edebileceği özel konumu.

—Mat. Bir çarpımı simgeleştirmede kullanılan işaret. || Anglosakson ülkelerinde ve çok kez elektronik makinelerde (bilgisayar, elektronik cep hesap makinesi, vb.), bir sayının tam kısmını ondalık kısmından ayıran işaret.

—Mat. çözlm. Doğrusal noktalar yöntemi, kolay okunan ve bir tek nomogramla, üçten fazla değişkenli bağıntıların gösterilmesini gerçeklemeye olanak veren abaklar sağlama yöntemi. (Bu yöntem 1884'te Maurice d'Ocagne tarafından nomografiye sokuldu.)

—Müz. Süre ve yorum işareti. (Bk. ansikt. böl.)

—Petr san. Bir ürünün niteliğini belirlemeyi sağlayan fiziksel özelliklerden birinin değiştiği sıcaklık. || Oktan ya da akışmazlık indislerininki gibi bir karşılaştırma ölçeğinin birimi.

—Res. Nokta pergeli, kolların açıklığını hassas ve değişmez bir biçimde ayarlamaya olanak veren vidalı bir sistemle donatılmış pergel.

—Ruhbil. Orta nokta yöntemi, algı eşiklerinin belirlenmesinde kullanılan yöntem değişmeler arasındaki orta nokta, eşik ölçüsü olarak alınır.

—Süslem. sant. Elyazmalarında, özellikle Kuran'larda ayet ve cümleleri ayırmak, durakları belirlemek için kullanılan küçük gül, daire ya da yıldız biçiminde, renkli ya da yaldızlı motif. (Noktalar, türlerine göre gül nokta, mücevher nokta, şeşhane nokta, pençberk, zerenderzer nokta gibi adlar alır.)

—Telekom. Bir görüntüde, bir telekopi ya da televizyon sisteminin çözme sınırına karşılık gelen en küçük yüzey.

—Termodin. Bir olayın (faz değişimi, kaynama, erime, vb.) meydana geldiği sıcaklığa verilen ad. || Sabit nokta, aynı saf maddenin iki fazının belli bir basınçtaki denge sıcaklığı. (Suyun sabit noktaları sıcaklık ölçüm ölçeklerini tanımlamak için kullanılır.)

—Tic. Satış noktası, bir perakende satış etkinliğine sahne olan yer.

—Yerbil. Sıcak nokta (ing. hot spot), Yer yüzeyine kadar sorguç biçiminde yükselen magmanın oluşum yeri olduğu sanılan manto kuşağı. (Sıcak noktaların yüzeysel volkanizma olaylarına neden olduğu düşünülmektedir. Hareketli taşkürenin altında yerlerini muhafaza etmeleri de denizaltı dağları gibi çizgisel yanardağ yapılarının oluşum noktaları olduğu biçiminde yorumlanmaktadır. Ancak varlıkları günümüzde varsayımlara dayanmaktadır.)

♦ sıf. Astrofiz. Nokta kaynak, görünen çapı çok küçük olan ve bu nedenle bir noktaya benzetilen elektromanyetik bir ışınım kaynağı.

—Zool. Nokta çizgili, çizgileri üzerinde sıralanmış noktalar bulunan kınkanatlı böceklerin elitraları için kullanılır.

—-ANSİKL. Akupunk. Bir noktanın bir ya da birden fazla adı vardır. Batıda her nokta bir numara ve ait olduğu meridiyenin adıyla artılır. Günümüzde, sayısı 500 dolayında olan bu noktalar meridiyen noktaları ve yeni keşfedilen meridiyen dışı noktalar olarak sınıflandırılmaktadır. Noktanın teşhis açısından önemi, hastalık durumunda ağrılı olmasıdır. Noktalar tedavide de işe yarar; bunun için aynı noktalar, iğnelerle, moksalarla ya da masajla uyarılır.
Bazı noktalar diğerlerinden daha önemlidir: sırttaki rıza noktaları (shu); yoğunlaşma noktaları (mu); sapma noktaları (luo); beş özel nokta (shu); derin alan noktaları (xi); olağanüstü meridiyenlerin 8 birleşme noktası.
Bütün noktalar güçlendirilebilir, yaygınlaştırılabilir, ısıtılabilir ya da soğutulabilir: her şey neyin gerekli olduğuna ve kullanılan tekniğe bağlıdır. Her meridiyendeki noktalar iki gruba ayrılabilir: ilk gruptaki noktaların uyarılması kendi ve komşu bölgelerdeki hastalığı iyileştirebilirken, ikinci gruptakilerin uyarılması yerel ve komşu bölgelerdeki hastalıkların yanı sıra uzak bölgelerdeki hastalıklara da etkili olur.

—Bot. Noktalar kapalıtohumluların çoğunda (kabak) görüldüğü gibi basit olur ya da özellikle açıktohumlulardaki gibi, yuvarlak ya da yatay olarak uzamış durumda aylalı olabilir (kademeli noktalar). Noktalar hizasında, komşu hücreler arasında sitoplazma bağlantıları oluşur (plazmodezma).
Aylalı noktalar, ortalama selüloz zarlar tepede bir delik kalacak biçimde çepeçevre ayrılarak meydana gelir, bu arada ortalama düz kalır ve ayrılma yerinin tam ortasında küçük bir kabarıklık oluşur. Odun noktaları, odunların mikroskopla incelenerek tanınmasında önemli bir öğe oluşturur (noktaların sayısı, düzen biçimi).