Arama

Koyunlar nerede yaşarlar? - Sayfa 2

En İyi Cevap Var Güncelleme: 14 Nisan 2014 Gösterim: 43.828 Cevap: 11
_AERYU_ - avatarı
_AERYU_
Ziyaretçi
6 Nisan 2014       Mesaj #11
_AERYU_ - avatarı
Ziyaretçi
Koyun
MsXLabs.org

Sponsorlu Bağlantılar

Koyun (Ovis), Caprinae alt familyası içinde bir grup oluştururlar ve keçilerle yakınlıklarından dolayı bazı sınıflandırmalarda hatta aynı familyada olarak tarif edilirler. Ev hayvanı olarak tanıdığımız koyunun yanında birçok yabani türleri vardır. Elde edilen kürke post adı verilir. Evcil koyun, tahminen 6000 ila 8000 yıl önce evcilleştirilmiş olup, köpeğin yanında en eski ev hayvanlarındandır. Gevişgetirenler ailesinin tür olarak en zengin familyasıdır. Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ve özellikle Afrika’da yayılmışlardır. Güney Amerika’ya ve Avustralya’ya insan eliyle ulaşmışlardır. Farklı biyotoplarda, özellikle steplerde, dağlık kesimlerde, az da olsa ormanlarda bulunurlar. Bitkisel besinlerle beslenirler, sürü oluşturma eğilimleri çok yüksektir. Sütünden, yününden ve etinden yararlanılan uysal hayvanlardır. Burun kısımları çıplak ve nemli, vücutları kalın tüylerle kaplıdır. Erkeklerde her zaman bir çift boynuz bulunurken, dişilerde bazen bulunur. Boynuzlar üzerindeki boğumlar yaş hesaplamasında kullanılır. Vücutlarında ekstra kıl oluşumları (sakal, yele) bulunur. Yılda 2 kez ve her defasında 1-3 yavru doğururlar. Gebelik süreleri 5-11 aydır. Koyunların ömürleri 10 ila 12 yıl arasıdır.

b87a

Boynuzlugiller ailesinden, tıknaz vücutlu, çift tırnaklı, geviş getiren bir memeli. Erkeğine koç, dişisine marye, yavrusuna kuzu, bir yaşındakine toklu, iki yaşındakine şişek, üç yaşındakine ise ögeç denir. Yabani veya evcil olarak dünyanın hemen hemen her tarafında yaşar. Sürü hayatına düşkündürler. Eti, sütü, postu ve tüyleri için evcil olarak yetiştirilirler. Evcil olanlarının postları yünlü ve kuyrukları uzundur. Yabanileri ise sert kıllı, kısa kuyruklu, çeviktir. Tarihte göçebe kavimlerin geçim kaynağı olmuştur. Günümüzde de besin ve dokuma sanayiinde önemli bir yer tutar. Yabani çeşitleri bugün yüksek dağlık kısımlara çekilmiştir. Boynuzları spiral olarak büyür. Türüne göre yalnız erkekte veya her ikisinde de boynuz bulunur. Üst çenelerinin ön tarafında diş bulunmaz. Diş yerini sert bir kıkırdak almıştır. Otu alt çenenin ön dişleriyle üst çene kemiği arasında sıkıştırarak koparırlar. İki senede gelişirlerse de en güçlü üretgenlikleri 4-5 yaşındadır. Koçların ise 5-7 yaşları arasıdır. Normal olarak sonbahar sonunda kış aylarının başında yavrular. Doğan yavru bir iki saat içinde annesini takip etmeye başlar.

Ev hayvanı olan koyunlar, tahminen ev köpeğinin yanında en eski ev hayvanlarıdırlar, ve 6000 ila 8000 yıl evvel evcilleştirilmişlerdir. Gevişgetirenler ailesinin tür olarak en zengin familyasıdır. Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ve özellikle Afrika’da yayılmışlardır. Güney Amerika’ya ve Avustralya’ya insan eliyle ulaşmışlardır. Farklı biyotoplarda, özellikle steplerde, dağlık kesimlerde, az da olsa ormanlarda bulunurlar. Bitkisel besinlerle beslenirler, sürü oluşturma eğilimleri çok yüksektir.

Sütünden, yününden yararlanılan uysal hayvanlardır. Burun kısımları çıplak ve nemli, vücutları kalın tüylerle kaplıdır. Erkeklerde herzaman bir çift boynuz bulunurken, dişilerde bazen bulunur. Boynuzlar üzerindeki boğumlar yaş hesaplamasında kullanılır. Vücutlarında ekstra kıl oluşumları (sakal,yele vs.) bulunur. Yılda 2 kez ve her defasında 1-3 yavru doğururlar. Gebelik süreleri 5-11 aydır. Koyunların ömürleri 10 ila 12 yıl arasıdır.

Kuzular, genellikle üç-beş ay emerler, fakat birkaç hafta içinde otlamaya başlarlar. Erkekler iki yaşını aşınca sürüden ayrılarak güçlü bir koçun liderliğinde gruplaşırlar. Kızgınlık dönemlerinde birbirleriyle şiddetli tos vurma şeklinde çarpışmalar olur. Dişi koyunlar en yaşlı ve tecrübeli bir koyunun önderliğinde dolaşırlar.

Evcil koyunun (Ovis aries) yabani olan muflon, step veya kızıl koyundan türediği sanılmaktadır. Dünyada eti, sütü, yapağı ve postu için beslenen birçok ırkı vardır. “Merinos” yumuşak, ince ve parlak tüyü için yetiştirilir. Anayurduİspanya’dır. Buradan bütün dünyaya yayılmıştır. Ülkemizde Marmara, Ege ve İç Anadolu bölgelerinde beslenmektedir. Bir kırpışta 6 kg’dan fazla yapağı çıkar.

“Kıvırcık” Trakya ve Marmara bölgelerinde bol yetiştirilen ince, uzun kuyruklu, beyaz tüylü bir ırktır. Eti çok makbuldür. Bol süt de verir. Kıvırcığın “Karayaba” çeşidi Sinop, Ordu ve Tokat yörelerinde boldur. “Dağlıç” ve “Karaman” eti için beslenen iri kuyruklu soylarıdır. Daha çok Orta Anadolu’da yetiştirilmektedir. Dağlıç, kıvırcık koçu ile Karaman koyununun eşleştirilmesiyle üretilir. Bursa yörelerinde boldur. İzmir çevresinde de Sakız Adasından getirilen “Sakız koyunu” beslenmektedir. Çoğunlukla ikiz veya üçüz doğuran, bakımı güç, iri bir koyundur. Karakul (asragon) ırkının postu kıymetlidir. Soğuk memleketlerde çok değerli olup kürk sanayiinde kullanılır.

Evcil koyunun atası zannedilen yaban koyunu (kızıl koyun) yüksek dağlık bölgelerde sürüyle yaşar. Erkeklerinde 80 cm uzunluğunda daire şeklinde kıvrılmış boynuzlar bulunur. Gece otlamak için dolaşırlar. Türkiye’nin de ıssız dağlarında az sayıda vardır. Yazın tüyleri sarı, kışın kahvemsi renkte olur. Muflon, Sardunya ve Korsika adalarında yaşar. Küçük koyunlarda renk çeşidi fazladır. Avrupa’nın tek yaban koyunu olup en yüksek dağlarda yaşar. Dişilerde de boynuz bulunabilir. Eti makbul fakat avlanması güçtür. Argali, Orta Asya yaylalarında yaşayan iri yaban koyunlarıdır. Erkeği ve dişisi de boynuzludur. 230 kg gelenleri vardır. Dağların uçurum kenarlarında rahatça dolaşırlar. Step koyunu, Afganistan, Türkistan dağlarında yaşayan bir yaban türüdür. Afrika’nın dağlarında yaşayan yeleli bir koyun (Ammotragus lervia) vardır. Eti lezzetli olduğundan çok avlanır. “Sakallı” veya “Berberistan koyunu” da denir.

Amerika’nın en kıymetli av hayvanı sayılan Kanada koyunu, yüksek dağların en tehlikeli noktalarında çekinmeden sıçrayarak dolaşır, ayak tabanlarında elastiki yastıklar bulunur. Yazın postu kahverengimsi, kışın daha açıktır. 20 yıl kadar yaşarlar, eşleşme dönemlerinde erkekler arasında şiddetli döğüşler olur. Ancak dürbünlü tüfeklerle avlanabilir.

Koyunlar bereketli hayvanlardır. Senede genellikle bir defa doğurduğu ve çok yenildikleri halde, yeryüzü koyunla doludur. Vahşi hayvanların çoğu yenilmediği ve çok yavru yaptıkları halde, yine de koyun gibi bol değildirler. Müslüman ülkelerinde kurban hayvanı olarak da kesilirler.

Koyunlarda Üreme

Koyunda ergenlik çağı, erkekler için 3-6 ay, dişiler için ise 5-10 ay arasında değişir. Erken gelişen koyun ırkları doğdukları yıl aşımda kullanılabilmekle birlikte, diğer ırklar ancak gelecek üreme mevsiminde aşımda kullanılabilirler. Genellikle kötü çevresel koşullar ve yetersiz beslenmenin eşeysel gelişmeyi yavaşlattığı bilinmektedir. İnce yapağılı koyun ırkları çoğunlukla bütün yıl boyunca kızgınlık gösterirlerse de kaba karışık yapağılı ırklar mevsime bağlı olarak kızgınlık gösterme eğilimindedirler. Gün ışığının kısalması koyunda üreme mevsiminin başlaması üzerine olumlu yönde etkilidir. Kuzey yarıküresinde üreme mevsimi sonbahar ve erken kışta, güney yarıküresinde üreme mevsimi ilkbahar ve yaz başındadır. Koyun bir yarıküreden diğerine götürüldüğünde üreme mevsimini ağır ağır değiştirir. Gündüz ve gece uzunluklarının eşit olduğu ekvatorda kızgınlık dönemleri tüm yıla düzensiz biçimde yayılmıştır. Mevsime bağlı kızgınlık gösteren koyunlarda uzun anöstrus dönemleri bulunur.
Koyunda iki kızgınlık arası süre 14-19 gün arasında değişmekte olup ortalama 16-17 gündür. Kızgınlık başlangıcında vulvada ödem, rutubetlilik ve hafif bir kızarıklık görülür. Gözle görülebilir bir akıntıya çoğunlukla rastlanmaz ve arama koçu kullanmaksızın kızgınlığı anlamak genellikle mümkün değildir. Kızgınlık ortalama olarak 30-36 saat kadar sürer ve kızgınlık başlangıcından 18-40 saat sonra ovulasyon olur.
Koyunlarda gebelik süresi ortalama 145-150 gün sürer. Doğumun yaklaşması süt bezlerinin büyümesi ve vulva dudaklarının ödemli bir hal alması ile kendini gösterir. Doğum yolunun giren yavruyu saran ekstraembriyonal keseler de patlayarak sıvı doğum yoluna akar. Böylece kayganlaşan doğum kanalından yavrunun geçerek dünyaya gelmesi kolaylaşır. Kuzuların %70’i ön geliş durumunda doğarlar. Doğumun sonuçlanmasından 1-2 saat sonra son düşer. Koyunda döl yatağı involüsyonu için yaklaşık 1.5 ay geçmesi gerekmektedir.
Koyun tekiz ve çoğuz doğuran hayvanlar arasında özel bir yere sahiptir. Karagül gibi bazı koyun ırkları çoğunlukla tekiz, seyrek olarak da ikiz doğururlar. Diğer ırklar ise bu iki ekstrem örnek arasında yer alırlar.

Kaynak:


Ayrıca bu konuyada göz atabilirsiniz.
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
14 Nisan 2014       Mesaj #12
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
slm millet ben gazi koyunlar genellikle ot yer ama ottan daha sonra süt yemi yerler benden bu kadar
Sponsorlu Bağlantılar

Benzer Konular

10 Ekim 2013 / Misafir Soru-Cevap
4 Haziran 2012 / Misafir Soru-Cevap
18 Mart 2013 / Misafir Soru-Cevap
22 Mart 2013 / Misafir Soru-Cevap