Arama

Nitel nicel anlam nedir?

Güncelleme: 17 Şubat 2012 Gösterim: 15.186 Cevap: 1
SorryBaby - avatarı
SorryBaby
Ziyaretçi
24 Aralık 2011       Mesaj #1
SorryBaby - avatarı
Ziyaretçi
Nitel ve nicel anlamlı sözcükler konusu yine Öss ve Oks’de işlenen konulardandır. Bu konu da soyut ve somut anlam konusu gibi karışması muhtemel konulardandır. Biz işte bu başlıkta nicel anlamın ve nitel anlamın ne olduğu, birbirinden ayırt edilmesi için nelerden yararlanılacağını göreceğiz ve örneklerle konuyu pekiştireceğiz. Yine ilk olarak nicelin ve nitelim tanımını yapmak kanımca yararlı olacaktır:
Nicel anlam: Ölçülebilen, sayılabililen, miktarı tespit edilebilen, azlığı ya da çokluğu belirlenebilen sözcüklere nicel anlamlı sözcükler denir. Örnek: İri taş, büyük halı, taze ekmek, küçük bardak, temiz yol vs.
Sponsorlu Bağlantılar
Nitel anlam: Ölçülemeyen, sayılamayan, miktarı tespit edilemeyen sözcüklere ise nitel anlamlı sözcükler denir.Örnek: kötü gün, mutlu adam, neşili insan, garip davranış vs.
Şimdi nitel anlamlı sözcükleri ve nitel anlamlı sözcükleri birbirinden nasıl ayırt edeceğimize bakalım:
Nitelikli bir insan. ( Bu sözcükte nitelikli insan derken, kişinin elinden iş geldiği hususu , vasıflı olduğu vurgulanmıştır. İşte buradan hareketle nitelik kelimesi için insanın tartılamayacak bir özelliğini vurgulamış diyebiliriz. Yani nitel anlamlıdır. )
Örnekler:
Kahvaltıda mutlaka taze ekmek olmalı. ( Burada ekmeğin tazeliğini biz ölçebiliriz. Bayat olup olmadığını ellediğimiz zaman anlarız. Dolayısıyla burada taze sözcüğü nicel anlamlı bir sözcüktür. )
Büyük bir balık yakaladık bugün. ( Bu cümledeki balığın biz büyüklüğünü ve küçüklüğünü çeşitli aletlerle tespit edebiliriz. Bu nedenle buradaki büyük sözcüğü nicel anlamlı bir sözcüktür. )
Ağır olan torbayı ben alayım. ( Bu cümlede torbanın ağırlığını biz tartabiliriz. Yani buradaki ağır sözcüğü nicel anlamda kullanılmıştır. )
Çok ağır birisi, oturmayı kalkmayı iyi biliyor. ( Bu cümledeki ağır kelimesi de normalde nicel anlam bildirirken bu cümlede nitel anlam bildirmektedir. Çünkü ağır sözcüğünden kasıt, kişinin oturaklı olduğunu vurgulamaktır. )
Çok terbiyeli bir çocuk. ( Bu cümledeki terbiye sözcüğü nitel anlamda kullanılmıştır. )
buz perisi - avatarı
buz perisi
VIP Lethe
17 Şubat 2012       Mesaj #2
buz perisi - avatarı
VIP Lethe

Kavramların sayılabilen, ölçülebilen, azalıp çoğalabilen
özelliklerini gösteren sözcüklere “nicel anlamlı sözcükler” denir.
Sponsorlu Bağlantılar

Bu binadaki dairelerin oldukça geniş odaları var.
Ağacın uzun dallarını testereyle kestim.
Okul, yüksek binaların arasında kalmış.
Sırtında ağır bir çantayla güç bela yürüyordu.
İşyerime yakın bir ev satın almak istiyorum.

Yukarıdaki örneklerde koyu yazılan sözcükler – odanın genişliği, dalların uzunluğu, binaların yüksekliği, çantanın ağırlığı, evin yakınlığı – ölçülebilir özellikleri gösterdiği için nicel anlamlıdır.

Varlıkların nasıl olduğunu, niteliğini gösteren; sayılamayan, ölçülemeyen bir değeri, özelliği ifade eden sözcüklere “nitel anlamlı sözcükler” denir.

Ekşi yoğurdu ayran yaparak değerlendirebilirsin.
Annemin lezzetli yemekleri burnumda tütüyor.
Güleç yüzüyle çevresine neşe saçıyordu.
Cimri insanların kimseye hayrı dokunmaz.
Okula yırtık ayakkabılarla gidiyordu.

Yukarıdaki örneklerde koyu yazılan sözcükler – yoğurdun ekşiliği, yemeklerin lezzetliliği, yüzün güleçliği, insanların cimriliği, ayakkabıların yırtıklığı – ölçülemeyen özellikleri, nitelikleri ifade ettiği için nitel anlamlıdır.


NOT: Sözcükler cümle içindeki kullanımına göre bazen nicel bazen de nitel anlamlı olabilir.

Okul yıllarında onunla yakın arkadaştık. (nitel anlam)
Stadyum evimize çok yakındı. (nicel anlam)

Birinci örnekteki “yakın” sözcüğü “içten, sıkı” anlamında kullanılmıştır. İki arkadaş arasındaki yakınlık belli bir ölçü aletiyle ölçülemez. Bu yüzden yakın sözcüğü nitel anlamlı bir sözcüktür. İkinci örnekteki “yakın” sözcüğü ise, ölçülebilir bir özellik olduğu için nicel anlamlıdır. Evin stadyuma olan uzaklığı metreyle ölçülebilir. Örneğin, 100 metre ya da 2 kilometre.


Annesinin güzel gözleri vardı. (nitel anlam)
Bu işten güzel para kazanmışlar. (nicel anlam)

Birinci örnekteki “güzel” sözcüğü, ölçülemeyen bir nitelik bildirdiği için nitel anlamlıdır. Gözlerin ne derece güzel olduğunu ölçen bir alet yoktur. İkinci örnekteki “güzel” sözcüğü ise “çok” anlamında kullanılmıştır. Paranın ne kadar kazanıldığı hesaplanabileceği için “güzel” sözcüğü nicel anlamlıdır.

Arkadaşlarına karşı her zaman sıcak davranır. (nitel anlam)
Dışarıda oldukça sıcak bir hava var. (nicel anlam)

Birinci örnekteki “sıcak” sözcüğü “dostça, sevgi dolu, içten” anlamlarında kullanılmıştır. Bir insanın davranışlarındaki sıcaklık, içtenlik ölçülemeyecek bir nitelik olduğu için birinci cümledeki “sıcak” sözcüğü nitel anlamlıdır. İkinci cümledeki “sıcak” sözcüğü ise, havanın sıcak olması gibi ölçülebilir bir niteliği belirttiği için nicel anlamlıdır.

BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 0 üye beğendi.
In science we trust.

Benzer Konular

20 Aralık 2014 / kalomira_25 Türkçe Dil Bilgisi
6 Aralık 2011 / Misafir Cevaplanmış
26 Kasım 2014 / Firuze Cevaplanmış