Kanuni Sultan Süleyman döneminde doğu ve batıdaki gelişmeler nelerdir?

Batıdaki Gelişmeler

• Belgrat’ın fethi (1521) Tuna nehriyle rahatlıkla ulaşılabilen bu kent bundan sonraki Avrupa seferlerinde üs olarak kullanıldı.

• Mohaç Savaşı: (1526) Macarlarla yapılan bu savaşı Osmanlılar kazandı. O zamanlar Macarlar Osmanlı’nın Avrupa’daki en güçlü rakiplerinden biriydi. Bu savaş üzerine Macar Krallığı Osmanlı himayesine girdi.

• Viyana Kuşatması (1529) Viyana önlerine kadar varan Osmanlı kuvvetleri bu şehri alamadı.

• 1533 İstanbul Antlaşması: Bu antlaşma Avusturya ile imzalandı. Macaristan’ın devreden çıkması ile Avrupa içlerindeki en kuvvetli rakip durumuna Avusturyalılar girmişti Bu antlaşmadan önce uzun yıllar birbirleriyle mücadele etmişlerdi. Mücadelenin esas neden Macaristan idi. Avusturyalılar da Osmanlarda Macaristan üzerinde hak iddia ediyorlardı. Bu antlaşmaya göre Macaristan’ı yöneten Osmanlı yanlısı Kralı Avusturya tanımak durumunda kaldı ve ayrıca Avusturya Arşidükü (kralı) Osmanlı sadrazamıyla eşit sayılmıştır.

• 1541 Macaristan’ın merkeze bağlanması: Osmanlı egemenliğini kabul etmeyen ve sürekli ayaklanan Macaristan imtiyazlı eyalet statüsünden Budin Eyaleti adıyla merkeze bağlı eyalet statüsüne geçirilmiştir.

• 1566 Zigetvar seferi: Kanuni’nin son seferidir ve bu sefer sırasında ölmüştür.

Doğudaki Gelişmeler

• Irakeyn seferi: Bu sefer sonucu Osmanlılar Tebriz, Azerbaycan ve Bağdat’ı aldı ama İranlılar bu yerler yüzünden Osmanlılar ile sürekli mücadele ettiler. Kanuni İran üzerine iki sefer daha yapmak zorunda kaldı (1548-1553) Nihayet 1555 tarihinde İranlılar ile Amasya Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma İran ile imzalanan ilk resmi antlaşmadır. Buna göre Erivan, Tebriz, Irak ve Doğu Anadolu Osmanlılara kaldı. Batı’da Osmanlı ilerlemesini durduran Viyana ise, Doğu’da da İran olmuştur. Kanuni’nin İran’ı geçerek Hindistan’a ulaşma stratejisi başarılı olmamıştır.

Denizlerdeki Gelişmeler

• 1522 Rodos’un fethi: Rodos, şövalyelerinden alındı.

• 1538 Preveze Deniz Savaşı: Akdeniz’deki Haçlı donanmasını yendiler. Osmanlı Donanmasını Barbaros yönetiyordu. Osmanlılar bir süre için Akdeniz’de rakipsiz olduğunu kanıtlamıştır.

• 1551 Turgut Reis’in Osmanlı adına Trablusgarp’ı ele geçirmesi: Kendisi de Trablusgarp beylerbeyi yapıldı.

• Hint Deniz Seferleri (1538-1553): Akdeniz’in yeni bulunan ticaret yoları yüzünden öneminin kalktığını fark eden Osmanlılar Portekizliler ile mücadele etmek için Hint Okyanusuna doğru seferlere başladılar ama bu seferler Osmanlı gemilerinin okyanuslara uygun olmaması, seferlerin Osmanlı siyasetinde hak ettiği önemi bulamaması, seferlere çıkanların bu seferleri bir yağma seferine dönüştürmesi, Osmanlı birliklerinin merkezden çok uzakta gerekli destekten yoksun olması, Portekizlilerin denizlerde giderek gerçekten güçlü bir devlet olarak ortaya çıkması ve Osmanlı donanmasının onlarla baş edememesi gibi nedenlerle esas olarak çok başarılı bir şekilde sonuçlanmadı. Dört tane seferden bahsedilse de gerçekte iki sefer yapılmıştır. İkinci seferin sonunda sefere giden donanmayı geri getirmek bir sorun olmuştur. Sefere katılanlardan biri de ünlü coğrafyacı ve harita bilgini Piri Reistir. Piri Reis donanmayı bırakıp kaçtığı iddiasıyla idam edilir. Seydi Ali Reis de donanmayı geri getiremez. Elinde kalan gemileri satar ve kara yoluyla Osmanlı ülkesine geri döner.