İstanbul'un yeryüzü şekilleri hakkında bilgi verir misiniz?
Ziyaretçi
İstanbul iline ait yeryüzü şekilleri hakkında bilgi verir misiniz?
İstanbul oldukça engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Yüksek dağlar yoksa da, arazinin % 74’ü plato ve yaylalardan, % 16’sı dağlardan, % 10’a yakını da ovalardan ibarettir. İstanbul, Avrupa ile Asya kıtaları arasında köprü görevi gören, bunların birbirine en çok yaklaştığı iki uç üzerinde kurulmuş bir şehirdir. Bu uçlar Avrupa kıtasında Çatalca, Asya kıtasında ise Kocaeli; güneyden Marmara ve Bursa, güneybatıdan Tekirdağ ve kuzeybatıdan Kırklareli ile çevrilidir. Şehrin adını aldığı ve Haliç ile Marmara arasında kalan yarımada üzerinde bulunan asıl İstanbul 253 km², bütünü ise 5712 km²'dir. Marmara Denizi'ndeki Adalar da İstanbul iline dahildir.
Sponsorlu Bağlantılar
Dağları
İstanbul il sınırları içinde yüksek dağlar yoktur. Dağlar 1000 metrenin altındadır. En yüksek dağı Yalova- Gemlik arasında Samanlı Dağları üzerindeki Beşpınar Tepesi'dir (926 m). Asya Kıtası'nda kalan topraklar daha yüksektir.
1. Asya Yakasında
- Aydos Dağı (537 m)
- Kayışdağı (438 m)
- Alemdağı (442 m)
- Çatal Dağı
- Dümen Tepe (257 m)
- Büyük Çamlıca (261 m)
- Küçük Çamlıca (229 m)
- Gürgencik Tepe (357 m)
- Yuşa Tepesi (201 m)
Istranca Dağları (Yıldız Dağları): Karadeniz’e paralel olarak İstanbul’a doğru uzanır. Terkos Gölü'ne yaklaştıkça yükseklik azalır. İstanbul ilinin dörtte üçüne yakını plato ve yaylalardan ibarettir. Birçok akarsularla parçalanmıştır.
Ovaları, Vadileri
İstanbul’da büyük ovalar yoktur. Ova denilebilecek yerler, akarsu vadilerinin göl veya denize yaklaştıkça genişlemesinden meydana gelmiş düzlüklerden ibarettir. Alüvyonlu topraklarla zenginleşen bu yerlerde tarım yapılır. Bunlar Karasu Vadisi, Sarısu Vadisi, Çakıl Deresi Vadisi, Riva Deresi Vadisi, Göksu Vadisi, Hiciv Deresi Vadisi ve Yatak vadileridir.
Akarsuları
İstanbul il sınırları içinde büyük nehir ve ırmaklar yoktur, fakat çok sayıda dereler vardır.
- Riva Çayı
- Göksu Deresi
- Ayamama Deresi
- Yeşilçay (Ağva)
- Çanak Deresi
- Şile - Uludere
- İstinye Deresi
- Büyükdere
- Kağıthane Deresi
- Alibey Deresi
- Sazlıdere
- Karasu Deresi
- Istranca Deresi: Istranca Dağlarının batı yamaçlarından çıkar. Durusu’yu alarak Terkos Gölüne dökülür. Terkos’u besleyen en büyük su kaynağıdır.
- Karasu: Büyük Çekmece Gölü'ne dökülen suyu bol ve uzunluğu 70 km olan bir deredir. İnceğiz de, debisi çok olan bir deredir.
- Sarısu: 25 km uzunluğundadır. Büyük Çekmece Gölü'ne dökülür.
- Çakıl Deresi: Büyükçekmece Gölü'ne dökülen küçük bir deredir.
- Sazlıdere: 40 km uzunluğundadır. Küçükçekmece Gölü'ne dökülür.
- Nakkaş Deresi: Küçükçekmece Gölü'ne dökülen küçük bir deredir.
- Alibeyköy Deresi: 50 km uzunluğundadır. Haliç’e dökülür. Bu dere üzerinde Kağıthane bölgesinde Alibeyköy Barajı vardır.
- Kağıthane Deresi: Haliç’e dökülen küçük bir deredir. Yazın kurur.
2. Anadolu bölgesinde bulunan dereler
- Göksu Deresi: Hereke yakınlarından çıkar. Göksu bucağını geçerek Ağva yakınında denize dökülür. İstanbul il sınırları içinde kalan kısmı 25 km’dir.
- Riva Deresi: Samandra’dan çıkarak Ömerli Barajı'na dökülen bu derenin uzunluğu 100 km’dir. İstanbul’un en büyük akarsuyudur.
- Hiciv Deresi: Suyu çok boldur. Uzunluğu 50 km’dir. Şile yakınında denize dökülür.
- Sellimandra Deresi: Yalova batısında denize dökülür.
- Eyrek Deresi: Yalova Ovası'nı sular ve Marmara Denizi'ne dökülür.
Gölleri
- Terkos Gölü: İstanbul’un içme suyunun büyük kısmını karşılayan bu göl, il merkezine 50 km uzaklıkta ve Karaburun yakınlarındadır. Istranca Deresi buraya dökülür. Yüzölçümü 25 km²'dir. Girinti ve çıkıntısı çoktur.
- Büyükçekmece Gölü: Yüzölçümü 10 km²'dir. Derinliği az olup, bazı yerleri 1 m’den aşağıdır. Denizle bağlantısı kesilerek İstanbul’un içme suyu ihtiyacını karşılamak için baraj gölü haline getirildi.
- Küçükçekmece Gölü: Yüzölçümü 14 km²'dir. İstanbul’un 15 km batısındadır. Nakkaş Deresi, Sazlı Dere ve Eşkinoz Deresi ile beslenir. Suyu hafif tuzludur. En derin yeri 20 m’dir. Göl bir dereyle denize birleşmiştir. Etrafı temizlendiğinde turizm bakımından İstanbul’un en güzel yerlerinden biri olmaya namzettir.
- Ömerli Baraj Gölü: Riva Deresi üzerinde kurulmuş, 54 metre yükseklikte ve 23 km² yüzölçümünde bir barajdır. İstanbul’un içme suyunun bir kısmını temin eder.
- Alibeyköy Baraj Gölü: Alibeyköy Deresi üzerinde içme suyu için yapılmıştır. Yüksekliği 29.5 m, yüzölçümü ise 1.66 km²'dir.
İklimi
Akdeniz, Karadeniz, Balkan ve Anadolu kara ikliminin tesiri altında bulunur. Kış mevsiminde Akdeniz’den gelen ılık lodosları, Balkanlar üzerinden gelen soğuk veya Karadeniz’den gelen yağışlı havalar takip eder. Yıllık ortalama sıcaklığı 13.5°C dir. Yıllık yağış miktarı ise 720-788 mm’dir. Yağışların % 40’ı kış, % 20’si ilkabahar aylarında olur. Yazın yağış, sonbaharın yarısı kadardır. Genel olarak yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı ve ılık geçer. Sıcaklık bir yıl boyunca -14°C ile +41,5°C arasında seyreder. Kar yağışlı gün sayısı normalde 10 günü geçmez. İstanbul'un genelinde Karadeniz'in soğukça yağışlı (poyrazlı) havasıyla Akdeniz'in ılık (lodoslu) havası birbirini izler. İlde yaz-kış, gece-gündüz arasında büyük ısı farkları görülmez.
Bitki örtüsü
İstanbul çevresinin bitki örtüsü Akdeniz bitkilerini andırır. Bölgede en çok görülen bitki “maki”dir. İklimi sebebiyle her çeşit bitki yetişir. Yayla ve tepeler çıplak değildir. Orman bakımından zengin sayılır. 280 bin hektar (ilin % 60’ı) orman ve fundalıktır. Ormanlar içinde en meşhuru İstanbul’un 20 km kuzeyindeki Belgrat Ormanı'dır.
