Arama

Kayaçları oluşturan maddeler nelerdir?

Güncelleme: 28 Mart 2013 Gösterim: 11.749 Cevap: 2
A/ZD - avatarı
A/ZD
Ziyaretçi
28 Mart 2013       Mesaj #1
A/ZD - avatarı
Ziyaretçi
kayaçları oluşturan maddeler nelerdir
Sponsorlu Bağlantılar
ROSE - avatarı
ROSE
Ziyaretçi
28 Mart 2013       Mesaj #2
ROSE - avatarı
Ziyaretçi
Kayaçları oluşturan maddeler nelerdir?
Msxlas.org
Sponsorlu Bağlantılar

Kayaç, bir ya da daha fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuş bütündür. Granit ve bazalt çeşitli minerallerden, kumtaşı değişik özelliklerde kum boyutundaki tanelerin sıklaşmasından, mermer ve kuvarsit tek bir mineralden oluşmuş kayaçlardır.
Yerkabuğunu oluşturan 3 temel kayaç türü vardır:
Tortul Magmatik Metamorfik (Başkalaşım) Magmatik kayaç yerin derinliklerinde bulunan çeşitli elementlerce zengin eriyik olan magmanın derinlerde ya da yüzeyde katılaşması sonucu oluşur. Metamorfik kayaçlar var olan magmatik ya da tortul kayacın yüksek sıcaklık ve basınç altında değişime uğraması sonucu oluşur. Tortul kayaçlar ise magmatik, metamorfik ya da tortul kayaçların ayrışması, aşınması ve bir çökelme havzasında birikmesi ve ardından taşlaşması sonucu oluşur. Magmatik ve metamorfik kayaçlar tüm yer yuvarının yüzde 95'ini meydana getirmesine karşın yer kabuğunun sadece yüzde 25'lik kısmını oluşturur.
Kayaçlar sürekli döngü halindedir. Bir magmatik kayaç sıcaklık ve/veya basınç altında metamorfik kayaca, metamorfik bir kayaç sıcaklıkla eriyerek magmaya ardından da magmatik kayaca, hem magmatik kayaç hem de metamorfik kayaç ayrışarak tortul kayaca dönüşür. Buna kayaç döngüsü (bak. Kayaç Döngüsü) adı verilir.
Kayaçlar oluşumları sırasındaki doğal ortamı yansıtan belgelerdir. Yer kabuğunun jeolojik gelişmesinin izleri kayaç üzerinde izlenmiştir. Bu nedenle onlar yer kabuğunun doğal belgeleri sayılır.
Bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olaylar, akarsuların aşındırma ve taşıma etkileri, çöllerin ve denizlerin değişik bölgelerinde farklı tortulların çökertilmesi, yeryüzünün değişik iklim kuşaklarının bulunması gibi jeolojik olayla bütün yer tarihi boyunca hep aynı şekilde, aynı düzende oluşmuştur. Yani eski jeolojik devirlere ait kayaçların oluşumu bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olayların ışığı altında yorumlanabilir. Böylece kayaçlar oluşumu sırasında mevcut olan doğal ortamı aynen yansıtırlar.

1. Tortul Kayaçlar
Su ve rüzgâr yeryüzünü değiştirebilir. Bu kuvvetler, kayaçları kırarak, küçük parçalara ayırır. Bu partiküller farklı yerlerde yerleşirler. Buralarda, küçük parçacıklar toparlanarak, basınç altında çimentolaşıp daha büyük kayaçları meydana getirirler. Bu kayaçlar, genellikle suda oluşur ve magmatik kayaçlardan daha yumuşaktırlar. Tortul kayaçlar, birçok tabakaları meydana getirir ve fosilce zengindir. Tortul kayaçlar tüm yeryuvarının %5'ini, yer kabuğunun ise yüzde 75'ini meydana getirir. Tortul kayaçların yüzde 95'i suda oluşmuştur.
Tortul kayaçların kırıntılı, organik ve kimyasal olmak üzere üç tipi vardır:
Kırıntılı tortul kayaçlar Organik tortul kayaçlar Kimyasal tortul kayaçlar 1.1. Kırıntılı Tortul Kayaçlar
Çeşitli büyüklükteki taş ve mineral parçalarda karalardaki ve denizlerdeki tortullaşma havzalarını çökelmeleriyle meydana gelen taneli kayaçlardır. Değişik boyuttaki taneleri birbirleriyle çimento maddeleriyle birleşmeleri sonucu çimentolu kayaçlar kum taşı, kireç taşı gibi taneleri birbirine bağlayarak madde bulunmadığından çimentosuz tortul kayaçlar oluşur.
Kırıntılı tortul kayaçlar tane çapı 2 mm'den büyük ve çakıl, moloz, konglomera gibi kayaçlardır. 2 mm'den 0,2 mm'ye kadar olan kısma kum, karışık kum, kumtaşı, kuvarsit, gibi kayaçlardır. Tane çapı 0,2 mm'den 0,02 m^'ye kadar olan kısım mil ondan daha küçükler genellikle mil+kil şeklinde geçer. organik tortullar çeşitli bitki ve hayvan kalıntılarını, uzun zaman eşliğinde fosilleşip başkalaşmalarıyla oluşurlar. En uzun sürede oluşan kayaçlardan biridir. Özellikle bitki fosillerinin oluştuğu alanlarda yoğunlukta olmaktadırlar.

1.2. Organik Tortul Kayaçlar
Bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesi sonucunda oluşur.Silisli, karbonatlı ve karbonlu organik tortul kayaç türleri vardır.

1.3. Kimyasal Tortul Kayaçlar
Dolgun eriyiklerin çökelmesi sonucu meydana gelirler. Mağaralardaki sarkıt ve dikitler, deniz kıyılarındaki kireçli ve demirli oolitler, kapalı göllerin kenarlarındaki tuz oluşumları su kaynakları etrafındaki traverten oluşumları %35'i kadar kireç taşları oluşturur. Kireç taşları yapı taşı, stabilize malzeme, kireç yapımında ve döşemecilikte, çelik sanayiinde ve ilaç sanayiinde kullanılır.

kaynak
SURE - avatarı
SURE
Ziyaretçi
28 Mart 2013       Mesaj #3
SURE - avatarı
Ziyaretçi
Mineraloji
• Mineral, belirli bir Mineral, belirli bir kimyasal bile kimyasal bileşime ve
belirli bir kristal yapısına sahip doğal,
çoğunlukla unlukla inorganik inorganik homojen homojen katı
maddedir.
Ametist (Güney Afrika) Ametist(GüneyAfrika)
Yrd. Doç. Dr. Ferhat BAYRAM 2Mineraloji – kimyasal bil
Mineraloji – kimyasal bileşim
• Ki l bil Kimyasal bileşi hime sap
olmayı; nasıl ki bir kek
yapılırken un, şeker, yağ
vb. farkl vb. farklı maddeler maddeler
birleştiriliyorsa mineral
oluşumları da aynı
şekilde çeşitli kimyasal
maddelerin bir araya
gelmesiyle oluşur.
Yrd. Doç. Dr. Ferhat BAYRAM
gelmesiyle oluşur
Mineraloji – kimyasal bileşim
Kuvars (SiO2
( ) gibi bazı
2
) g
mineraller çok az bileşene
sahip olmasına rağmen
turmalin [(Na, Ca)(Li, Mg, Al)
(Al, Fe
3+, Mn
3+) 6(BO3
)
3
(Si O ) (OH) ] gibi kompleks
6
O18
) (OH)
4
] gibi kompleks
bileşeni olanlar da vardır.
Bu bileşenler mineralleri ayırmada kullanılan renk,
yoğunluk, fiziksel ve optik özelliklerin oluşmasında
etkin rol oynarlar.
Çokluk sırasına göre yerkabuğunun y paısında en çok yer
alan elementlerin bulunma oranları.
Element Element Ağırlık Yüzdesi k Yüzdesi Element Element Ağırlık Yüzdesi k Yüzdesi
O 49.50 Cl 0.19
Si 25 30. P 0 12.
Al 7.50 Mn 0.09
Fe 5 08. C 0 08.
Ca 3.39 S 0.06
Na 2 63. Ba 0 04.
K 2.40 Ni 0.018
Mg 1 93. Zn 0 017.
H 0.87 Cu 0.010
Ti 0 63
Yrd. D

Benzer Konular

11 Aralık 2013 / TRİPKOLİK Cevaplanmış
29 Mart 2012 / Misafir Soru-Cevap
3 Ekim 2009 / Misafir Soru-Cevap
22 Eylül 2013 / Misafir Cevaplanmış