Tarihte Bugün - Sayfa 10

15 HAZİRAN

1826. Yeniçeri Ocağı kaldırıldı, yerine "Asakir-i Mansure-i Muhammediye" adıyla yeni bir askeri teşkilat kuruldu.

1918. Macaristan'da işçiler genel greve çıktı.

1922. Hollanda'nın La Hey kentinde Adalet Divanı'nın ilk celsesi açıldı.

1927. İstanbul Emraz-ı Akliye ve Asabiye Hastanesi yani bugün ki Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi hizmete girdi.

1936. 1931'den beri Cumhuriyet Halk Partisi genel sekreterliğini yapmakta olan Recep Peker, değişmez genel başkan Mustafa Kemal Atatürk tarafından görevinden alındı. Genel sekreterlik görevi Başvekil İsmet İnönü'ye verildi.

1938. Medeni Kanun'da değişiklik yapıldı. Evlilik yaşı kadınlarda 15, erkeklerde 17'ye indirildi.

1942. Atatürk'ün Şişli'de oturduğu ev Müze oldu.

1944. Alman Kassel gemisinin Boğazlardan geçişine izin verilmedi.

1945. İstanbul'da "Saygısızlarla Savaş Kurumu" adında bir dernek kuruldu.

1950. Batı Almanya Avrupa Konseyi'ne katılma kararı aldı.

1951. Çocuk ressam Hasan Kaptan Paris'te sergi açtı.

1956. Basına baskılar sürüyor; Akis dergisi toplatıldı.

1958. Gazete fiyatları 15 kuruştan 25 kuruşa çıktı.

1968. Ağustos 1965'te "Kısmet" adlı yelkenliyle İstanbul'dan denize açılan Sadun Boro, dünya turunu tamamlayarak İstanbul'a döndü.

Aynı gün, Başbakan Süleyman Demirel, öğrenci olayları konusunda, "Endişe verici bir şey yok" dedi.

1969. Georges Pompidou Fransa cumhurbaşkanı seçildi.

Aynı gün eski cumhurbaşkanı Celal Bayar eski Demokrat Parti'lilerin siyasi haklarının verilmesini istedi.

1970. İstanbul'da Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) çağrısı üzerine 70 bin işçi direnişe geçti. İşçilerin amacı Sendikalar Kanunu'nda yapılan değişiklikleri protesto etmekti. İşçiler Kartal'da Ankara Asfaltı'nı kapattı; Haymak Fabrikası işgal edildi. Bakırköy'de Londra Asfaltı'nı kapattı. Levent bölgesindeki fabrikalardan çıkan işçiler Şişli, Taksim yönünde;Türk Kablo Fabrikası işçileri ise İzmit'e doğru yürüdü.

İki gün süren olaylar sonucunda Yaşar Yıldırım, Mustafa Bayram ve Mehmet Gıdak adlı işçilerle Yusuf kahraman adlı toplum polisi ve olayları izleyen Abdurrahman Bozkurt adlı bir esnaf öldü, 200'e yakın kişi yaralandı, yüzlerce işçi gözaltına alındı.

1972. Sofya uçağının kaçırılması olayında ilişkileri olduğu iddiasıyla Emil Galip Sandalcı ve İlhan Kalaylıoğlu tutuklandı.

1977. İspanya'da 41 yıl sonra ilk seçimler yapıldı.

Aynı gün Türkiye'de Erzurum Üniversitesi Fen Fakültesi öğretim üyesi Doçent Doktor Orhan Yavuz bıçaklanarak öldürüldü.

1978. Hacı Ali Demirel hemoroit olduğu gerekçesiyle vergi ertelemesi istedi. Bu isteği 1978 yılında bugün Ankara Defterdarlığı tarafından reddedildi.

Aynı gün İstanbul Tarabya'da bir belediye otobüsü denize uçtu; 35 yolcudan 4'ü kurtulabildi.

1981. Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP) davası 15 Haziran 1981 tarihinde başladı.

Aynı gün, Mehmet Ali Ağca'yı hapisten kaçıran Bünyamin Yılmaz 18 yıl hapse mahkum oldu.

1983. Anayasa Komisyonu Başkanı Profesör Orhan Aldıkaçtı Danışma Meclisi üyeliğinden istifa etti.

1984. Abdullah Meral ölüm orucunda öldü.

1990. Tutuklu bulunan Dr. İsmail Beşikçi'nin serbest bırakılması için Adalet Bakanlığı'na 10 bin imzalı bir dilekçe verildi.

1991. Anavatan Partisi 3. Olağan Kongresi yapıldı. Genel başkanlığa Mesut Yılmaz seçildi.Başbakan Yıldırım Akbulut, siyaset tarihimizde başbakanken genel başkanlığı kaybeden ilk politikacı oldu.

1994. İşadamı Vehbi Koç'a İsviçre'de Birleşmiş Milletler Nüfus Faaliyetleri Ödülü verildi.

1996. Kuzey Irak'ta sürdürülen "Tokat Operasyonu"nda 147 Kürdistan İşçi Partisi (PKK) üyesi öldürüldü.


Bugün Doğanlar:

1843 Norveç'li besteci Edvard Grieg.


Bugün Ölenler:

1961. Peyami Safa. Yazar "9. Hariciye Koğuşu" adlı romanı ve Nazım Hikmet'le giriştiği polemikleriyle ünlüydü.

1966. Yazar İzzet Melih Devrim,

1996. Amerikalı efsane caz şarkıcısı Ella Fitzgerald.

2000. Yazar Mina Urgan. 85 yaşında ölen Urgan 18 Nisan 1999 milletvekilliği seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi'nden milletvekili adayıydı. "Bir Dinozor'un Anıları" adlı özyaşamöyküsünün büyük satışlara ulaşması üzerine "acaba yanlış bir şey mi yaptım?" demişti.

17 HAZİRAN

Uluslararası Silahsızlanma Günü"

1924. Helsinki'de oynanan Finlandiya-Türkiye maçını Türkiye 4-1 kazandı.

1926. Amelia Erhart, Atlantik okyanusunu uçakla aşan ilk Amerikalı kadın oldu.

1950. Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk böbrek nakli ameliyatı yapıldı.

1951. Türk milli futbol takımı Federal Almanya'yı Berlin'de 2-1 yendi.

Aynı gün şair Nazım Hikmet Ran Sovyetler Birliğine kaçtı.

1964. Başbakan İsmet İnönü'ye suikast girişimi iddiasıyla yargılanan Mesut Suna 20 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.

1968. Öğrenciler İstanbul Teknik Üniversitesi'ni işgal etti.

1970. Meclis, "15-16 Haziran" işçi eylemleri sonrası sıkıyönetim ilan etti. Sokağa çıkma yasağı kondu. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) yöneticileri gözaltına alındı.

1980. Cumhuriyet Halk Partisi Nevşehir İl Başkanı ve eski milletvekili Zeki Tekiner öldürüldü. Cenaze töreninde, aralarında Bülent Ecevit'in de bulunduğu Cumhuriyet Halk Partisi heyetine ülkü ocaklılar taşlı sopalı saldırıda bulunuldu.

1985. Yeni trafik yasası yürürlüğe girdi. Artık, sürücülerin "bir miktar" alkol alması suç sayılmıyor.

1993. Birleşmiş Milletler Barış Gücü, Mogadişu'ya saldırdı. Amaç Somali'de General Muhammed Farah Aidid'in askeri gücünü yok etmek.

1994. 12 eylül askeri darbesi sonrası, 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'na dayanılarak işlerine son verilen kamu personelinin görevlerine dönme hakkı yasalaştı.

1995. Grevli toplu sözleşmeli sendika hakkı isteyen 10 binlerce memur Ankara'da oturma eylemi yaptı.

2000. İstanbul Kürt Enstitüsü, Türkçe-Kürtçe sözlük yayımladı.



Bugün Doğanlar:

1882. Rus besteci İgor Stravinski.

1930. Sinema ve tiyatro sanatçısı Adile Naşit.

1936."Toprak ve Özgürlük" filmiyle tanınan İngiliz yönetmen Ken Loach.


Bugün ölenler:

1959. Türkiye'de ilk bronz heykel dökümü yapan heykeltıraş Nijat Sirel.

1982. Gazeteci Ülkü Arman.

19 HAZİRAN

1862. ABD'de kölecilik yasaklandı.

1910. Almanya'da "Deutschland" adlı ilk Zeplin balonu, ilk havalanışını başarıyla gerçekleştirdi.

Babalar Günü ilk kez ABD'de Washington'un Spokane kentinde kutlandı.

1934. İlk Türk operası Özsoy Ankara'da oynandı.

1946. Türkiye Sosyalist Emekçi ve Köylü Partisi kuruldu.

1953. Sovyetler Birliği hesabına casusluk iddiasıyla ölüm cezasına çarptırılan Ethel ve Julius Rosenberg çifti Amerika Birleşik Devletleri'nde Sing-Sing hapishanesinde elektrikli sandalyede idam edildiler.

1966. Güreş Milli Takımı Kanada'daki Dünya Güreş Şampiyonası'nda birinci oldu.

1968. İstanbul'da 40 bin çocuğun çocuk felci mikrobu taşıdığı açıklandı.

1969. Ege Üniversitesi'nde sağcı öğrenciler solcu öğrencilere saldırdı; 20 öğrenci yaralandı. Üniversite süresiz kapatıldı.

1973. 50. Yıl Marşı Güfte Yarışması'nı Bekir Sıtkı Erdoğan kazandı. Marşı Necil Kazım Akses besteleyecek.

Aynı gün Dünya Sevgi Birliği Madalyası, "Sev Kardeşim" ve "Hayat Bayram Olsa" şarkıları nedeniyle Şenay'a verildi.

1985. Lübnan'da, Beyrut şehir merkezinde bombalı araba saldırısı; 52 ölü.

1992. 12 Eylül askeri yönetiminin kapattığı partilerin açılması yasalaştı.

Aynı gün, İstanbul Park Otel inşaatının durdurulması ve 7 katının yıkılması kararı onaylandı.


Bugün Doğanlar:

1623. Fransız matematikçi Blaise Pascal.

1922. Danimarkalı fizikçi Aage N. Bohr. 1975 Nobel fizik ödülünü Ben R. Mottelson ve James Rainwater'la paylaşan Bohr atom çekirdeklerindeki asimetrik biçimlerin saptanmasını sağlayan çalışmasıyla bu ödüle değer görülmüştü.

1945. 1991 Nobel barış ödülü sahibi Burma (Myanmar) muhalefet önderi Aung San Suu Kyi.

1947."Şeytan Ayetleri" romanı nedeniyle İran'ın ölüme mahkum ettiği Pakistan asıllı İngiliz romancı Salman Rushdie.


Bugün Ölenler:

1973.Edebiyat tarihçisi ve halk bilimi araştırmacısı Tahir Alangu.

20 HAZİRAN

1389. Osmanlı ordusu ile Haçlı orduları arasında bugünkü Sırbistan'da Sırp Sındığı Savaşı yapıldı. Savaşı Osmanlı ordusu kazandı. Zaferden sonra, yaralı bir Sırp askeri Sultan 1. Murat'ı savaş alanını gezerken hançerle öldürdü.

1837. Kraliçe Viktorya 18 yaşında İngiltere tahtına çıktı.

1925. İstanbul'da Velid Ebuzziya, Fevzi Lütfü (Karaosmanoğlu) ve bazı gazeteciler tutuklandılar; Doğu İstiklal Mahkemesi'nde yargılanmak üzere Diyarbakır'a götürüldüler.

1926. Mustafa Kemal'e İzmir'de suikast girişimiyle ilgili tutuklamalar devam ediyor; eski Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası lider kadrosundan Ali Fuat (Cebesoy) tutuklandı; Kazım Karabekir Paşa da 22 Haziran günü tutuklandı.

1932. Mustafa Kemal binası yanan Fenerbahçe Kulübü'ne 500 lira bağışladı.

1961. Türkiye işgücü ihracına başladı. Almanya'ya gitmek isteyenler İş ve İşçi Bulma Kurumu önünde.

1963. Beyaz Saray ile Kremlin arasında kırmızı telefon hattı kuruldu. Artık ABD başkanları ile Sovyet liderleri doğrudan konuşabilecek.

1965. Cezayirli lider Ahmed Ben Bella, 20 Haziran 1965'de askeri darbeyle iktidardan uzaklaştırıldı. Askeri darbeyi Albay Huari Bumedyen yönetiyordu.

1974. İsrail Lübnan'daki Filistin mülteci kamplarına saldırdı; 16 Filistinli öldü.

1976. Kıbrıs Türk Federe Devleti'nde ilk kez seçim yapıldı. Rauf Denktaş devlet başkanı seçildi.

1980. Türkiye'de artan işkence iddiaları üzerine; Alman parlamenterler Türkiye'ye yardımın durdurulmasını istedi.

1984. Türkiye'nin Viyana Büyükelçiliği Çalışma Ataşesi Erdoğan Özen otomobiline yerleştirilen bombanın patlamasıyla öldü. Eylemi "Ermeni Devrim Ordusu" üstlendi.

1993. İngiliz rock sanatçısı Elton John İstanbul'da 30 bin kişiye konser verdi.

1995. Türkiye genelinde 600 bin memur "sendika hakkı" için iki günlüğüne iş bıraktı.



Bugün Doğanlar.

1819. "Hoffmann'ın Masalları" operası ile tanınan Fransız besteci Jacques Offenbach.

1905. ABD'li yazar Lillian Hellman. Hayat arkadaşı yazar Dashiel Hammet'le birlikte ifade özgürlüğü üzerindeki baskılara karşı koyuşuyla bilinen Helmann ve Hammet adına her yıl baskı altındaki yazarlara için İnsan Hakları Gözlem kuruluşunca ödül veriliyor.

1909. Avustralya doğumlu ABD'li aktör Errol Flynn.


Bugün Ölenler:

1933. Komünist bir kadın hareketi yaratma mücadelesi veren, 8 Mart'ın uluslararası kadın günü olarak kabulünü sağlayan öncü Rus kadını Clara Zetkin

1987. Türkiye İşçi Partisi eski senatörlerinden Niyazi Ağırnaslı.

1997Şair Cahit Kulebi.

1691- II. Sultan Süleyman öldü, yerine II. Ahmet padişah oldu.
1868- ABD'li mucit Latham C. Sholes, daktilonun patentini aldı.
1939- Hatay'ın anavatana katılmasına ilişkin antlaşma, Ankara'da imzalandı.
1941- İngiltere'ye sipariş edilen denizaltı ve uçak filosunu teslim alacak personeli taşıyan Refah şilebi, Mersin'den İskenderiye'ye giderken, bir denizaltı tarafından Mersin açıklarında batırıldı. 168 kişinin öldüğü, 32 kişinin kurtulabildiği olayın ardından, TBMM'de soruşturma başlatıldı.
1954- Kurtuluş Savaşı komutanlarından, eski Genelkurmay başkanlarından Orgeneral Salih Omurtak öldü.
1954- Türkiye ilk kez katıldığı Dünya Futbol Kupası finallerinde Federal Almanya'ya yenilerek elendi.
1954- İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanlığına seçilen Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan, ilk kadın dekan oldu.
1959- Besteci Fehmi Tokay, 70 yaşında öldü.
1960- Köy Enstitülerinin kurucusu İsmail Hakkı Tonguç, 63 yaşında öldü.
1983- Doğru Yol Partisi (DYP) kuruldu.
1996- Yunanistan Başbakanı Andreas Papandreu öldü.
1996- HADEP Kongresi'nde Türk bayrağının indirilerek yerine terör örgütü PKK'yı temsil eden flama asılması, büyük tepkiyle karşılandı. 25 Haziranda tüm yurtta ''bayrak asma kampanyası'' başlatıldı.
1999- Terör örgütü elebaşı Öcalan'ın yargılanmasına 15 gün aradan sonra yeniden başlandı. Öcalan, savunmasında ''Bugüne kadar yapılanların sorumluluğunu taşıyorum'' dedi.
2005- Meksika'da Zapatista Ulusal Kurtuluş Ordusu (EZLN) silahlı mücadeleye son verdi.

1645- İstanbul'dan 348 harp ve nakliye gemisiyle hareket eden Osmanlı ordusu, Girit Adası'na çıktı.
1854- Çarlık Rusyası ordularının, savaş meydanını terk ederek, geri çekilmesiyle Silistre zaferi kazanıldı.
1859- İsviçreli işadamı Henri Dunant, İtalya'da Solferino savaşı sonrası uluslararası Kızılhaç'ı kurmaya karar verdi.
1936- Türk Basketbol Milli Takımı ilk maçını Yunanistan Milli Takımı ile yaptı, 49-12 galip geldi.
1947- Bir Amerikalı, gökyüzünde uçan nesneler gördüğünü bildirdi, nesnelerin fincan tabağına benzediğini iddia etti. Basın ilk kez ''uçan daire'' terimini kullanmaya başladı.
1958- Gazeteci yazar Hakkı Tarık Us, İstanbul'da öldü.
1961- Almanya'ya gidecek ilk işçi kafilesi yola çıktı. İşgücü göndermeye ilişkin protokol, Türkiye ile Batı Almanya arasında
13 Haziranda imzalanmış; özel kuruluşların kontratsız işçi göndermelerinin önüne geçilmeye çalışılmıştı.
1967- İstanbul'da üniversite öğrencileri, ABD 6. Filosunun ziyaretini protesto etti.
1982- 44 sanıklı Barış Derneği davası başladı.
1983- ABD uzay mekiği Challenger, uzaydaki görevini tamamlayarak, ABD'nin uzaya gönderdiği ilk kadın astronot olan Sally Ride ile dünyaya döndü.
1989- Bulgaristan'ın Türk azınlığa uyguladığı baskılar ve zorunlu göç uygulaması, Taksim Meydanı'nda düzenlenen ''Bulgaristan'ı Telin Mitingi''nde protesto edildi.
1992- Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu (Türkiye Kamu-Sen) kuruldu.
2000- Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı emekli Oramiral Güven Erkaya, kanser tedavisi gördüğü Kasımpaşa Deniz Hastanesinde vefat etti.
2001- Polonya'daki Özel Olimpiyatlar Avrupa Futbol Şampiyonası'nda, Zihinsel Engelliler Milli Takımı şampiyon oldu.

24 HAZİRAN

1821- Simon Bolivar Yeni Kolombiya Cumhuriyeti'ni ilan etti.
1859- İsviçreli işadamı Henri Dunant, İtalya'da Solferino savaşı sonrası uluslararası Kızılhaç'ı kurmaya karar verdi.
1936- Türk Basketbol Milli Takımı ilk maçını Yunanistan Milli Takımı ile yaptı, 49-12 galip geldi.
1961- Türkiye'den ilk işçi kafilesi Almanya'ya gitti.
1967- İstanbul'da üniversite öğrencileri, ABD 6. Filosu'nun ziyaretini protesto etti.
1973- 90 yaşındaki Eamon de Valera İrlanda cumhurbaşkanlığı görevinden ayrıldı.
1983- ABD uzay mekiği Challenger, uzaydaki görevini tamamlayarak, ABD'nin uzaya gönderdiği ilk kadın astronot olan Sally Ride ile dünyaya döndü.
1992- Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu (Türkiye Kamu-Sen) kuruldu.
1992- Karadeniz Ekonomik İşbirliği toplantısı İstanbul'da yapıldı. Anlaşmayı Başbakan Süleyman Demirel'in mi; Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın mı imzalayacağı sorun yarattı. Özal toplantıyı terk etti.
2001- Polonya'daki Özel Olimpiyatlar Avrupa Futbol Şampiyonası'nda, Zihinsel Engelliler Milli Takımı şampiyon oldu.

25 HAZİRAN

1903. Marie Curie, Paris Üniversitesi'ne sunduğu tezde radyumun keşfini açıkladı.

1923. Mustafa Kemal Paşa İzmir'den milletvekili seçildi.

1947. Merhumpaşa gazetesi yazarı Sabahattin Ali 3 ay hapse mahkum oldu.

1950. Kuzey Kore Birlikleri Güney Kore topraklarına girdi.

1958. Cumhuriyet Halk Partisi Ankara Milletvekili Bülent Ecevit'in bir yazısı nedeniyle, Ulus gazetesi yazı işleri müdürü Ülkü Arman 1 yıl hapse mahkum oldu; gazete 1 ay kapatıldı.

1960. İşadamı Vehbi Koç, Hazine'ye 26 kilo altın ve bina bağışladı.

1964. Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Talat Aydemir ile Fethi Gürcan hakkındaki idam cezalarını onayladı.

1961. İlk Türk firkateyni Berk Gölcük'te denize indirildi.

1974. Başbakan Süleyman Demirel "Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye'yi cezalandırırsa böyle dostu bir daha bulamayacaktır" dedi.

1975. Mozambik bağımsızlığını ilan etti.

1979. Milliyetçi Hareket Partisi Manisa İl Başkanı Cemil Çöllü öldürüldü.

Aynı gün Mersin'den yürüyüşe geçen 857 soda işçisinin Ankara'ya girmesine izin verilmedi.

1980. Kırşehir'de sağ görüşlüler solculara ait işyerlerini tahrip ettiler. Olaylar iki gün sürdü; 1 kişi öldü; sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

1981. Sol görüşlü Ahmet Saner ve Kadir Tanboğa idam edildiler.

Aynı gün Devrimci İşçi sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Başkanı Abdullah Baştürk ve 51 arkadaşı hakkında ölüm cezası talebiyle dava açıldı.

1984. Savcı Doğan Öz'ü öldürmekten sanık İbrahim Çiftçi beraat etti.

1992. kısa adı ÖZEP olan Özgürlük ve Eşitlik Partisi kuruldu. Partinin kurucuları arasında Sosyal Demokrat Halkçı Parti'den (SHP) istifa eden ve Halkın Emek Partisi (HEP) kökenli 18 milletvekili bulunuyor.

1993. Doğru Yol Partisi (DYP) ve Sosyal Demokrat Halkçı (SHP) Parti koalisyon hükümeti göreve başladı. Tansu Çiller Türkiye'nin ilk kadın başbakanı oldu.

1994. Sosyal Demokrat Halkçı Partili (SHP) Devlet Bakanı Mehmet Kahraman partisinden ve bakanlık görevinden istifa etti. Gerekçe; İnsan Hakları Bakanlığı Kuruluş Kanunu'nun Meclis'ten geçmemesi.



Bugün Doğanlar:

1852. Barcelona'da yapımı yüz yılı aşkın bir zamandır süre giden La Sagrada Familia kilisesinin mimarı Antonio Gaudi.

1903. "Hayvan Çiftliği" ve "1984" romanlarıyla tanınan İngiliz yazar George Orwell.


Bugün Ölenler:

1982. Devlet Operası sanatçısı Ferhan Onat.

1997. Deniz araştırmacısı, okyanusbilimci kaptan Jacques Cousteau.