Arama

Türk Devletleri - Kırgızlar

Güncelleme: 19 Haziran 2013 Gösterim: 19.739 Cevap: 4
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
11 Ağustos 2006       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Kırgızlar

Sponsorlu Bağlantılar
Adlarının menşei ve manâsı hakkında, çeşitli görüşler ileri sürülmüş olan Kırgızlar, Çin kaynaklarında K’i-ku, Kien-kun adları ile zikredilmekte ve Hanlardan (Çin'deki 'Han' hanedanı, M.Ö. 206 - M.S. 220) beri mevcudiyetleri bildirilmektedir. Asya Hunları zamanında kuzey-batıda Baykal’ın batısında İrtiş Nehri havalisinde bir Türk kavmi olan Ting-linglerle karışık olarak oturmuşlardır.
Fakat, Kırgızlar, kaynaklarda Türk asıllı gösterilmekte ve tahminen 5-6. asırlarda, Türkleşmiş kavimlerden sayılmaktadır. 6. asır sonlarında Çin kaynaklarında Hia-kia-sseu diye zikredilen Kırgızların, Göktürk hakanı Mu-kan zamanında, 560’a doğru, hakanlığa bağlandıktan sonra, 630-680 arasındaki fetret devrinde, müstakil bir “kagan”a sahip olmalarından anlaşılıyor. II. Gök-Türk Hakanlığı devrinde tekrar Gök-Türk idaresine alınan Kırgızlar, Mo-yen-çur Kağan tarafından Uygur Hakanlığı'na bağlanmış (758), fakat 840 yılında şiddetli bir hücumla, Uygur devletini yıkarak, Ötüken’de kendi devletlerini kurmuşlardı.
Ancak orada fazla kalamadılar. 920’de bütün Moğolistan’ı ele geçiren K’i-tanlar (Çin’de Liao sülalesi), Kırgızları Ötüken bölgesinden çıkartıp, eski yurtlarına sürdüler. K’i-tanlar ve devamları olan Kara-Hitayların, Yenisey havalisine kadar sokulamadıkları anlaşılıyor. Cengiz, Moğolistan’ı idaresi altında birleştirmek istediği için, Merkit ve Naymanlarla olan savaşları sırasında, Kırgızları da itaate almıştır (1207) ki, bu suretle Kırgızlar, Cengiz Moğollarına itaat eden “ilk Türk kavmi” oluyorlar. 1217’de Moğollara karşı direnmek istedikleri için, ertesi yıl, Yenisey’i buz üzerinden geçen, Cengiz’in oğlu Coçi tarafından tenkil edilen Kırgızların, artık, “ hakan”ları olmamıştır. Tolui ulusuna dahil edilen iki kısım halinde yaşamaya devam ettiler. Kırgız kavminin, Uygur Hakanlığı’nı yıkarak işgal ettiği Ötüken’de tutunamayıp, buranın Moğol K’i-tanlara geçmesine ve tam idrak ve intibak edemediği “Orhun kültürünün ortadan kalkmasına” sebep olmak, dolayısı ile eski Türk Hakanlar yurdunu, bir daha geri gelmemek üzere Moğollara intikal ettirmek suretiyle, Türk tarihinde oynadığı menfi rol, dikkatten kaçmamıştır. Nitekim Karluklar, Ötüken’de Kırgız hakimiyetini reddetmişlerdir.


Kaynak:
Genel Türk Tarihi / dallog.com

Son düzenleyen Blue Blood; 12 Ağustos 2006 19:47
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
6 Nisan 2007       Mesaj #2
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
KIRGIZLAR

Sponsorlu Bağlantılar
Kırgızlar en eski Türk kavimlerinden biridir. Hunlar zamanından beri Baykal gölünün batısında Kem ve İrtiş nehirleri civarında yaşıyorlardı. Bütün tarihleri bitip tükenmez istiklâl mücadeleleriyle geçmiştir. Onlar Türk milletine "Manas" gibi şaheser bir destan kazandırmışlardır.
Mukan Kağan zamanında (553-572) Göktürk Devletine bağlanan Kırgızlar, 630-680 yılları arasında, Göktürklerin Çin hâkimiyetine düşmeleri sonucu elli yıl müstakil olarak yaşamışlardır. II. Göktürk Hakanlığı devrinde tekrar Göktürk idaresine alınan Kırgızlar, bu devleti sık sık uğraştırmışlardır. Kırgızlar daha sonra Göktürk Hakanlığı'nın yerine kurulan Uygur Hakanlığına bağlandılar (758).
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
30 Mayıs 2008       Mesaj #3
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
KIRGIZLAR

1* 840 Yılında Ötügen'i alarak Uygur Devletine son verdiler.
2* 1207 yılında Cengiz Han tarafından yıkılmıştır.
3* Daha sonra Rusların egemenliğine girmişlerdir.
4* 1916'da Ruslara karşı MİLLİ İSYAN adı verilen bir ayaklanma başlatmışlar, ancak Rus Çarı tarafından ağır bir şekilde cezalandırılmışlardır.
5* 1936'da Sovyetler birliğinin 15 Cumhuriyetinden biri olmuşlar, 1991'de Sovyet Rusya'nın dağılmasıyla Bağımsız KIRGIZISTAN DEVLETİ kurulmuştur. Başkenti BİŞKEK'dir.

NOT: Kırgızlar; Orhun Bölgesinden Uygurları kovarak, buradaki Türk nüfusunun azalmasına sebep olmuşlardır. Bu yüzden bu en eski Türk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline geçerek kolayca Moğollaşacak ve MOĞOLİSTAN olarak anılacaktır.
NOT: Kırgızlar, Cengiz Han'a bağlanan ilk Türk Kavmidir.



Adlarının menşei ve manası hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmüş olan Kırgızlar Çin kaynaklarında K'i-ku, Kie-kıı, Kie-ka-sse vb. adları ile zikredilmekte ve Han'lardan (M.Ö. 206 - M.S. 220) beri mevcudiyetleri bildirilmektedir. Asya Hunları zamanında Baykal'ın batısında îrtiş nehri havalisinde, bir Türk kavmi olan Ting-ling'ler ile bir arada oturmuşlardır. Fakat Kırgızlar kaynaklarda Türk asıllı gösterilmemekte ve buna göre tahminen 5.-6. asırlarda Türkleşmiş kavimlerden sayılmaktadır. 6. asır sonlarında Çin kaynaklarında Hia-kia-sseu diye zikredilen Kırgızlann Gök-Türk hakanı Mu-kan zamanında, 560'a doğru, hakanlığa bağlandıktan sonra, 630-680 arasındaki fetret devrinde müstakil bir hüviyet kazandıkları, T'ang'larla siyasî münasebet kurmalarından ve bir "kagan"a sahip olmalarından anlaşılıyor. II. Gök-Türk hakanlığı devrinde tekrar Gök-Türk idaresine alınan Kırgızlar, Moyençor Kagan tarafından Uygur hakanlığına bağlanmış (758), fakat 840 yılında şiddetli bir hücumla Uygur devletini yıkarak Ötüken'de kendi devletlerini kurmuşlardır. Ancak orada fazla kalamadılar. 920'de bütün Moğolistan'ı ele geçiren K'i-tan'lar (Çin'de Liao sülalesi) Kırgızları Ötüken bölgesinden çıkanp, eski yurtlarına sürdüler. K'i-tan'lar ve devamları olan Kara Hitayların Yenisey havalisine kadar sokulamadıkları anlaşılıyor. Cengiz Han önce Moğolistan'ı idaresi altında birleştirmek istediği için, Merkit ve Naymanlarla olan savaşları sırasında Kırgızlan da itaate almıştır (1207) ki bu suretle Kırgızlar Cengiz Han Moğollarına itaat eden "ilk Türk kavmi" olmaktadır. 1217'de Moğollar'a karşı direnmek istedikleri için, ertesi kış, ordusunu Yenisey buzu üzerinden geçiren, Cengiz'in oğlu Çoçi tarafından tenkil edilen Kırgızlann artık "hakan"ları olmamış, Tolui ulus'u (Cengiz Han'ın oğlu Tolui'nin hissesine düşen arazi ve halkına dahil edilen ülkelerinde sadece birer reis tarafından idare edilen iki kısım halinde yaşamağa devam etmişlerdir. Kırgız kavminin, Uygur Hakanlığını yıkarak işgal ettiği Ötüken'de tutunamayıp, buranın Moğol K'i-tan'lara geçmesine ve tam idrak ve intibak edemediği anlaşılan "Orhun kültürü"nün ortadan kalkmasına sebep olmak, dolayısıyla eski Türk hakanlar yurdunu, bir daha geri gelmemek üzere, Moğollara kaptırmak suretiyle Türk tarihinde oynadığı menfi rol dikkatten kaçmamıştır. Durumun o devir Türk çevresinde de böyle değerlendirildiği, Karlukların, Ötüken'de Kırgız hakimiyetini reddetmelerinden bellidir.
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
6 Ekim 2009       Mesaj #4
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Kırgızlar





Kırgızlar 200px Kyrgyz Manaschi2C Karakol
Bir manascı 200px Tschingis Ajtmatow

Cengiz Aytmatov

Toplam Nüfus 5 100 000 civarı

Önemli Bölgeler
22px Flag of Kyrgyzstansvg Kırgızistan 5 100 000
22px Flag of Uzbekistansvg Özbekistan 410 000
22px Flag of the People27s Republic of Chinasvg Çin Halk Cumhuriyeti 210,000 (?)
22px Flag of Tajikistansvg Tacikistan 81,000
22px Flag of Russiasvg Rusya Federasyonu 32,000
22px Flag of Kazakhstansvg Kazakistan 40,000
22px Flag of Ukrainesvg Ukrayna 3,000 Dil(ler)
Kırgızca Din(ler)
İslam İlgili Etnik Gruplar diğer Türk Halkları

Kırgızlar, Çoğu Kırgızistan'da yaşamakta olan Türk kökenli toplum. Türklerin bilinen en eski yazılı belgeleri olan Yenisey ve Orhon Yazıtları'nda Kırgızlar, tarihleri çok eskiye dayanan Türk kavimleri arasında zikredilmektedir. Çin tarihi kaynaklarında ise Kırgızlar ilk kez M.Ö. 201 yılında Hunlar zamanındaki olaylar anlatılırken ortaya çıkmakta ve Kırgızların bilinen ilk devletlerini M.Ö. 2. yüzyılda bugünkü Kırgızistan topraklarından doğuya ve kuzey doğuya uzanan bölgede, (Tanrı Dağlarının doğu ve kuzey doğusunda) kurdukları anlaşılmaktadır.

Kırgız sözcüğü

Kırgız sözünün çıkış yeri üzerine farklı iddialar bulunmaktadır. Bunlardan birincisi,
Kırgız

Tarihte Kırgızlar

Ön-Kırgızlar

Çin ve Arap kaynaklarında mavi gözlü,kızıl saçlı-sarışın olarak geçen Kırgızlar en eski Türk halklarından biridir. M.Ö.250 yıllarında Yenisey vadisi boyunca uzanan bölgelerde bulunuyorlardı. Yenisey Irmağı boyunda göçebe bir hayat süren Kırgızlar, Milattan sonra birinci yüzyılda Hiung-nu devletini oluşturdular. Hiung-nuların dağılması üzerine Kırgızlar, Hakas Hanlığı'nı kurdular. Dördüncü yüzyılda kurulan
kelimesinin "kırk-kız", ikincisi "kırk uuz" veya kırk kabile kelimelerinden türediğidir. Kırgızistan bayrağında güneş benzeri şeklin etrafındaki kırk ışık süzmesi buna ithafendir. Hakas Hanlığı, Baykal Gölü'nden Tibet’e kadar olan kısma hakim oldu. Günümüzdeki Hakas Kırgızları, bu dönemde ana kütleden koptular.
6. yüzyılda kurulan Göktürk Devleti ile mücadele eden Kırgızlar, Mukan Kağan döneminde Göktürklere bağlandılar. Göktürklerin Çin hakimiyeti altına girdiği 630-680 yılları arasında Kırgızlar tekrar müstakil olarak yaşadılar.

İkinci Göktürk devletinin kurulmasıyla yeniden Göktürklere bağlandılar. Kırgızlar bu dönemde sık sık yönetime ayaklandılar. Kırgızlar, Göktürk Kağanlığı'ndan sonra Uygur Kağanlığı hakimiyetine girdiler.

Çağdaş Kırgız Halkı'nın Doğuşu

Kırgızlar 840 yılında Türk tarih sahnesinde önemli bir adım attılar ve Ötüken ve çevresini ele geçirdiler. Bugünkü Kırgız kültürünün temelini oluşturdular.
Kırgızlar 840 yılında Orhun bölgesine giderek Uygur hakimiyetini ortadan kaldırdılar ve Orta Asya hakimiyetini ele geçirdiler. Türk Kağanlıklarının milli merkezi Ötüken olmak üzere Kırgız Kağanlığı kuruldu. Karahanlılar'ın tesiriyle İslam dinini kabul ettiler. Kırgız kaynaklarına göre, 10. yüzyılda 200 bin müslüman Kırgız ailesi vardı.


920 yılında Moğol Kitan devleti, Kırgızları baskıya uğratarak, Tanrı dağları çevresine göç etmelerine sebep oldu. 1207 yılında Moğol hakimiyetini kesin kabul eden Kırgızlar, Moğol hakimiyetine giren ilk Türk halkı oldu. Yenisey nehri kıyılarında Göktürk harfleriyle yazılmış yazıtlar bıraktılar. Moğollarla çok yakın ilişki kuran Kırgızlar, fiziki olarak da Mongolid karakter kazandılar.


Kırgızlar, Moğollardan sonra Timur ve Özbek Hanlığı içerisinde yaşadılar. Daha sonra 17. yüzyılın sonlarına kadar "hanlık" seviyesinde varlıklarını devam ettirmişlerdir. 1870'lerde Hokand Hanlığı'yla beraber hareket eden Kırgızlar, Ruslar'ın Hokand Hanlığı'nı yıkmasıyla beraber Rus hakimiyetine girdi. 1863'te kurulan Orta Asya Rus Generalliği'ne bağlanan Kırgızlar, Rus çarına karşı sürekli ayaklanmıştır. Pek çok Kırgız kabilesi Afganistan'a ve Uygur bölgesine göçmüştür.
Kırgızlar, 1917'de Rusya'da meydana gelen ihtilal sebebiyle Orta Asya'da kurulan ve 1918 yılının sonunda yıkılan bağımsız Alaş Orda'ya katıldılar. Sovyet-Ruslar bölgeyi 1918'de tekrar ele geçirmiştir. 1920'de Kırgız bölgesini içine alan "Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" içerisinde yaşayan Kırgızlara bu dönemde Kara-Kırgız adı verilmiştir. Deşt-i Kıpçak bölgesi'nde yaşayanlara ise Kazak-Kırgızlar adı verilmiştir. 1924'te Kazak-Kırgızları ile Kara-Kırgızlar birbirinden kopmuştur. Kara-Kırgızlar yani günümüz Kırgızları, 1924'de "Kara-Kırgızları Özerk Oblastı" halkını oluşturmuşlardır ve 1926'da "Kırgızistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" nin kurulmasıyla Kırgızlar, ulusallaşmıştır.

Yaşadıkları Yerler

Dünya'da 5 milyonu aşan Kırgız halkı yaşamaktadır. 3.35 milyonu Kırgızistan'da, en büyük azınlık olarak 410 bini Özbekistan'da, 210 bini Çin'de, 81 bini Tacikistan'da, 32 bini Rusya'da, 40 bini Kazakistan'da ve 3 bini Ukrayna'da bulunmaktadır. Türkiye'de de 4.000e kadar Kırgız, başta Van'ın Ulupamir köyü olmak üzere İstanbul, Malatya gibi şehirlerde yaşamaktadırlar.

Din

Kırgızların % 99'u müslümandır. 8. yüzyılda ipek yolu ticareti nedeniyle islamla tanışmışlardır. Müslümanlığa geçiş ise bir anda olmamış, sünnet gibi adetlerin şaman kültürüne aşılanması ile zamanla sağlanmıştır. Sayıları az da olsa, ateistler -Sovyet Rusya etkisiyle, Tibet Budistleri ve eski kökleriyle şamanistler de Kırgız toplumunda bulunmaktadır.

Kültür

Kırgızlar, yakın dönemde yerleşik hayata geçmiş bir toplumdur. Bayraklarındaki güneş benzeri şekil, bunun bir özetidir ve Kırgız otlaklarının ortasında, ocağın dumanının dışarı çıkmasını sağlayan boşlukla özdeşleşmektedir.
Kırgızlar asıl olarak dağlarda yaşayan ve buna bağlı olarak da dünyanın en iyi çadırını geliştirmiş Türk toplumudur. Ülkenin büyük bir kesimi dağlarla çevrilmiş olan Kırgızistan'da halen dağda göçebe hayatı yaşayan Kırgızlar vardır. Eski Türklerde olduğu gibi yazın yaylada, kışın ise kışlakta yaşanılmaktadır. Rusya'nın işgaline uğradığında ilk defa yerleşik düzene geçmiştir.

Vikipedi
buz perisi - avatarı
buz perisi
VIP Lethe
19 Haziran 2013       Mesaj #5
buz perisi - avatarı
VIP Lethe
Kırgızlar
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Orta Asya'da yaşamış eski bir Türk boyu. İ.Ö. 3. yüzyıldaki Çin kaynaklarında Kırgız adına rastlanmaktadır. İ.S. 1. yüzyılda Hun Birliği'ne katıldılar ve Orta Asya ile Tanrı Dağları (Tien Şan) arasındaki bölgeye yerleştiler. Yaşadıkları bölgede zaman zaman egemen olan Uygurlar, Göktürkler gibi Türk devletleri ve Çin, İran, Sogd kavimleriyle kültür ilişkilerinde bulundular. 4. yüzyılda Hakas adıyla bilinen ve Baykal'dan Tibet'e dek uzanan bölgelerde geniş bir devlet kurdular. 8. yüzyılda Kırgızlar, Uygurlarla birlikte bağlı oldukları Göktürk Devleti'ni yıktılar.

9. yüzyılda Uygurların yerine geçtiler ve bu Kırgız Devleti 10. yüzyılda Karahitaylar tarafından yıkıldı. Karahanlı egemenliği altında kalan Kırgızlar Müslümanlığı benimsediler. Daha sonraki yüzyıllarda bölgedeki güçlü devletlerin üstünlüklerini kabul ederek yaşadılar. 17. yüzyılda Çarlık Rusyası'nın yayılmacılığına karşı direndiler, ancak 19. yüzyılda Çarlığın egemenliğine girdiler. 1926 yılında Sovyetler Birliği'ne bağlı özerk bir cumhuriyet durumuna geldiler. 1936 yılında Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. 1991'de bağımsızlıklarını kazanarak Kırgızistan Cumhuriyeti adını aldılar.
In science we trust.

Benzer Konular

11 Haziran 2012 / ThinkerBeLL Türk ve İslam Dünyası
27 Ağustos 2006 / Misafir Taslak Konular
23 Ocak 2007 / Misafir Taslak Konular
25 Ocak 2007 / Misafir Taslak Konular
25 Ocak 2007 / Misafir Taslak Konular