Ceviz Yetiştiriciliği

Ceviz nedir?


Ceviz (Juglans)


CEVİZ YETİŞTİRİCİLİĞİ




Ceviz ağacı , meyvesi ve kerestesi yönüyle oldukça önemlidir.Ayrıca yeşil kabuğundan ve kökleriden boya elde edilmektedir.Ceviz meyvesinde en fazla A vitamini bulunur (30 I-U ). Yağ oranı ise % 60 ‘ ın üzerin-dedir.Cevizin kuru ve taze tüketime uygun çeşitleri vardır.


Ceviz ; 800-1800 saat soğuklama ihtiyacı gösterir.
Ceviz ağacı ; -25 oC , + 38 oC ’ye kadar dayanıklılık gösterir.

TESİSİ VE BAKIMI :


Ceviz ağaçları ; toprak bakımından seçici olmamakla beraber taban suyu seviyesi kışın 2,5-3m.’den yukarı çıkmayan , fazla su tutmayan gevşek, süzek, çakıllı,alüvyial topraklardan hoşlanır.
Cevizin kirece dayanıklılığı fazladır.Yüksek taban suyu ceviz ağacının gelişmesinin aksamasına, yaprakların damar aralarının açık yeşil, damarlarının kahverengi renk almasına , sürgün uçlrının kurumasına , bir kaç yıl içersindede ağacın kurumasına yol açar.

Ceviz bahcesi aşılı fidanlarla tesis edilir.Sulama imkanı olmayan
yerlerde çöğürler ,arazideki yerlerinde yerleştirilip sonra aşılanırlar.
Dikim aralıkları zayıf topraklarda ve yamaç arazilerde 10X10 m.;kuvetli , taban yerlerde ise dikim aralığı 12-14 m olarak ayarlanmalıdır.
Fidanlar 60cm.çap ve 60cm .derinlikte açılacak çukura dikileceklerdir.
Çukurun dibine 100-150’şer gram süper fosfat ve potasyum sülfat gübreleri konulduktan sonra çukurdan çıkan toprağa yanmış hayvan gübresi karıştırılarak , fidanlar aşı noktası dışarda kalacak şekilde
dikilmeli, yanına dikilecek hereğe bağlanmalıdır.Aşılı fidanlar 4-5 yaşından itibaren verime başlar.Dikim aralıklarını ise 10-12 yaşından sonra doldururlar.Bu zaman zarfında ara ziraatı yapılabilir.( vişne,uygun yerlere fındık,taban yerlerde tek yıllık bitki.)Ceviz ağacının en iyi anlaşacağı kültür bitkisi asmadır. Fidanların ilk dikim yılında ve imkan bulunan yerlerde yılda en az bir defa sulama yapılır. Sonbaharda bir defa derin ,ilkbaharda torak zemininin uygun olduğu dönemde yüzlek sürüm yapılır.

Fidanlar dikimde 4-5 göz üzerinden budanırlar .İlk yılın kış budamasında doruk dal 180cm’den kesilr. Doruk dalın tepe kısmına yakın boyunlu gözler koparılır. Seçilen ilk ana dalın altındaki kuvvetli sürgünlerde uç alma yapılır. Ancak HARTLEY gibi terminal tomurcukları verimli olan çeşitlerde uç alma yapılmaz.

ÜRÜN BUDAMASI :
Ceviz ağaçlarında verimi artırmak üzere taç içerisini sıklaştıran fazla kalınlaşmamış dallar dipten, taç yüzeyini oluşturan dallar da 2-3 yıllık dal seviyelerinden budanarak seyreltimelidir. Ürün budamasında daima çıkarılan dalın kalınlığının bırakılan daldan ince olmasına özen gösterilmelidir.
Ceviz ağacı 100-150 sene gibi ömre sahiptir.
Tekniğine uygun tesis edilmiş bahçelerde ağaç başına verim 120-150kg olmaktadır.




STANDART CEVİZ ÇEŞİTLERİNDE ARANAN ÖZELLİKLER:

• Ağacın erken meyveye yatması,
• Periyodisite göstermemesi
• Ağacın verimli olması
• Soğuklar ve güneş yanıklığına karşı dayanıklı olması,
• Ağacın sağlıklı bir gelişme göstermesi,hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı olması,
• Meyve iriliği, tüketimi taze olarak yapılacak ceviz tipleri için çok iri (çap ortalaması38.1mm.’den büyük) kurutmalık cevizler için iri-orta (çap ortalaması 29.1mm.’den büyük) meyve şekli düzgün oval; iriliği mütecanis, kabuklu tane ağırlığı 10g’ dan fazla olması gereklidir.
• Meyve kabuğu açık ve parlak renkli,düzgün iki parçanın birbirine sıkıca yapışmış olması, ince olup kolayca kırılması gereklidir.
• İç kabuktan kolaylıkla bütün olarak çıkmalı , iç randımanı %50’den , iç ağırlığı 5 g’dan fazla,iç rengi çok açık olmalıdır.İç, kabuk boşluğunu tamamen doldurmalı , büzülme yapmamalıdır.Ceviz içinde bulunan total yağ miktarı kuru maddenin %70’inden çok olmamalıdır.

Cevizlerde tohum anacı olarak halen BALABAN çeşidi kullanılmaktadır.

BAZI ÖNEMLİ CEVİZ ÇEŞİTLERİ:

Yalova 1 : Akdeniz ve Ege dışındaki tüm bölgelere önerilir. Taze ve kuru olarak tüketilir.Eylül sonunda hasat edilir.

Yalova 2: Taze tüketime elverişlidir. Kaydadeğer hastalık , zararlı, soğuk ve güneş yanıklığı zarar.

Yalova 3: Kuru olarak değerlendirmeye uygundur. Eylül sonunda hasat edilir. Hastalık ve zararlılaramukavimdir.

Yalova 4: Erkek ve dişi çiçekler birbirine yakın olgunlaşır.Kuru iç olarak tüketime elverişlidir.eylül sonunda hasat edilir.

Şebin: Tomurcuklar geç patlar iç kuru ceviz olarak tüketilmeye elverişlidir.

Bilecik: Tomurcuklar geç uyanır. Lezzetlidir.İçkuru ceviz olarak tüketilir. Eylül sonlarında hasat edilir.

1974/4: İç ceviz olarak tüketilir.

1974/7: Taze tüketim için elverişlidir.Meyve çok iridir.

Franguetta : İlkbaharda geç uyanır. Kış soğuklarına dayanıksızdır.

Hartley : Oldukça geç uyanır.Kabuklu olarak satılır.İç kuru ceviz olarak tüketime elverişli, Eylül ortalarında hasat edilir.

Payne : İlkbaharda erken uyanır. Çok verimlidir. Hastalık ve zararlılara hasastır.iç kuru ceviz olarak tüketilir.Eylül sonunda hasat edilir.

Ashley : Payne’ye benzer verim ve kalitede üstündür.Yan tomurcuklar %80 verimlidir.

Midland : Meyve şekli oval ,üniform değil , kabuk rengi açık esmer, pürüzlülük orta, kabukta yapışma çok iyi
iç kuru ceviz olarak tüketime uygundur.Eylül’ünikinci yarısında hasat edilir.

HASTALIK VE ZARARLILARI:

Cevizlerde görülen en yaygın hastalık Karaleke , zararlı ise iç kurdudur. Şubat ayı içersinde %1.5-2’lik Bordo bulamacı ile bütün gövde ve dallar yıkanmalı, yere dökülmüş olan yapraklar , kurumuş dallar toplanarak yakılmalıdır. Mantar enfeksiyonuna karşı Mayıs ve Hazinan aylarında koruyucu olarak iki ilaçlama yapılmalıdır.(%0,5 lik bakırlı ilaç).
Meyveler can eriği iriliğini alınca Haziran ayı içersinde atılacak bakırlı ilaç ile iç kurduna karşı insektisit de tatbik edilmelir.Yine Temmuz ayının başında ve sonunda kabuk sertleşmeden önce 2 defa fungusit ve insektisit karışımı tatbik edilmelidir.

Budama da;
- Yan dallarda meyve veren çeşitlerde derin olmamak üzere uç alımı yapılabilir.
- Yan dallarda meyve verme eğilimi az olan çeşitlerde uç alımı kesinlikle yapılmamalıdır..
Şekil Budaması :
- Bir yaşlı ceviz fidanlarının 100-120 cm den tepesi kesilir. Kesim yerinin üzeri aşı macunu ile kapatılır. Daha sonra boğumlarda(Yaprak koltuklarında) teşekkül etmiş olan 1-3 adet odun gözünden en üsteki iri gözler (Boyunlu Göz) bir bıçak ucu ile kopartılarak ortadaki düğme gözlerin uyanıp sürmesi sağlanır.
- Gövde ile dik açı yapan bu sürgünlerden çatı dalları seçilecektir. O yıl serbest olarak gelişmesi sağlanan bu sürgünler arasında seçim ertesi yıl yapılır. En üstten itibaren muhtelif yönlere bakan 4-5 dal seçilir. Ortada dik gelişen dal lider dalımız olacaktır. Bu dalların uçları katiyen budanmaz.

İKLİM İSTEKLERİ :
Ceviz agacinin en önemli niteliklerinden birisi, degisik toprak ve iklimlere kolayca uyum saglamasidir. Ceviz agacinin yetistirilmesi uzun zamana bagli olmakla beraber, 400-1800 saat soguklama ihtiyaciyla dünya üzerinde en çok yayilan meyve türlerinden birisidir. Ceviz deniz seviyesinden 1700 m. yükseklikteki alanlara kadar yayilis gösterir. Mutedil iklim meyve türlerinden olan ceviz, hem yüksek ve hem de düsük sicakliga karsi hassastir. Asiri yaz sicaklarinda yesil kabukta, yapraklarda yanmalar ve meyvelerde büzülmeler olmaktadir. Bu zararlanma +36 °C’de baslamakta, +43 °C’de çok siddetlenmektedir.

Geç sonbahara kadar gelismesi devam eden genç ceviz agaçlarinin uç sürgünleri iyice olgunlasmamis ise -10 °C’de zarar görmektedir. Sonbaharin erken donlarinda -9 °C ile -12 °C’de odunlasmamis sürgünler zararlanir. Geç ilkbahar donlari; tomurcuklarin kabarma zamaninda daha fazla zarar yapar. Tomurcuklar kapali oldugu dönemde -3°C’ye, tam çiçeklenme döneminde -1°C’ye kadar dayanabilir. Çiçek döneminde soguktan zararlanma daha sik görülür.

BAHÇE KURULUMU:
Ceviz ağaçları ; toprak bakımından seçici olmamakla beraber taban suyu seviyesi kışın 2,5-3m.’den yukarı çıkmayan , fazla su tutmayan gevşek, süzek,çakıllı, alüvyial topraklardan hoşlanır.Cevizin kirece dayanıklılığı fazla dır.Yüksek taban suyu ceviz ağacının gelişmesinin aksamasına, yaprakların damar aralarının açık yeşil, damarlarının kahverengi renk almasına , sürgün uçlarının kurumasına , bir kaç yıl içersinde de ağacın kurumasına yol açar. Ceviz bahçesi aşılı fidanlarla tesis edilir. Sulama imkânı olmayan yerlerde çöğürler, arazideki yerlerinde yerleştirilip sonra aşılanırlar. Dikim aralıkları zayıf topraklarda ve yamaç arazilerde 10X10 m. kuvvetli, taban yerlerde ise dikim aralığı 8-10 m. olarak ayarlanmalıdır.

Fidanlar 60cm.çap ve 60cm. derinlikte açılacak çukura dikileceklerdir. Çukurun dibine 100-150’şer gram süper fosfat ve potasyum sülfat gübreleri konulduktan sonra çukurdan çıkan toprağa yanmış hayvan gübresi karıştırılarak, fidanlar aşı noktası dışarıda kalacak şekilde dikilmeli, yanına dikilecek hereğe bağlanmalıdır. Aşılı fidanlar 4-5 yaşından itibaren verime başlar. Dikim aralıklarını ise 10-12 yaşından sonra doldururlar.

Bu zaman zarfında ara ziraatı yapılabilir.( vişne, uygun yerlere fındık, taban yerlerde tek yıllık bitki.)Ceviz ağacının en iyi anlaşacağı kültür bitkisi asmadır. Fidanların ilk dikim yılında ve imkân bulunan yerlerde yılda en az bir defa sulama yapılır. Sonbaharda bir defa derin, ilkbaharda torak zemininin uygun olduğu dönemde yüzlek sürüm yapılır. Fidanlar dikimde 4-5 göz üzerinden budanırlar. .

İlk yılın kış budamasında doruk dal 180cm’den kesilir. Doruk dalın tepe kısmına yakın boyunlu gözler koparılır. Seçilen ilk ana dalın altındaki kuvvetli sürgünlerde uç alma yapılır. Ancak HARTLEY gibi terminal tomurcukları verimli olan çeşitlerde uç alma yapılmaz.

FİDAN DİKİMİ
Önceden yapılan planlamaya göre fidan dikilecek yerlere uçları sivriltilmiş çubuklarla işaret konur. İşaretli yerlere çukur açma işlemi yapılacağı zaman çukurun merkezini kaybetmemek için dikim tahtası kullanılır. Dikim tahtası ortası ve iki yanları üçgen olarak ve tam merkeze gelecek şekilde kesilip çıkarılmış tahta parçasıdır. Dikim tahtasının boyu açacağımız çukurların genişliğine göre ayarlanır. Yaklaşık 1 Metre’dir. Eni ise 10 – 15 cm’dir.

Çukurun genişliği en az dikilecek fidanın köklerini içine alacak kadar olmalıdır. Fidanın çukura konduğumuzda kökleri kenarlara değmemelidir. Bu da yaklaşık olarak 60 cm’dir.

Dikilecek olan fidan cinsine, taç durumuna ve ileriki yıllarda vermek istediğimiz şekle göre budanır. Fidan çukura iyi oturacak şekilde kazık kökleri kesilir. Varsa kırık, kurumuş ve birbirinin üstüne gelen kökler kesilir. Dikim tahtasının orta merkezi ilk diktiğimiz çubuğa denk getirilir. İki yandaki merkezlere başka iki çubuk dikilir ve ilk çubuk sökülerek çukur açma işlemine başlanır. Açılacak olan çukurun derinliği yaklaşık 50 cm olmalıdır. Çukur açarken üst kısımdan çıkarılan toprak ayrı, alt kısımdan çıkarılan toprak ayrı konmalıdır.

Çukur açıldıktan sonra dikim tahtası tekrar yerine konur. Fidan dikim tahtasının ortasına gelecek şekilde çukura oturtulur. Çukurun tabanında taş bulunmamasına dikkat edilir. Kökler taşsız ve yumuşak toprakla sarılmalıdır. Üst kısımdan çıkarılan toprak alta, alt kısımdan çıkarılan toprak üste gelecek şekilde fidanın kökleri gömülür bu işlem sırasında toprağa yanmış hayvan gübresi karıştırılır. Toprak ayakla çiğnenerek iyice sıkıştırılır. Fidanın dikim seviyesi söküldüğü yerdeki seviyeden biraz daha aşağıda olmalıdır.

Fidanın etrafına toprak seviyesinden çok az aşağıda kalacak şekilde havuz yapılır. Dikme işlemi bittikten sonra can suyu verilir.

Fidan kazıkla yere sabitlenmelidir. Böylece rüzgar veya herhangi bir nedenle fidan sallanıp yeni oluşacak kökler zarar görmez.

ÜRÜN BUDAMASI:
Ceviz ağaçlarında verimi artırmak üzere taç içerisini sıklaştıran fazla kalınlaşmamış dallar dipten, taç yüzeyini oluşturan dallar da 2-3 yıllık dal seviyelerinden budanarak seyreltilmelidir. Ürün budamasında daima çıkarılan dalın kalınlığının bırakılan daldan ince olmasına özen gösterilmelidir. Ceviz ağacı 100-150 sene gibi ömre sahiptir.

Tekniğine uygun tesis edilmiş bahçelerde ağaç başına verim 120-150kg olmaktadır.

STANDART CEVİZ ÇEŞİTLERİNDE ARANAN ÖZELLİKLER:
Ağacın erken meyveye yatması, Periyodisite göstermemesi Ağacın verimli olması Soğuklar ve güneş yanıklığına karşı dayanıklı olması,Ağacın sağlıklı bir gelişme göstermesi ,hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı olması, Meyve iriliği, tüketimi taze olarak yapılacak ceviz tipleri için çok iri (çap ortalaması 38.1mm.’den büyük) kurutmalık cevizler için iri-orta (çap ortalaması 29.1mm.’den büyük) meyve şekli düzgün oval; iriliği mütecanis, kabuklu tane ağırlığı 10g’ dan fazla olması gereklidir.

Meyve kabuğu açık ve parlak renkli, düzgün iki parçanın birbirine sıkıca yapışmış olması, ince olup kolayca kırılması gereklidir. İç kabuktan kolaylıkla bütün olarak çıkmalı, iç randımanı %50’ den , iç ağırlığı 5 g’ dan fazla,iç rengi çok açık olmalıdır.İç, kabuk boşluğunu tamamen doldurmalı , büzülme yapmamalıdır.Ceviz içinde bulunan total yağ miktarı kuru maddenin %70’inden çok olmamalıdır.