Arama

Beyaz Zambak Yetiştiriciliği

Güncelleme: 7 Şubat 2010 Gösterim: 14.934 Cevap: 1
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
7 Şubat 2010       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Beyaz Zambak (lilium Candidum) Ekimi Bakımı
Toprak Hazırlığı ve Yapısı

Sponsorlu Bağlantılar
Zambak soğanlarının bahçeye dikiminden önce toprak derince işlenmelidir. Mis zambak yetiştiriciliğinde toprak yapısı ve özelliği çok önemlidir. Köklerin derinlere doğru gelişmesi ve bol saçak yapması toprak tipi ve toprağın havalanma durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ayrıca zambaklarda soğanın sökülüp dikilme işleminin kök sisteminin gelişmesi üzerinde olumlu etkisi olduğu izlenmektedir. Bu gelişmenin topraktaki nem miktarının uygun düzeyde bulunduğu geç sonbahar erken kış devrelerinde hızlı olduğu saplanmıştır.

Dikim

Dikimler Ağustos sonu yada Eylül başında yapılırsa soğanın kök ve yaprak gelişmesi iyi olacağından, ilk bahar sonunda erken çiçeklenme sağlanmış olur.

Soğanlar hazırlanan dikim yastıkları 4 - 6 sıra halinde dikilirler. Her yastık arası 40- 50 Cm genişliğinde yol bırakılmalıdır. Bu yollar vasıtası ile çiçek kesimi ve ot kontrol işleri rahatça yapılabilmektedir. Soğanlar sıra üzeri 10- 15 Cm aralıklarla dikilmelidir. Genel olarak dikim aralık, mesafe ve derinlikleri soğan büyüklüğüne göre ayarlanmaktadır. Yapılan üretimde sık dikim gerekirse, sıra üzeri ve arası ölçüleri ortalama soğan iriliğinin 1.5 katı olarak hesaplanabilir. Dikim derinliği ise soğan büyüklüğünün 1- 1.5 katı olarak hesaplanarak üzeri toprakla kapatılmalıdır.


Sulama

Kış ve erken ilkbahar aylarının yeterli ölçüde yağışlı olduğu bölgelerde sulamaya gerek duyulmaz. Buna karşı hızlı gelişme dönemlerinde ve fazla terlemenin olduğu aylarda su kaybının karşılanabilmesi için sulama gerekmektedir. Özellikle ilkbahar, gelişme döneminden yada gelişme dönemine geçiş de kurak geçen dönemlerde yaprakların kısa süre içinde sararmaması ve buna bağlı olarak soğanların iyi gelişmesini sağlamak için çiçeklenme sonunda sulama yapılmalıdır. Aşırı sulamalar ve kötü drenaj kök bölgesi oksijenini azaltacağı için kök ve soğanları gelişmeden alı koymakta, hatta çürütmektedir. Sulamanın genellikle yağmurlama veya damlama sureti ile yapılmalıdır. Salma sulama toprağı aşındırdığından dolayı kökler ve soğan dışarıda kalmaktadır. Buda soğanın yanmasına sebep verir.

Ot Kontrolü

Zambak yetiştiriciliğinde, üretim sıraları üzerinde mevsimlik otlar ile çok yıllık ayrık otu sık görülmektedir. Yapancı otlar toprakta su ve besin maddelerini tüketmekte, yaprak ve sapların gelişmelerine engel olmaktadır. Bu nedenle fazla derin olmamak koşulu ile otların temizlenmesi ve toprağın havalandırılması amacıyla çapalama yapılmalıdır.

Gübreleme

Yeterli ölçüde iyi gübrelenmiş bahçelerde çiçek kalitesi yüksek ve soğan iriliği fazla olmaktadır. Temel gübrelemede yanmış çiftlik gübresinin tarlaya dikimden önce verilmesi daha iyi sonuç alınmasını sağlamaktadır. Taze çiftlik gübresi kesinlikle verilmemelidir. İyi yanmış gübre soğan dikiminden en geç 2- 3 hafta önce toprağa 25- 30 Cm derinlikte karıştırılmalıdır.
Temel gübreleme dışında şerbet, soğanlar sap çıkarmaya başladıktan sonra verilmeye başlanır. Genel olarak sıvı halde (Şerbet) gübreleme bitkinin aktif gelişme ve çiçeklenme devresinde çok yararlı olmaktadır. Bu amaçla Ayda bir kez sıvı gübreleme yapmak çok yararlıdır. Öte yandan zambağın çiçeklenme dönemi tamamlandıktan sonra gübre uygulaması yapılmamalıdır.

Çiçek Kesimi

Zambak yetiştiriciliğinde amaç, zambağın çiçek ve soğanından yararlanmaktır. İyi bakım koşullarında ilkbahar sonunda çiçek açar. Sap ucundaki zambak çiçeklerinin alttan itibaren 1- 2 tanesi açtığı zaman sap yerden 10-15 Cm yukarıdan, makas veya keskin bıçak ile kesilir. İyi bakım koşullarında 150 Cm olabilen zambak sapı, topraktan 30 Cm yukarıdan kesilince 120 Cm lik çiçekli sap yapmış olur.

Zambak Soğanı Sökümü

Zambakların çiçekleri bittikten sonra saplar hafifçe bükülerek çekilir. Ve sap soğandan kolayca ayrılır. Sap çekiminden sonra bahçe sulandıktan 15 gün sonra soğanların sökümüne geçilerek toplanır. Toprak yüzüne çıkan soğanlar sap artılarından özenli bir şekilde temizlenir. Soğanlar toplanırken güneşte fazla bekletilmeden serin ve gölgeli yerlerde depolanmalıdır.

Saksıda zambak yetiştirmesi

Saksılarda zambak yetiştirmek isteyenler; çapı 20 cm. olan toprak saksılara. funda toprağı, eski yanmış çiftlik gübresi ile kumlu toprak karışığı doldurulur. Ana soğanlar bu saksılara sonbaharda dikilir. Saksılar kışı seralarda yahut evlerde geçirir. Mayıs ayında çiçek açarlar. Zambak soğanları l-1,5 m, kadar boylandıklarından dolayı saksılar içerisine birer uzun değnek dikmek ve birkaç yerinden çiçeği bağlamak gerekir.



Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
7 Şubat 2010       Mesaj #2
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
1. ZAMBAK (LİLİUM) YETİŞTİRİCİLİĞİ

Sponsorlu Bağlantılar
1.1.Genel Özellikleri

Zambak, soğanlı bitkiler içinde insanların tanıdığı en eski bitkidir. 120.000’ den fazla çeşide sahiptir. Eski çağlarda bazı şehirlere adını vermiştir. Saflık ve temizliği simgeler. Günümüzde kozmetik alanında da kullanılmaktadır. Son yıllarda zambak üretiminde önemli artışlar görülmektedir. Bunun nedeni, yüksek kâr getirmesi ve talebin artmasıdır. Zambak çok yıllık otsu bir bitkidir. Soğanlı bitkiler içinde soğanlı pullu yapısıyla diğer bitkilerden ayrılır. Balık pullarına benzeyen bu yapılar besin depo eden yapraklardır. Bir soğanda yaklaşık 50 civarında pul bulunur. Bütün pullar dip tablaya bağlıdır. En içteki pul dibinde büyüme noktası bulunur. Zambak soğanı toprağa dikildiğinde önce aşağıya doğru kök kısmı oluşur. Toprak üstünde de diğer kısımlar daha sonradan gelişir.

Çiçek sapı soğanın ortasından çıkar. Boyu 45-50 cm kadardır. Zambak sapının dik olması istenir. Zambak yaprakları ince, uzun, uçları sivri, dipten yukarıya doğru küçülen yapıdadır. Çiçek sapının ucunda çiçekler bulunur. Zambak bitkisi bir sapta 1-12 arasında değişen sayıda
ve 18-30 cm çapında, borazan şeklinde çiçeklere sahiptir. Zambak çiçekleri üçlü çanak yapraklara sahiptir. Erkek organlar iki daire üzerinde, her bir dairede üç olacak şekilde sıralanmıştır. Dişi organın boyu erkek organlarla aynıdır.

Zambağın çok çeşidi olmasına rağmen en çok ekonomik değeri olan iki çeşit yetiştirilir. Bunlar Mis zambağı ve Nisan zambağıdır.

Mis zambağı, her çeşit toprakta yetişir. Ancak özel olarak yetiştirilecekse kumlu, hafif killi, tınlı, organik maddece zengin ve gübreli topraklar tercih edilir. Bitkinin çiçeklenmesi yapraklı olduğu dönemde gerçekleşir. Çiçek sapının uzunluğu 120-150 cm kadardır. Çiçekler çiçek sapının uç noktasında açarlar. Bir sapta 4-12 adet çiçek olabilir.


Nisan zambağı kireçli toprakları sever. Çiçek sapı 60-90 cm kadardır. Bir sapta 1-5 adet çiçek bulunur.
Zambak bitkisinin soğanı iki yöntemle çoğaltılır. Bu yöntemler, soğan pul yaprakları ve çiçek sapları ile çoğaltmadır.
En çok kullanılan soğan pul yaprakları ile yapılan çoğaltmadır. Bu yöntemle yılın her döneminde çoğaltım yapılabilmektedir. Burada dikkat edilecek konu kullanılacak soğanın seçimidir. Soğanlar sağlıklı ve çevre genişliği 20 cm den fazla olmalıdır. Çoğaltım için seçilmiş soğanların dıştaki pullarından bir kaç sırası elle koparılır. Koparılan pul yapraklar bir kaç saat dinlendirildikten sonra mantar öldürücü ilaçlarla ilaçlanır. Hazırlanmış köklendirme ortamına uçları yukarı gelecek şekilde 5-6 cm derinlikte dikilir. Köklendirme ortamının sıcaklığı 18-21 derece arasında olmalıdır. 3-6 hafta arasında pullarda köklenme meydana gelir.


Çiçek sapları ile çoğaltmada ise çiçekleri kesilmiş yapraklı çiçek sapları kullanılır. Çiçek sapları ile köklendirme iki şekilde olur. Birincisinde, çiçek sapları 30–45 derecelik açılarla köklendirme ortamına doğrudan dikilir. İkincisinde ise çiçek sapları önce katlamaya tabi tutulur. Katlama süresi iki aydır. Katlama şu şekilde yapılır. Çiçek hasadı yapılmış bitkinin ağustos – eylül arasındaki çiçek sapları, uygun bir kasaya bir sıra sap bir sıra harç karışımı şeklinde üst üste sıralanır. Katlama ortamı nemli tutularak iki ay bekletilir. Bu şekilde bekletilen çiçek saplarından 10-15 yavru soğancık elde edilir.

Köklendirme ortamı hazırlanırken kum, perlit, vermikülit, toprak, torf kullanılır. Çoğaltma sonunda oluşan yavru soğancıklar yeşil yapraklar vermeye başladıktan sonra şaşırtma yapılır. Şaşırtma işleminde, bitkilerin arasında 2-3 cm mesafe kalacak şekilde 5-10 cm derine başka bir yere dikilirler.

1.2.Kesme Çiçek Yetiştiriciliği

1.2.1. Toprak ve Gübre İsteği

Zambak bitkisi serada yetiştirilecekse, kapalı drenaj sistemi kurulmalıdır. Sera toprağı kumlu- tınlı, süzek ve organik maddece zengin olmalıdır.
Zambak yetiştirilecek seralarda önce dikim yastıkları hazırlanır. Yastıkların genişliği 120 cm olmalıdır. Uzunluğu seraya göre değişir. Yastıklar arasında 50-60 cm yollar bırakılmalıdır. Sera toprağının iyileştirilmesi için iyi yanmış çiftlik gübresi kullanılır. Gübre miktarı dekar başına 1-5 ton arasında olabilir. Gübre toprağın ilk 30 cm’lik bölümüne karıştırılır. Soğanlar yastıklara dikildikten sonra malçlama yapılarak toprağın nemli kalması sağlanmalıdır.

1.2.2. Dikim Şekli ve Mesafesi

Sağlıklı soğanlar nemlendirilmiş yastıklara 15-20 cm sıra arası ve sıra üzeri mesafesiyle elle dikilir. Dikim derinliği 5-15 cm olmalıdır. Birinci sıra dikildikten sonra, ikinci sıraya dikilecek soğanlar birinci sıradaki soğanların ortasına gelecek şekilde dikim yapılır. Soğanlar arasında üçgenler oluşturulur. Bir dekara 25.000-30.000 soğan dikimi yapılabilir.

Nisan zambağı ve mis zambağının dikim derinlikleri farklıdır. Nisan zambağı derin dikilir. Nisan zambağının dip tablası ile çiçek sapının toprak içinde kalan kısımları köklenerek yeni soğancıklar oluşturur. Mis zambağında ise böyle bir durum söz konusu değildir. Mis zambağında toprak üstü kısımlarda soğancık oluşumu görülür. Mis zambağı için 3-3.5 cm, Nisan zambağı içinse 10-15 cm derinlik gerekir.


2. EKOLOJİK İSTEKLERİ

2.1. Sıcaklık
Zambak bitkisinin yetiştiği ortamın sıcaklığı gündüz 18-20 derece, gece ise 13-15 derece olmalıdır. Sıcaklığın 21 derecenin üzerine çıkması önlenmelidir. Sıcaklık kontrolü için seralarda havalandırma yapılabilir. Bu nedenle iyi bir havalandırma sistemine gerek vardır.

2.2. Işık
İyi bir zambak bitkisi yetiştirmek için ışık zorunludur. Yetersiz ışıklandırma bitki gelişimini olumsuz yönde etkiler. Bitkide sürgün gelişimi başladıktan sonra 10-15 gün ek ışıklandırma yapılması uygun olur. Böylece çiçek kalitesi artar.
Ek ışıklandırmada florasan lambalar kullanılır.10 m2 lik alana 380 lux ışık şiddetinde lambalar kullanılır. Işıklar 22.00-02.00 saatleri arasında yakılır. Ek aydınlatma yapılırken ortam sıcaklığının 21 derecenin altında olması gerekir.
Elektrik tasarrufu yapmak amacıyla karanlık zamanı 15 dakika aralıklarla bölerek dört saat ışıklandırma yapılabilir. Işıklandırma sistemi kurarken 100 wattlık ampüller 120 cm arayla 60 cm yüksekliğe yerleştirilir.

2.3. Nem
Zambak açık havada da yetiştirilebilen bir bitkidir. Bu yüzden nem kontrolü yapılamaz. Serada yetiştirilen zambaklarda ise fazla nem bazı hastalıkların oluşumuna zemin hazırladığından neme dikkat etmek gerekir.

2.4. Havalandırma
Seralarda yetiştirilen zambaklarda havalandırma önemlidir. Ortamın sıcak ve nemin fazla olması durumunda sera pencereleri açılarak havalandırılma yapılmalıdır.

3. KÜLTÜREL İŞLEMLER

3.1. Sulama
Zambak bitkisi için su çok önemlidir. Zambak dikilecek toprak dikimden önce iyice sulanmalıdır. Toprağın nemini kaybetmemesi için malçlama yapılması uygun olur. Dikimden sonra da sulama dikkatli yapılmalıdır. Çünkü fazla su soğanlara zarar verebilir. Ayrıca nematodların gelişmesini sağlayabilir. Zambak bitkisi sulanırken toprağın çeşidi, yetişme ortamı ve zambak çeşidi göz önüne alınmalıdır. Zambak bitkisi yağmurlama yöntemiyle sulanmalıdır. M2 ye 8-9 litre su verilmelidir.

3.2. Gübreleme
Zambak bitkisi yetiştirilecek toprak hazırlanırken temel gübreleme yapılmalıdır. Kimyasal gübreleme dikimden üç hafta sonra başlar ve hasada kadar devam eder. Kimyasal gübreleme toprak analizlerine göre yapılmalıdır. Zambak bitkisi tuza karşı hassastır. Tuz birikimi kontrol edilerek gerekli önlemler alınmalıdır.
Dikimden üç hafta sonra kimyasal gübrelemeye başlanır. Kimyasal gübre hazırlanırken 1 kısım amonyum sülfat, 4 kısım kalsiyum nitrat karışımı 400 g/100 litre suda eritildikten sonra sulama suyu ile birlikte iki haftada bir toprağa verilmelidir. Zambak bitkisinde azot eksikliği yaprak renginin sararması ve yaprak uçlarının kuruması ile belli olur. Bu durumda azotlu gübre ihmal edilmemelidir. Azotlu gübre verilmediği zamanlarda potasyumlu gübreler ihtiyaca göre verilmelidir. Temel gübrelemede fosfor verildiği için daha sonra fosforlu gübre verilmesine gerek yoktur.

3.3. Hastalık ve Zararlılar
Zambak bitkisinde en çok görülen hastalıklar, zambak pası, yaş çürüklüğü, fusarium solgunluğu, beyaz yaprak yanıklığı ve mozaiktir. Bunların içinde en önemlisi zambak pasıdır. Bu hastalıkta yapraklar üzerinde kırmızı-kahverengi noktalar oluşur. Hastalık fark edildiğinde bakırlı ilaçlar kullanılır. Hastalık yayıldığında, hastalıklı yapraklar toplanıp yakılmalıdır.
Yaprak bitleri zambak bitkisine zararlı olan canlıların başında gelir. Yaprak bitleri sürgün uçlarında ve tomurcuklarda yoğunlaşarak, bitkinin özsuyunu emerek bitkiye zarar verirler. Zambak bitkisine zarar veren diğer canlılar, kırmızı örümcekler, beyaz sinek, soğan akarları ve toprak kurtlarıdır.

3.4. Yabancı Ot Mücadelesi


Zambak yetiştiriciliğinde, üretim yastıklarında mevsimlik otlar ve ayrık otları çok görülmektedir. Yabancı otlar yetiştirmek istediğimiz bitkinin topraktaki besin ve suyuna ortak olduklarından bitkinin gelişmesini olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle yabani otların temizliği önemlidir. Yabani otlarla mücadelede çapa yapmak önemlidir. Çapalama hem toprağın havalandırılmasını hem de yabancı otlardan temizlenmesini sağlar. Ancak çapalama derin yapılmamalıdır.
Zambak bitkisi yetiştiriciliğinde soğanların sürmesinden hemen sonra kimyasal mücadelede yapılır. Zambak boyları 10 cm’ den büyükse çapalama yapmak gerekir.
3.5. Preparasyon ve Zambaklarda Çiçeklenme Zamanının Programlanması
Zambak soğanlarının istenildiği zamanda ve vaktinden önce çiçek açmasını sağlamak için yapılan sıcaklık uygulaması çalışmalarına preparasyon denir. Soğanlar dikimden önce ve sonra bir takım işlemlere tabi tutulur. Bu işlemler genellikle zambak bitkisinin ışığa ve sıcaklığa duyarlılığından faydalanılarak yapılır. Bu amaçla iki preparasyon yöntemi geliştirilmiştir.

Soğanların soğuklatılması: Zambak soğanları 0 -20C’de iki hafta, 2 ila 50C’de bir hafta depolandığında erken çiçek elde edilir.

Ek ışık uygulama: Bitkide sürgün gelişimi başladıktan sonra 1-2 hafta ek ışık uygulaması yapılır. Bu uygulama ile çiçek boyu uzar, çiçek kalitesi artar.
Zambakta zorlama: Soğanlı bitkilerde erken çiçeklenme sağlamak amacıyla yapılan işlemlere zorlama denir. Zorlama yapılırken sıcaklık ve nem miktarı artırılır. Sulama suyu ılık ve dinlendirilmiş olarak verilir. Ek ışık uygulaması yapılır.
Zambaklarda zorlama soğanların soğuklatılması ile başlar. Soğanların dikiminden sonra devam eder.
Zorlama çiçeklenmeden 75 gün önce başlar. Bu dönemde bitkilerin boyu 10-15 cm’yi bulmuştur. Sıcaklık 210C’nin üzerine çıkarılır. Nem ise %70-75 civarında olmalıdır. Bu şartlarda bitkiler istenildiği sürede çiçeklenir.
Ek ışıklandırma ile zorlama yapılacaksa 35 foot kandil şiddetinde ışık kullanılır. Her gün 5-8 saat süreyle, 15-180C gece sıcaklığında uygulanır. Bu yöntem ile yapılan zorlamada çiçeklenme hızlı olur. Çiçek sapları da uzun olur.Zorlama yapılırken düzenli gübreleme de yapılmalıdır.

4. HASAT İŞLEMLERİ

4.1. Hasat
Zambakta hasat, bir sap üzerindeki en alttaki kandil renklenip tümüyle açıldığında yapılmalıdır. Hasat yapılırken keskin bıçak kullanılmalıdır. Zambak sapı toprak seviyesinin 10-15 cm yukarısından kesilir. Kesilen zambaklar serada bir saatten fazla bekletilmemelidir.
4.2. Tasnif
Kesilen zambaklar içinde ılık su bulunan kovalarda 5-8 saat su çektirilir. Odanın sıcaklığı 8-150C arasında olmalıdır. Su çektirilen bitkiler kandil sayısına ve sap uzunluğuna göre tasnif edilir.

4.3. Pazara Hazırlama
Çiçekler 4-6 ‘ lık demetler hâline getirilir. Özel kutular içinde pazara gönderilir.

4.4 .Depolama
4.4.1. Çiçekler
Zambak bitkisine talebin az olduğu dönemlerde fiyatın düşmemesi için depolama yapılmaktadır. Saksılı zambak çiçekleri depolanırken bolca sulanır. Sıcaklığı 5-100C olan soğuk hava depolarında saklanır. Odaların karanlık olması gerekir. Bu durumda bitkiler 10-15 gün bekletilir.

4.4.2. Soğanlar
Zambak soğanlarında koruyucu kabuk yoktur. Ayrıca soğanlar dinlenme dönemi yaşamazlar. Bu nedenlerden zambak soğanı kontrollü koşullarda depolanmalıdır.
Zambak soğanları uzun süre depolanacaksa sıcaklık 00C olmalıdır. Bu durumda soğanlar en fazla 9 ay depolanabilir. Kısa süreli depolanacaksa sıcaklık 2-100C olmalıdır.




Benzer Konular

24 Aralık 2008 / BrookLyn Botanik
26 Mayıs 2015 / Jumong Taslak Konular
26 Ağustos 2007 / Misafir Edebiyat
1 Şubat 2016 / Safi X-Sözlük