Arama

Ulama Nedir?

Güncelleme: 28 Ekim 2015 Gösterim: 137.047 Cevap: 5
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
8 Şubat 2010       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Türkçede Ulama Nedir?

Sponsorlu Bağlantılar
Ulama Nedir?
Sessizle biten sözcükten sonra sesliyle başlayan bir sözcük gelirse, iki sözcük birbirine bağlanarak okunur. Buna ulama denir.

Ulama Hakkında

Dilimizde cümleler okunurken kelimelerin sonlarında bulunan sessizler, kendilerinden sonra gelen kelimelerin ilk harfi sesli ise bu sesliye bağlanarak okunurlar.

Ulama Örnekleri
  • Emanet_eşeğin yuları gevşek olur. > Emane-teşeğin yuları gevşek olur.
  • Geniş_ovayı seyre daldı. > Geni-şovayı seyre daldı.
  • Elbisenin_ütüsü bozulmuş. > Elbiseni-nütüsü bozulmuş.
Kural: Ulama sadece okuma ve söylemede geçerlidir. Yazmada geçerli değildir.
Kural: Sözcükler arasında herhangi bir noktalama işareti varsa ulama yapılmaz.
Kural: Anlamı bozulan sözcükler arasında ulama olmaz.

NOT: Noktalama işlaretleri ulamayı bozar.

ÖRNEK (1): Güzel bir ev satın aldık.
Bu cümlede, "bir" sözcüğü ile "ev" sözcüğü arasında ulama vardır. Yine "satın" ile aldık" sözcükleri arasında da ulama vardır.

ÖRNEK (2): Portokal, ağaçta yetişen turunçgil meyvelerdendir.
Bu cümlede, " portokal " ile " ağaçta " sözcükleri arasında ulama yoktur. Çünkü; bu iki sözcük arasında noktalama işaretlerinden olan virgül (,) vardır.

ÖRNEK (3): Taze kan almış gibi koşuyordu.
Bu cümlede, "kan" ile "almış" sözcükleri arasında ulama yoktur. Çünkü, bu iki sözcük bitişikmiş gibi okunduğunda başka bir anlam, başka bir sözcük oluşmaktadır. Oluşan sözcük ise "kanalmış" dır.

NOT: Bileşik sözcüklerin hecelere ayrılmasında, ulama kuralına uyulur.

ÖRNEK: İlk + okul = İlkokul
Bu oluşumdan meydana gelen ve yeni bir anlam kazanan bileşik "İlkokul " sözcüğü hecelerine ayrılırken, kendini oluşturan "ilk" ve "okul" sözcüklerinin ayrı ayrı hecelerine ayrılmasına uygun olarak hecelerine ayrılmaz.

Ya nasıl ayrılır?
Şöyle ayrılır: İl - ko - kul

Halbuki " İlk " ve " okul " sözcüklerini ayrı ayrı hecelerine ayırırken şöyle yaparız:
  • İlk = - İlk
  • Okul = O - kul
Çünkü, " İlkokul " sözcüğü bileşik sözcüktür. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, bileşik sözcüklerin hecelere ayrılmasında ULAMA kuralına uyarız.

Yani; "sessiz harf ile biten bir sözcükten sonra, sesli harf ile başlayan bir sözcük gelirse, bu iki sözcük bitişikmiş gibi okunur". Hecelere ayırmada ise, böyle iki sözcük bileşmiş olduğu için sessiz harften sonra gelen sesli harfler, sessiz harfe ile birleştirilerek hecelerine ayrılır.

ÖRNEKLER

Kızıl = Kı - zıl
Ay = ay
Kızlay = kı - zı - lay

Baş = baş
Öğretmen = öğ - ret - men
Başöğretmen = ba - şöğ - ret - men

Hanım = ha - nım
Eli = e - li
Hanımeli = ha - nı - me - li

Semiz = se - miz
Otu = o - tu
Semizotu = se - mi - zo - tu

Kırk = kırk
Ayak = a - yak
Kırkayak = kır - ka - yak

Yayın = ya - yın
Evi = e - vi
Yayınevi = ya - yı - ne - vi

Kardan = kar - dan
Adam = a - dam
Kardanadam = kar - da - na - dam
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen nötrino; 28 Ekim 2015 08:51 Sebep: Gereksiz ayrıntı kaldırıldı!
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
14 Haziran 2011       Mesaj #2
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye
Vasl (Ulama)

Sponsorlu Bağlantılar
Bir sözcüğün sonundaki sessiz harfin, ardından gelen sözcüğün başındaki sesli harfe ses olarak bağlanması, vasl. Aruz kalıplarına uyma zorunluluğu eski şairlerin vasla başvurmalarına yol açmıştır. Yahya Kemal Beyatlı'nın "Mehtâb iri güller ve senin en güzel aşkın" dizesindeki güzel aşkın sözcüklerinin vezin gereği güzel aşkın biçiminde okunması gereği ulama örneğidir.


MsXLabs & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
sisi - avatarı
sisi
Ziyaretçi
7 Kasım 2012       Mesaj #3
sisi - avatarı
Ziyaretçi
Ulama Nedir?
Ünsüzle sonlanan bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir sözcük gelince ünsüzle ünlünün bir hece gibi bağlı okunmasına “ulama” denir.

Örnekler
  • Arabanın önüne çıkan adam az daha eziliyordu.
  • Noktalama İşareti varsa ya da ulama yapılınca anlam değişikliği olacaksa, ulama yapılmaz.
  • İhtiyar, elindeki paketi zor taşıyordu. (Ulama yok.)
  • Sözcüğe gelen ek yok. (gelenek) (Ulama var.)
  • Oraya varsak aryayı gösteririm. (Ulama var.)
Kurallar
  • Ünsüz harf ile biten bir sözcüğü, ünlü ile başlayan bir sözcük izlediğinde, birinci sözcüğün son ünsüzünün ikinci kelimenin ilk ünsüzüne bağlanarak söylenmesine ulama denir. Aralarında noktalama işareti (nokta, virgül vb.) bulunan sözcüklerde ulama olmaz.
  • Ulama, söyleyiş ve okuyuşla ilgili bir ses olayıdır. Yazımda ulama uygulanmaz.
  • Ulama (liaison), bir sözcüğün sonundaki ünsüz ile daha sonraki sözcüğün söz başındaki ünlünün aynı hecede söylenmesidir. Sözcükler, yazının aksine konuşmada ayrı ayrı değildir. Konuşma esnasında, sürekli ulamalar yapılır. Ulama söyleyiş kolaylığının yol açtığı bir ses olayıdır ve anlamla doğrudan ilişkili değildir.
Örnek: Dün akşam üstü dört ekmek aldım. (Dü nakşa müstü dör tekme kaldım.)

BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 2 üye beğendi.
Son düzenleyen nötrino; 28 Ekim 2015 08:42 Sebep: Gereksiz ayrıntı kaldırıldı!
Meryem. - avatarı
Meryem.
Ziyaretçi
8 Ocak 2013       Mesaj #4
Meryem. - avatarı
Ziyaretçi
Cümle içerisinde sessiz harf ile biten bir sözcükten sonra sesli harf ile başlayan bir sözcük gelirse, bu iki sözcük okunurken bitişikmiş gibi okunur. Bu olaya ulama denir.
Ulama sadece okuma ve söylemede geçerlidir. Yazmada geçerli değildir.

NOT: Noktalama işlaretleri ulamayı bozar.
Anlamı bozulan sözcükler arasında ulama olmaz.
Mira - avatarı
Mira
VIP VIP Üye
22 Nisan 2014       Mesaj #5
Mira - avatarı
VIP VIP Üye
Ulama
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi

Ulama
, ünsüz ile biten bir sözcüğü, ünlü ile başlayan bir sözcük izlediğinde, birinci sözcüğün ikinci sözcüğe bağlanarak söylenmesidir. Yazımda gösterilmeyen bu durum, konuşma dilindeki söyleyiş kolaylığı nedeniyle ortaya çıkar.
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kısımlar birbirlerine ulanarak söylenir:
  • n akşam eve geç geldim.
  • Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.
Yazımda aralarında noktalama işareti bulunan sözcükler ulanarak okunmaz:
  • Pazardan portakal, armut, üzüm aldım.
  • Öğretmenimiz Ahmet, Ekrem, Abuzer'i çağırdı.
theMira
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
11 Temmuz 2015       Mesaj #6
Safi - avatarı
SMD MiSiM
ULAMA
1. Ulamak eylemi.
2. Bir şeye ulanan parça, eklenti, katkı, ilave.

Kopan ya da kısa gelen iki ipliği, dokumada kalınlık oluşturmayacak biçimde birbirine ekleyerek uzatma. (DÜĞÜM.)

—Edebiyatta Ulama, Aruz vezninde bir sözcüğün sonundaki ünsüzün vezin gereği onu izleyen sözcüğün başındaki ünlüyle birleştirilerek okunması.

—Sesbilgisinde Ulama, Bir dilin kuralına uygun olarak, bir sözcüğün genellikle söylenmeyen son ünsüzünü sonraki sözcüğün ilk ünlüsüyle birleştirerek söyleme. (Örn. koşar adım [koşaradım].)

—Süsleme Sanatında Ulama, Elyazmalarında yazı ve sayfa kenarlarına su olarak yapılan birbirine geçmeli süsleme.

♦ Sıfat, Ulanmış, birbiri ardına eklenmiş.

—Folklorda Ulama, Anadolu'nun bazı yörelerinde gerdek gecesi gelinin hazırladığı sofraya oturan güveyin kucağına verilen sırma işlemeli çevre

—Mimarlık ve Süsleme Sanatında Ulama, Dalgaları andıran bir dizi kıvrımdan oluşan sürekli bezeme.

—Seramikte Ulama, Birbirine bağlı olarak gelişen motiflerle süslü çini.

Koşullara uygun durumda kapalı (uzun) hecenin açık (kısa) okunması için ulamadan yararlanılır. Örn: "Otuz üç yıl bizi korkuttu şeriat diyerek" (M. A. Ersoy). Bu dizenin vezni feilâtün feilâtün feilâtün feilün'dür. “Otuz üç yıl" sözcüklerinin vezin karşılığıdır. Bunun biçiminde okunabilmesi ancak ulamayla (otuz üç yıl) sağlanabilir.

Kaynak: Büyük Larousse
Son düzenleyen nötrino; 28 Ekim 2015 08:49 Sebep: Yazım yanlışı!

Benzer Konular

11 Temmuz 2015 / Misafir Cevaplanmış
12 Aralık 2011 / çiçek Soru-Cevap
13 Mayıs 2014 / sow Cevaplanmış