Arama

Hece Ölçüsü

Güncelleme: 19 Mayıs 2014 Gösterim: 11.346 Cevap: 2
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
21 Ekim 2010       Mesaj #1
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye
Hece Ölçüsü ve Hece Ölçülü Şiir Örnekleri
MsXLabs.org

Sponsorlu Bağlantılar

Türk dilinin doğal ölçüsü hece ölçüsüdür. Hece ölçüsü İslâmî edebiyat öncesinden beri kullanılan millî veznimizdir. Çok eski zamanlardan beri Anonim halk şiirinde; Anadolu’da Âşık tarzı Türk şiirinde, Dinî-Tasavvufî Türk şiirinde, az da olsa Divan şiirinde kullanılmış, günümüz halk ve çağdaş Türk şirinde hâlâ kullanılmaktadır.
Hece ölçüsü mısralardaki hece sayısının belli bir düzene bağlı olarak eşitliğine dayanan bir ölçüdür. Hece sayısının dizelerdeki eşitliği, o şiirin ölçü kalıbını gösterir. Hecelerin aruz vezninde dikkate alınan uzunluk-kısalık ve açıklık-kapalılık özellikleri hece ölçüsünde dikkate alınmaz.

Hece ölçüsünde dizenin belli bölümlere ayrılmasına durgulanma, bu bölüm yerlerine de durak denir.
Hece ölçüsünde uyumu pekiştirmek, ahengi sağlamak amacıyla mısraların belirli bölümlere ayrılmasıdır. Duraklar şiiri tekdüzelikten kurtarır.

Hece Ölçüsü Örnekleri

14'lü hece ölçüsü

İster düşün… Kendini ister hayale kaptır…
Uzar, uzar, çünkü hiç sonu yoktur yolların.
Bakarsın aldanmışşın, gördüğün bir seraptır
Sevimli bir hayale açılırken kolların.
ATSIZ
8'li hece ölçüsü
Kurt olarak saldırdılar,
Yeşil yurttan ayıların
Vücudunu kaldırdılar.
Çocuklarım ibret alın:
Her bugüne var bir yarın!
Ziya Gökalp
7'li hece ölçüsü
Gerilir zorlu bir yay
Oku fırlatmak için;
Gece gökte doğar ay
Yükselip batmak için.
Mecnûn inler, kanını
Leylâ’ya katmak için.
Cilve yapar sevgili
Gönül kanatmak için.
ATSIZ

Hece Kalıpları
Kalıplardan en çok kullanılanları yedililer, sekizliler ve on birlilerdir. Yedili kalıp ilk çağlardan beri çok kullanılan bir kalıptır. Özellikle maniler bu kalıpla yazılır. Sekizli kalıp, semailer, varsağılar ve bazı türkülerde kullanılmıştır. On birliler de çok kullanılmıştır. Koşmalar, destanlar, tekke şiirleri hep bu kalıpla söylenmiştir. Bu kalıbı hecenin beş şairi olan beş hececiler de sıkça ve başarıyla kullanmışlardır.
  • İki duraklılar: (3+4, 4+3,); (4+4, 3+5, 5+3)
  • Üç duraklılar: 4+4+3; 4+4+4
Duraklar kelimeler bölünerek yapılmaz. Ancak, kulakta uyumlu bir izlenim bırakan anlamlı söz öbekleri arasında olur. Bir dize herhangi bir yerinden ayrılamıyorsa, dize tek duraklıdır. Durakları her dizede aynı olan şiirler duraklı, her dizede değişen şiirler duraksız sayılır.


BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Mira; 19 Mayıs 2014 20:15 Sebep: Mesaj içeriği değiştirildi.
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.
AhmeT202 - avatarı
AhmeT202
Ziyaretçi
31 Ocak 2012       Mesaj #2
AhmeT202 - avatarı
Ziyaretçi
Liseli Kardeşlerim bilir baş belasıdır şiirde kafiye hece ölçüsü vb.
Ben hece ölçüsü bulmayı anlatıcam aslında çok kolay.
Sponsorlu Bağlantılar
Örnek olarak Aşık Veysel'in şiirini veriyorum.

ACEM KIZI

Çırpınıp da - Şanovaya çıkınca : 11 heceli
Eğlen Şanovada - gal Acemkızı : 11 heceli
Uğrun uğrun gaş - altından bakınca : 11 heceli
Can telef ediyor - gül Acemgızı : 11 heceli

NOT: ' - ' işareti durağı belli eder.

Şiirde görüldüğü gibi her mısra 11 heceli. Heceleri sayarken durakları takip ediyoruz 3. mısra hariç diğer mısralarda duraklar 6. hecede. Bunun anlamı şirin hece ölçüşü : 6+5: 11 li hece ölçüsü

Sonuç: 6+5: 11'li hece ölçüsü
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 2 üye beğendi.
Mira - avatarı
Mira
VIP VIP Üye
20 Mart 2012       Mesaj #3
Mira - avatarı
VIP VIP Üye
Hece Ölçüsü
Vikipedi, özgür ansiklopedi


Türkçe’de heceler uzunluk kısalık bakımından hemen hemen aynı değerdedir. Bu yapısal özellik şiirde hece ölçüsünün kolayca kullanılmasına imkân verir. İlk yazılı
Türk edebiyatının ürünleri olarak bilinen Göktürk Yazıtları’nda şiir bulunmamasına rağmen şiirsel özellikler taşıyan ve hece ölçüsüne uyan bölümler vardır. Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lugati’t Türk eserindeki şiirler de hece ölçüsüyle yazılmışlardır. Türklerin İslamiyet’i kabulünden sonra divan edebiyatı ve aruz ölçüsünün yaygınlaşması hece ölçüsünün yalnızca tekke ve aşık edebiyatına özgü bir ölçü olmasına yol açtı.

Hece ölçüsünde kalıbı dizelerdeki hecelerin sayısı belirler. Her dizesinde 11 hece bulunan bir şiirin kalıbı "11’li hece ölçüsü" olarak gösterilir. Bir hecenin belli bölümlere ayrılmasına "durgulanma", bu bölümlerin okuma sırasında hafifçe durularak vurgulanan yerlerine de "durak" denir. Kalıplar 2’liden başlayarak 20’lilere kadar çıkar. Az heceli, yani 2’liden 6’lıya kadar kalıplar tekerleme, atasözü, bilmece gibi ürünlerin şiirsel parçalarında uyum öğesi olarak yer alır. Bu tür kısa kalıpların durakları dizenin sonundadır.

Hece ölçüsünde durağın önemi büyüktür. Bir kalıp en az 2, en çok 5 duraklı olabilir. Bir durakta bulunan hece sayısı ise 1 ile 10 arasında değişir. Hece kalıpları duraklar ve duraklardaki hece sayıları bakımından bölümlenir. Bu kalıplar içinde en çok kullanılanlar 7’li, 8’li, 11’li ve 14’lü olanlardır. 7’li ölçü daha çok mani türünde kullanılmıştır. 8’li kalıp semai, varsağı, destan ve türkülerin ölçüsüdür. 11’li ölçü ise başta koşma ve destan olmak üzere aşık ve tekke edebiyatı şiirlerinde kullanılmıştır. 14’lü hece ölçüsüne ise daha çok tekke şiiri ve çağdaş Türk şiirinde rastlanır.
theMira

Benzer Konular

20 Mayıs 2014 / üsa_94 Soru-Cevap
18 Nisan 2016 / Misafir Cevaplanmış
12 Kasım 2008 / asla_asla_deme Uzay Bilimleri
1 Aralık 2006 / Misafir Kimya
11 Haziran 2012 / ThinkerBeLL X-Sözlük