Kelimelerde Anlam İlişkisi
Ziyaretçi
KELİMELERDE ANLAM İLİŞKİSİ
YANSIMA SÖZCÜKLER
Doğadaki canlı ve cansız varlıkların çıkardıkları seslerin taklidi olarak ortaya çıkan kelimelere yansıma denir.
Örnek
Anlatımı güzelleştirmek, güçlendirmek, çekici kılmak amacıyla, kelimelerin çeşitli şekillerde yan yana getirilmesiyle oluşturulan söz öbeğine, ikileme denir.
İkilemeler Değişik Şekillerde Oluşturulur
1 - Yanı sözcüğün tekrarıyla oluşan ikilemeler
Örnek
Örnek
Örnek
Örnek
Örnek
Örnek
Örnek
Örnek
AD AKTARMASI (MÜRSEL MECAZ)
Bir sözcüğün benzetme amacı olmadan başka bir sözcüğün yerine kullanılmasına ad aktarması denir.
Örnek Yelkenli denizin ortasında kalmıştı
(Tekne yerine parçası yelken söylenmiş)
Tren, İstanbul’a girdi.
(Tren İstanbul’daki gara girmiştir)
Bu yıl hep Ömer Seyfettin okudum.
(Ömer Seyfettin değil, kitapları kastediliyor)
Akşam teyzemlerde üç tabak yedim.
(Tabağın yenmesi değil, içindeki yemeklerin yenmesidir)
Sayılabilen, ölçülebilen, azalıp, çoğalabilen, sözcüklere nicelik (nicel) anlamlı kelime denir.
Örnek: Küçük, büyük, az, çok, ağır, hafif…
Sayılamayan, ölçülemeyen, sadece nesnelerin özelliklerini bildiren kelimelere nitelik (nitel) anlamlık kelime denir.
Örnek: güzel, çirkin, iyi, kötü, fayda zarar…
GENEL VE ÖZEL ANLAMLI KELİMELER
Varlılarının bütününü kapsayan kelimelere genel anlamlı kelimeler, daha dar ve özel olanları içine alan kelimelere özel anlamlı kelimeler denir. Genel ve özel anlamlı kelimelerin bir sınır yoktur. Varlıkların sıralanışı sırasında ortaya çıkar.
ÖrnekVarlık – canlı – insan – öğretmen – Esra hoca
(genelden özele sıralanmıştır)
Yazı türleri – roman – Sinekli Bakkal
( Roman, yazı türüne göre özel anlamlı, Sinekli Bakkal’a göre genel anlamlıdır.)
Eş anlamlı olmamalarına rağmen genellikle birbiri yerine kullanılabilen, anlamları çok yakın olan kelimelerdir.
Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelerdir.
Kaz: bir hayvan
Kaz-: kazmak eylemi
Sağ: yaşayan
Sağ: bir yön
Gül: çiçek
gül-: gülmek eylemi
Yüz: surat
Yüz: sayı
Yüz-: yüzmek eylemi
Benden sana bir öğüt
Kendi ununu kendin öğüt
Sahicimi elinde tuttuğun o kartal kanadı
Sen tuttun acıdan benim ellerim kanadı
Kır saçlı biriyle kıra çıktık.
Benim kolumda da ben var.
Not: İnceltme işareti (^) ile birbirinden ayrılan kelimeler sesteş değildir.
Anlamca birbirinin karşıtı olan kelimelerdir.
Örnek
Yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan kelimelere denir.
Sponsorlu Bağlantılar
Doğadaki canlı ve cansız varlıkların çıkardıkları seslerin taklidi olarak ortaya çıkan kelimelere yansıma denir.
Örnek
- Çat,
- pat,
- güm,
- me,
- hav,
- mö,
- miyav,
- cik,
- hırıltı,
- şangırtı,
- şırıltı…
- Işıltı,
- parıltı,
- ötme…
Anlatımı güzelleştirmek, güçlendirmek, çekici kılmak amacıyla, kelimelerin çeşitli şekillerde yan yana getirilmesiyle oluşturulan söz öbeğine, ikileme denir.
İkilemeler Değişik Şekillerde Oluşturulur
1 - Yanı sözcüğün tekrarıyla oluşan ikilemeler
Örnek
- ağır ağır,
- deste deste,
- açık açık,
- yavaş yavaş…
Örnek
- Eş dost,
- doğru dürüst,
- kılık kıyafet,
- yalan yanlış,
- ses seda,
- ağrı sızı…
Örnek
- er geç,
- bata çıka,
- düşe kalka,
- aşağı yukarı,
- iyi kötü,
- gide gele…
Örnek
- boy pos,
- yırtık pırtık,
- eski püskü,
- eğri büğrü,
- ufak tefek,
- az buz…
Örnek
- abur cubur,
- abuk sabuk,
- ıvır zıvır,
- eften püften,
- kem küm,
- eciş bücüş,
- mırın kırın…
Örnek
- mışıl mışıl,
- horul horul,
- çıtır çıtır,
- şıngır mıngır,
- şakır şakır,
- katır kutur…
Örnek
- gider gitmez,
- döner dönmez,
- bakar bakmaz….
Örnek
- yan yana,
- omuz omuza,
- el ele,
- baş başa…
AD AKTARMASI (MÜRSEL MECAZ)
Bir sözcüğün benzetme amacı olmadan başka bir sözcüğün yerine kullanılmasına ad aktarması denir.
Örnek Yelkenli denizin ortasında kalmıştı
(Tekne yerine parçası yelken söylenmiş)
Tren, İstanbul’a girdi.
(Tren İstanbul’daki gara girmiştir)
Bu yıl hep Ömer Seyfettin okudum.
(Ömer Seyfettin değil, kitapları kastediliyor)
Akşam teyzemlerde üç tabak yedim.
(Tabağın yenmesi değil, içindeki yemeklerin yenmesidir)
- Eve haber vermeden gitme.
- Gazeteden içeri girince onu gördüm.
- Sahneye çıkınca salon ayağa kalktı.
- Ünlü raketler turnuvada buluştu.
- Ocakta çaydanlık kayıyordu.
- Türkiye’nin bu maçı kazanması lazım.
Sayılabilen, ölçülebilen, azalıp, çoğalabilen, sözcüklere nicelik (nicel) anlamlı kelime denir.
Örnek: Küçük, büyük, az, çok, ağır, hafif…
Sayılamayan, ölçülemeyen, sadece nesnelerin özelliklerini bildiren kelimelere nitelik (nitel) anlamlık kelime denir.
Örnek: güzel, çirkin, iyi, kötü, fayda zarar…
GENEL VE ÖZEL ANLAMLI KELİMELER
Varlılarının bütününü kapsayan kelimelere genel anlamlı kelimeler, daha dar ve özel olanları içine alan kelimelere özel anlamlı kelimeler denir. Genel ve özel anlamlı kelimelerin bir sınır yoktur. Varlıkların sıralanışı sırasında ortaya çıkar.
ÖrnekVarlık – canlı – insan – öğretmen – Esra hoca
(genelden özele sıralanmıştır)
Yazı türleri – roman – Sinekli Bakkal
( Roman, yazı türüne göre özel anlamlı, Sinekli Bakkal’a göre genel anlamlıdır.)
- Alfabenin son harfi Z’dir. (Alfabe=Genel, Z=Özel)
- Çocukluk, ömrümüzün en güzel dönemidir. ( Çocukluk=Özel, Ömür =Genel)
- Petrol ürünlerinden benzine zam geldi. (Petrol Ürünü = Genel, Benzin = Özel)
Eş anlamlı olmamalarına rağmen genellikle birbiri yerine kullanılabilen, anlamları çok yakın olan kelimelerdir.
- Eş-dost
- Güç-kuvvet,
- Doğru-dürüst
- Yalan-yanlış
- Darılmak-kırılmak
- Küsmek-gücenmek
Yazılışları ve okunuşları aynı, anlamları farklı olan kelimelerdir.
Kaz: bir hayvan
Kaz-: kazmak eylemi
Sağ: yaşayan
Sağ: bir yön
Gül: çiçek
gül-: gülmek eylemi
Yüz: surat
Yüz: sayı
Yüz-: yüzmek eylemi
Benden sana bir öğüt
Kendi ununu kendin öğüt
Sahicimi elinde tuttuğun o kartal kanadı
Sen tuttun acıdan benim ellerim kanadı
Kır saçlı biriyle kıra çıktık.
Benim kolumda da ben var.
Not: İnceltme işareti (^) ile birbirinden ayrılan kelimeler sesteş değildir.
- kar -- kâr
- yar -- yâr
- hala -- hâlâ
- adet -- âdet
- adem – âdem
- alem – âlem
Anlamca birbirinin karşıtı olan kelimelerdir.
Örnek
- Pahalı - ucuz,
- siyah - beyaz,
- batmak – çıkmak
- eksik - tam
- güzel- çirkin,
- akıllı - deli,
- dar – geniş
- karamsar - iyimser
- tatlı - acı,
- dost - düşman,
- iniş – yokuş
- küsmek - barışmak
- gülmek - ağlamak,
- gelmek -gitmek,
- birinci – sonuncu
- nadide - alelade
- ilk - son,
- sert-yumuşak,
- cömert – cimri
- inatçı - uysal
EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER
Yazılışları ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan kelimelere denir.
- sözcük - kelime,
- doğa - tabiat,
- rüzgar – yel
- mazi - geçmiş
- konuk - misafir,
- asır - yüzyıl,
- üzüntü – keder
- fakir - yoksul
- cevap - yanıt,
- hediye-armağan,
- neşe – sevinç
- deprem -zelzele
- fayda - yarar,
- beyaz - ak,
- baş – kafa
- eleştiri - tenkit
- anlam - mana,
- anı – hatıra,
- olanak- imkan
- yollamak –göndermek…
Son düzenleyen Mira; 11 Haziran 2012 22:55
Sebep: Sayfa düzenlendi.
