Arama

Noktalama İşaretleri - Kesme İşareti

Güncelleme: 6 Mayıs 2010 Gösterim: 15.707 Cevap: 1
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
21 Şubat 2010       Mesaj #1
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Kesme işareti ( ' )
TDK, Türk Dil Kurumu
Sponsorlu Bağlantılar

1. Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
Fatih Sultan Mehmet'e, Atatürk'üm, Türkiye'm, İnönü'den, Yurdakul'dan, Kâzım Karabekir'i, Yunus Emre'yi, Ziya Gökalp'tan; Türk'e, Alman'ı; Jüpiter'den, Venüs'ü; Türkiye'de, Van Gölü'ne, Ağrı Dağı'nın; Ziya Gökalp Bulvarı'nda, Çankaya Köşkü'ne, Sait Halimpaşa Yalısı'ndan; Kiralık Konak'ta, Sinekli Bakkal'ı.
Ancak aşağıda belirtilen özel adlardan sonra kesme işareti kullanılmaz:
a. Kurum ve kuruluş adları:
Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanlığına.
b. Akım, çağ ve dönem adları:
Eski Çağın, Yükselme Döneminin, Klâsik Türk Edebiyatına, Millî Edebiyat Akımının, Edebiyat-ı Cedide Topluluğunun.
c. Kişi adlarından sonra kullanılan unvanlar:
Mustafa Kemal Paşaya, Nasrettin Hocada, Enver Paşanın, Zeynep Hanıma, Ayhan Beyden, Ahmet Mithat Efendinin, Enver Paşayı.
ç. Ay ve gün adları:
29 Ekime..., 30 Ağustos Çarşambadan sonra
d. Deyimlerde geçen özel adlar:
Allahtan hayırlısı, Allaha emanet; Alinin külâhını Veliye, Velinin külâhını Aliye.
UYARI: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Çiçek, Halit, Mehmet, Mesut, Murat, Özbek, Recep, Yiğit, Bosna-Hersek, Gaziantep, Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Çeliği, Çiçeği, Halidi, Mehmedi, Mesudu, Muradı, Özbeği, Recebi, Yiğidi, Bosna-Herseği, Gaziantebi, Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağı biçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.

UYARI : Özel adlar yerine kullanılan"o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

2. Yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılır:
Nice'ler, Lille'li, Bordeaux'lu, Honolulu'lu.
UYARI: Yabancı özel adlar dışındaki özel adlara getirilen yapım ekleri ve çokluk eki kesmeyle ayrılmaz:
Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı; Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Ereğliler.

Bu eklerden sonra da kesme işareti kullanılmaz:
Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hristiyanlıktan, Aydınlıdan.
3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM'nin, TDK'nin, BM'de, ABD'de, TV'ye.

UYARI: Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu; büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır:
kg'dan, cm'yi, mm'den; BDT'ye, THY'de, TRT'den.

Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde bu okunuş esas alınır:
ASELSAN'da, BOTAŞ'ın, NATO'dan, UNESCO'ya.
UYARI: Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalar kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin ve üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır:
vb.leri, mad.si, Alm.dan, İng.yi, Nu.dan; cm³e (santimetre küpe), m²ye (metre kareye), 64ten (altı üssü dörtten)
4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:
“1919 senesi Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım.” 1985'te, 8'inci madde, 2'nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik.
UYARI: Sıra sayıları ekle gösterildiği zaman rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca nokta konmaz:
8.'inci değil 8'inci, 2.'nci değil 2'nci.
UYARI: Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla gösterilir:
6'şar değil altışar, 10'ar değil onar.
5. Dilimizde kolmak, netmek, neylemek, napmak gibi fiiller yoktur. Ancak konuşmada ve vezin dolayısıyla şiirde bu tür kullanılışlar ortaya çıkabilmektedir. Seslerin vezin dolayısıyla şiirde veya konuşma sırasında düştüğünü göstermek için kesme kullanılır:
K'oldu, N'oldu? N'etsin? N'eylesin? N'apalım?

Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m'ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n'eyleyim
(Karacaoğlan)
6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur:
A'dan Z'ye kadar, b'nin m'ye dönüşmesi, Türkçede -daş'la yapılmış birçok söz vardır.
7. Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığı takdirde kesme işareti yay ayraçtan sonra konur:
Yunus Emre (1240?-1320)'nin, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nin.
Ancak, cins isimler için yapılan açıklamalarda yay ayraçtan sonra doğal olarak kesme işaretine gerek yoktur:
İmek fiili (ek fiil)nin geniş zamanı şahıs ekleriyle çekilir.

BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
6 Mayıs 2010       Mesaj #2
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye

Kesme işareti ya da apostrof

;
Özel adlara getirilen ekleri iki sözün birleşmesi sırasında ortaya çıkan ses düşmesini veya bazı yabancı sözlerin kesintili okunacağını belirtmek için kullanılan ( ' ) işaretinin adı. Türkçede başlıca olarak özel isimlerden sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır.
Sponsorlu Bağlantılar

Ad:  kesme işareti.jpg
Gösterim: 1989
Boyut:  3.1 KB
Kesme işareti ait olduğu kelimenin sağına bitişik olarak yazılır ve kesme işareti ile sonra gelen ek arasında boşluk bırakılmaz. Oysa diğer noktalama işaretlerinden sonra bir harf boşluğu kadar ara verilir.

Kesme işaretinin kullanıldığı yerler nedir?


1- Özel isimlere gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ay­rılır.
  • Namık Kemal’in vatan şairi olduğunu biliriz.
  • Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar’ı Türk romanının dönüm noktasını oluşturur.
  • Victor Hugo’nun Fransız romantizminin önemli bir temsilcisi olduğu, su götürmez bir gerçektir.
DİKKAT
2- Özel isimler yapım eki almışsa yapım ekinden son­ra gelen çekim ekleri kesmeyle ayrılmaz.
  • Türkçülüğün ve İslamcılığın edebiyatımızda da yansımaları vardır tabii ki.
  • Özel isme gelen “-lar, -ler” çokluk eki kesmeyle ayrılmaz.
  • Ahmetler, bu yaz Bodrum’a gidecekler.
  • Yunus Emreler hümanizmi yaşatır. (Benzerlik anlamı)
  • Yaşar Kemaller, Orhan Kemaller. Çukurova’yı anlat­mışlardır.
3- Kısaltmalar ek aldıklarında kesme işareti kullanılır. Ekler, kısaltmaların okunuşuna göre getirilir.
  • TRT’nin bir yarışmasında birinciliğe layık görülmüştü.
4- Bu akşam TV’de hangi programı izleyeceğimize karar veremedik.
  • TÜSİAD’ın yeni başkanı toplantı yaptı.
5- Sayılara gelen ekler kesmeyle ayrılır:
  • Yarışma saat 15.35’te başlayacakmış.
6- Kesme işareti anlam karışıklığını gidermek için kulla­nılır.
  • Soru’n mu var?
  • Sorun mu var?
  • Sen benim Ay’ımsın.
  • Sen benim ayımsın!

Kesme işaretinin kullanılmadığı istisnalar nelerdir?


  • Kuruluş, kurum, kurul ve iş yeri isimlerine gelecek ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. Bakanlar Kuruluna, Mavi Bayrak Kasabına örneklerindeki gibi.
  • Özel isimlere gelen yapım eklerinde, çokluk eklerinde ve sonrasında gelen eklerde kullanılmaz. İzmirli, Türkçülük, Avrupalı örneklerindeki gibi.
  • Özel isimler yerine kullanılan ''o'' zamiri büyük harfle yazılmadığı gibi, gelecek eklerde kesme işareti ile ayrılmaz.
  • Çağ ve akım isimleri kesme işareti ile ayrılmaz. Yeni Çağın, Cumhuriyet Döneminde örneklerindeki gibi.
  • Sonunda nokta yer alan kısaltmalar, üslü sayılar ve kısaltmalar kesme işareti ile ayrılmaz. Alm.dan, vb.leri örneklerindeki gibi.
  • Unvanlardan sonra gelen eklerde kesme işareti kullanılmaz. Cumhurbaşkanına, Başbakana örneklerindeki gibi.
6. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur:
  • a'dan z'ye kadar, b'nin m'ye dönüşmesi, Türkçede -lık'la yapılmış sözler.
MsXLabs.org
-derlemedir.

BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen _Yağmur_; 24 Kasım 2016 13:35
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.

Benzer Konular

7 Aralık 2012 / ThinkerBeLL Edebiyat
21 Şubat 2010 / ThinkerBeLL Edebiyat
21 Şubat 2010 / ThinkerBeLL Edebiyat
21 Şubat 2010 / ThinkerBeLL Edebiyat
21 Şubat 2010 / ThinkerBeLL Edebiyat