Gürpınar - Van

Gürpınar, Van
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Gürpınar, (Kürtçe: Xawesor ovasının ortasında bulunan "Payizava"),Van ili'nin bir ilçesidir.
Van ilinin güneyinde bulunan coğrafi alan olarak Türkiye'nin en büyük ilçesidir. Eski adı "Havasor" olup Ermenice "Have-tzor" (Ataların Vadisi) sözcüğünden türetilmiştir. Osmanlı döneminde de bu ada sahip olan ilçe Cumhuriyet döneminde Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından sularının çokluğuna istinaden Gürpınar olarak adlandırılmıştır.

Gürpınar
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Van iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezi olan kasaba. İklimi çok serttir. Kışları genellikle kapanan bir yolla Hakkâri'ye bağlıdır. Ekonomik etkinlikleri tahıl tarımı ile büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine dayanır. Yüzölçümü 4.063 km2, ilçe nüfusu 37.797, merkez nüfusu 6.916 (1997).

Gürpınar İlçesi;
M.Ö. 9. yüzyılda Urartular döneminden bu yana yerleşim olduğu bilinmektedir. Yedisalkım köyümüzdeki mağara resimleri bunun en belirgin kanıtlarındandır. Urartulardan sonra sıra ile Medler, Persler, Makedonyalılar, Partlar, Sasaniler, Müslüman Araplar egemen olmuş, egemenlik daha sonra Bizanslılara geçmiştir. II. Yüzyıl da Malazgirt savaşı ile bölge Selçukluların egemenliğine girip Türkleşmeye başlamıştır. Selçuklulardan sonra da sırasıyla İlhanlılar, Celayir Oğulları, Akkoyunlular ve Safeviler egemenliklerini sürdürmüştür.
1548 yılında Van İlinin Osmanlılar tarafından fetih edilmesi ile başlayan Osmanlı egemenliği 1914 yılında Birinci Dünya Savaşına kadar sürmüştür. Bölgede yaşamakta olan Ermeni azınlığın ihaneti ve surların istilası ile başlayan karanlık günler 1 NİSAN 1918 ‘e kadar sürdü. 1 NİSAN 1918 ‘de ilçemiz düşman işgalinden kurtarıldı.
1936 yılında Kırkgeçit’te (Kasrık) kurulan Gürpınar İlçesi 1954 yılında şimdiki yerleşim yeri olan Kığzı’ya nakledilmiştir. İlçenin adı İsmet İNÖNÜ tarafından Gürpınar olarak adlandırılmıştır. İlçeye bağlı 7 mahalle bulunmaktadır.

Gürpınar, Cumhuriyet döneminde gelişme gösteren ve son yıllarda ilçe merkezi olan bir yerleşim birimidir. Kentte tarihi nitelik taşıyan kayda değer bir mimari eser bulunmamaktadır. Ancak ilçe sınırları içinde kalan yörede, iskân hareketlerine de işaret eden birçok ören yeri ile tarihi yapı mevcuttur. Şehrin yakınında bulunan ve Urartu medeniyetine ışık tutan Çavuştepe Kalesi, kalıntılarıyla haklı bir üne sahiptir. İlçe sınırları dâhilindeki Hoşap ve Zernek ise Ortaçağ’da yerel idare merkezleri olmasıyla önem kazanmışlardır. Hoşap Kalesi, Güzelsu bucağının kuzey yamacı üzerindedir. Mahmudi Beyliği Hoşap’ta en parlak dönemini XVIl. yüzyılda Zeynel, Süleyman,İbrahim ve Evliya Beyler zamanında yaşamış,Hoşap Kalesi ve teşkilatı bu dönemde imar edilmiştir. Kapısı çok ilginçtir. Üzerinde iki aslan ve Farsça bir yazıt vardır. Kale içinde cami, üç hamam, çeşme ve zindanlar vardır. Burçları da ilgi çeker.
Gürpınar İlçesi Van İlinin güneydoğusunda, Havasor ovasında deniz seviyesinden 1740 m. yükseklikte kurulmuş olup il merkezine 21 km uzaklıkta olan Gürpınar İlçemizin yüzölçümü 4063 Km2 dir. Kapladığı alan bakımından, yurdumuzun en büyük ilçesidir. Alanı Rize ve Kocaeli illerinin alanından daha büyüktür.