Aydın

- Efes Antik Kenti -

En güzel yapılarından biri 25.000 kişilik antik tiyatro olan Efes Antik Kenti, izmir'de Selçuk ilçesi sınırları içindedir ve ilk kalıntıları MÖ. 3.000 yıllarına dayanmaktadır. Cilalı Taş Devrine kadar uzanan kalıntılara, son yıllarda yapılan araştırmalar ve kazılarda Tunç Çağı ve Hititlere ait yerleşimler eklenmiştir.

Hititler zamanında Apasas olarak adlandırılan Efes, MÖ.1.050 yıllarında Yunanistan'dan gelen göçmenlerin de yaşadığı bir liman kenti olmuştur, iyonlar Dor istilası üzerine buralara yerleşmişler, Lidya egemenliğinde ise yaşadıkları yerleri ve inşa etmekte oldukları Artemis Tapınağını geliştirmişlerdir.

Efes'te İyon, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı uygarlıklarının da, bu bölgenin geçirdiği büyük depremlerin de izleri hala görülebilmektedir. Romalılara kadar Helenistik yapının hakim olduğu Efes Antik Kentinde, bu tarihten itibaren Roma mimarisi etkisini göstermiştir.

Efes Harabeleri yakınında görülmesi gereken eserler MS.2. Yüzyılda Vedius Antonius adına yaptırılan Vedius Gymnasium; tüm sportiF yarışların, oyun ve olimpiyatların düzenlendiği stadyum ve hemen stadyumun yakınında bulunan Bizans hamamlarıdır.

Her şehrin tarihçesi iki şekildedir. Bunlardan birincisi belgelere dayalı gerçek; diğeri ise nesilden nesile, ağızdan ağıza anlatıla gelen efsanelere dayalı tarihçedir. İlkini tarihçiler, ikincisini halk kendisi yazar. - Nazillinin adı üzerinde de pek çok söylenti ve ileri sürülen görüşler vardır. Tanınmış Yunan tarihçisi Strabona göre, Büyük Menderes Irmağının sağ yakasında (Bu günkü aşağı Nazillinin alt kısmında) Nazi diye anılan bir alan olduğu ve Nazi Sitesini Batı Anadoludan akıp gelen göçmenlerin kurduğunu ve buna göre çok eskiden Nazillinin (Nozi - Nazi) Noz-ili,Naz-ili adını aldığını belirtir.

-Hammer tarihini yazan tanınmış tarihçi Hammere göre; İlçemizin adının Bazarköy (Pazarköy) iken Nazilli adını sonradan aldığı belirtilir.

- Büyük Türk gezgini Evliya Çelebiye göre; Nazilli adını sonradan aldığı. 17. Yüzyılda Nazilli büyük bir şehirdi. Güzelleri çok ve bu güzellerinin naz ve isteğnaları boldu. Bundan ötürü şehre Naz-İli adı verildiğini belirtir.

- Başka bir görüşe göre ise: 12.Yüzyılda büyük menderes vadisine gelen Türkler buradaki Bizans egemenliğine son verdiler. O devirde gelen Türk boyları arasında Nazlu adını taşıyan bir boyun oymağı da bu çevreye yerleşti. İlk kurduğu köye de kendi boyunun adı olan Nazlu adını verdiği.

- Nazlu Köy 12.Yüzyıl sonlarında bugünkü Nazillinin 5 kilometre kuzeyinde Menderes ovasına bakan ufak bir tepede kurulan bu köy, doğudan ve batıdan gelen yollar üzerindeydi. Köyün adı önce Nazluydu daha sonra ise Nazlı olduğu.

Nazilli adı üzerinde pek çok görüş ileri sürülürken, halk Nazilli adını bir aşk hikayesine bağlayarak açıklar. İster yaşanmış gerçek bir olay olsun, ister olmasın sonu hazin biten bu aşk hikayesi ile halk, sanki yaşadığı şehrin adını bilinçli bir şekilde sevgiye bağlamış, Nazlı kızın adını Nazilli adına taşıyarak aşkı ve sevgiyi ölümsüzleştirmek istemiştir. Nazilli bugünkü adını hiç şüphesiz şehir Türklerin eline geçtikten sonra almıştır. Şehrin ilk kurucuları Trakyadan gelen göçmenlerdir. Yanında Nissa adındaki eski Yunan şehirlerinin yıkıntıları vardır. Nazilli Bölgesi; Eski Türklerden, Yunanlılara, İranlılara, İonlara, Lidyalılara, Romalılara, Bizanslılara, Hrıstiyanlara, Büyük Selçuklu İmparatorluğuna daha sonra Anadolu Selçuklu Beylikleri olan Menteşeoğulları, Osmanoğulları ve Aydınoğulları arasında el değiştirdikten sonra Osmanlı İmparatorluğuna katıldığı belirtilmektedir.

KURULUŞU

Nazillinin Özgün Yönleri


Nazilli Basması deyiminin yayılmasına sebep olan açılışı Atatürk tarafından yapılan Sümerbank Basma Fabrikası özelleştirme furyası arasında kaynayarak kapanmış gitmiştir. Ulu Ağaçlar ile dolu kampüsü Adnan Menderes Üniversitesi İşletme Fakültesi olarak kullanılmaya devam ederken ağaçlar arasındaki villalardan oluşan "lojmanlar" yıkılarak o alan park haline getirilmiştir.

Her ne kadar Pamuk, İncir, Üzüm üçlemesinin şehrin sembolü olduğu hep söylense de Nazilli Pidesi'nin yerini tutacak bir başka "şey" henüz yaratılmamıştır. Yemeden anlaşılmayan bu lezzetin yarattığı bağımlılık yüzünden Nazilli ile hiç ilgilisi olmamasına rağmen geçerken tesadüfen yedikten sonra müdavimi olan düzenli Nazilli'ye pide yemeye giden vatandaşarımız mevcuttur. Nazilli'de doğup büyüdükten sonra başka şehirlerde yaşayanların da Nazilli Pidesi, Sütman ayranı, Madran Gazozu/suyu, Aksu domatesi vb. tadlardan uzak kaldıkları için mutsuz bir hayat sürdükleri anlatılır.