SOHBET, -ti a. (ar. şokıbef).
1. İki ya da birkaç kişinin genellikle belirli bir amaç gütmeden samimi bir havada yaptıkları karşılıklı konuşma; yarenlik, hasbıhal, muhabbet: Sohbet uzayıp gitti. Telefon sohbeti.
2.
Bir kimsenin sohbet sırasındaki konuşma biçimi: Sohbeti tatlı bir insan.
3. Bir kimseyle, belli bir konuda ve samimi bir havada yapılan konuşma, söyleşi: Edebiyat sohbetleri.
4. Sohbet etmek,
karşılıklı konuşarak hoşça vakit geçirmek; yarenlik etmek.
—Esk.
1. Flz. Muhammet'le yüz yüze konuşma ya da onünla aynı ortamda bulunmak: Adab-ı sohbet
(konuşma görgüsü, konuşma kuralları).
2. Sohbet i yaran,
dostlar sohbeti.
—Ed. - SÖYLEŞİ.
—Folk. Sohbet ahbapları,
bazı yörelerde kış geceleri düzenlenen sohbet toplantılarına katılanlara verilen ad. (Yaren
de denir.) || Sohbet toplantıları,
Anadolu’nun bazı yörelerinde kış geceleri erkekler tarafından düzenlenen yemekli toplantılar. {Sohbet yeme, yaren gezmesi, yaren toplantıları
da denir.) (Bk. ansikl.
böl ]
—İsi. Flz. Muhammet ile müslüman olarak yüz yüze görüşmüş olma onuru. (Flz. Muhammet ile müslüman olarak görüşmüşler anlamına gelen sahabe
ve ashab
terimleri bu sözcükten türemiştir.)
—Res. Aralarında iletişim kuran kimliği belirli kişileri bir arada betimleyen resim. (Bk. ansikl.
böl.)
—Tasav. Gönüllerde Tanrı aşkını uyandırmak ve canlı tutmak için tasavvuf âşıklarının aralarında yaptıkları konuşma; sufinin kendisini Tanrı ile birlikte bilmesinden doğan aşk ve cezbe durumu. (Bk. ansikl.
böl.)
—ANSİKL.
Folk. Sohbet toplantıları, birbirlerini tanıyan belli kişiler arasında düzenlenir, kış mevsimi boyunca haftada bir kez olmak üzere sürdürülür. Her hafta bir ya da iki kişi birleşerek yemek düzenler, bu nedenle sohbet ahbaplarının sayısı 12-24 arasında değişir, bazen üç kişilik gruplar halinde 36'ya çıktığı da olur. Bu toplantılar aynı zamanda bir öğrenme ve tecrübe kazanma meclisidir. Toplantıları "büyük başağa" denilen kişi yönetir, "küçük başağa" onun yardımcısıdır, orta hizmeti gören kişiye de “yamak" denir. Toplantıya katılanlara öğütler verilir; birinin uygunsuz bir davranışı olmuşsa eleştirisi yapılıp nasıl davranması gerektiği öğretilir; gerekirse ihtar edilir ya da ceza verilir. Bu toplantılarda oturmanın, konuşmanın, dışarı çıkıp gelmenin, yemek yemenin bir adabı vardır, «atılanlardan biri dışarıda uygunsuz bir davranışta bulunmuş ve yarenlerden biri bunu görmüşse "erkânsın" der ve öteki hemen davranışını düzeltir. Her sohbet gecesinde bir sonraki sohbetin nerede düzenleneceği karara bağlanır. Buna “ocak verme” denir. Gelecek toplantıya talip olanlar yamak vasıtasıyla bunu büyük başağaya duyururlar. Birden çok talip varsa karar toplantıya katılanlar tarafından verilir. Sohbet toplantıları, bugün de Anadolu'nun çeşitli yörelerinde sürdürülen bir gelenektir.
—Res. Italyan kökenli Kutsal sohbet (Sacra Conversazione)
Meryem Ana'nın çevresine toplanmış azizler ve azizeleri betimler; bu tema XV. yy.'da Floransa ve Venedik'te geliştirildi ve Fra Angelico, Domenico Vbneziano, Filippo Lippi, Botticelli, Pi- ero Della Francesca, Giovanni Bellini gibi ressamları esinledi. ingilizler'in Conversation piece
adını verdikleri resim türü aynı ailenin bireylerini ya da bir dost topluluğunu, yaşadıkları bir mekân içerisinde (ev, bahçe) bir arada betimler. Bu kişilerin ne yapmakta oldukları (sohbet, müzikli eğlence vb.) ve ilişkileri (bakışlar, el kol hareketleri) ince ayrıntılarıyla verilir. XV. yy.'da Flandre'da ortaya çıkan (Van Eyck’in yapıtı Arnolfini ve karısı)
bu resim türü, XVII. yy.'da Flandre' da ve Hollanda’da gelişti (Van Tilborch, Van Ostade, R de Hooch, Rembrandt, Hals vb.), oradan, Fransa'ya (Largilliâre, VVatteau), özellikle de Ingiltere'ye ulaştı; bu son ülkede XVIII. yy.'da büyük bir yaygınlık kazandı (Philippe Mercier, Bartholomew Dandridge, Hogarth, Zoffany, sonra Gainsborough, Reynolds vb.).
—Tasav. Tasavvufta tarikat ve tekke gibi kurumların temel işlevlerinden biri de dervişler arasında herhangi bir çıkar ve ayırım gözetmeksizin Tanrı yolunda birlikte ilerlerken birbirlerinden destek olma olanağı veren sohbeti canlı tutmaktır. Sufi, yalnız kendisi gibi sufi olanlarla sohbet ilişkisi kurar. Dervişlerin tasavvuftaki mertebelerine göre üç türlü sohbet vardır:
1. dervişin, manevi makamı kendisinden yukarda olanla sohbeti;
2. dervişin, kendisinden aşağı makamda olanla sohbeti (bu sohbet, sevecen ve merhametli olmayı gerektirir);
3. dervişin kendisiyle denk olanla sohbeti (bu da özveriyi [işar] ve hoşgörüyü gerektirir). Tasavvuftaki geleneğe göre, şeyh ile sohbet eden derviş, onun dediklerinden dışarı çıkamaz.
Sohbet sırasında aşk ve cezbe durumunun doğabilmesi için şu üç koşul aranır:
1. mekân, sohbete uygun olmalıdır;
2. sohbette yabancı (gönül ehli olmayan) bulunmamalıdır;
3 sohbet, uygun zamanda yapılmalıdır. Bektaşiler sazlı ve sözlü sohbetler yapar ve buna muhabbet
derlerdi.
Kaynak: Büyük Larousse
Sohbet Nedir?
