Sünnet Nedir?

SÜNNET

—Tar. ve Din. Eski Mısır'da daha III. bin- yıl'dan itibaren var olduğu kanıtlanan sünnet, çeşitli antikçağ kavimlerinde yaygındı. Hint-Avrupalılar'ın bilmediği bu uygulama, başlangıçta, erkek çocuğun evlenme çağına gelişiyle, evliliğe geçişi ve dolayısıyla kabile hayatına katılmayı belirten bir geçiş töreniydi. Bu uygulama bazı Afrika, Amerika, Avustralya ve Okyanusya kavimlerinde hâlâ vardır.

Yahudilikte sünnet özel bir dini anlam, İsrail tanrısı Yehova ile ittifak anlamını taşıyor. Yahudi geleneği bu uygulamayı İbrahim’e kadar çıkarır ve “atamız İbrahim'in ittifakı” diye adlandırır. Bunu seçilmiş kavimin ayırtedici işareti ve yahudi halkından olmanın kesin koşulu sayar. Yahudiler, sünnetin tıbbı bir engel hariç, doğumdan sonra sekizinci gün yapılmasını zorunlu görürler.
Sünnet, Kuran'dan sonra İslam dininin ikinci temel kaynağını oluşturur Müslümanlar, ilk dönemlerden başlayarak bu alanda önemli bilimsel çalışmalar yapmış ve pek çok yapıt ortaya koymuşlardır.

Sünneti konu edinen hadis biliminde sünnet başlıca üç bölüme ayrılır:
1. kavli sünnet, Hz. Muhammet'in söylediği sözler anlamına gelir. Hadis terimi de çoğunlukla bu anlamda kullanılır. Hz. Muhammet’in sözleri Kuran'ı açıklama ya da dinsel içerik taşıma niteliğinde olursa, Kuran ayetleri gibi bir hüküm kaynağı sayılır.
2. fiili sünnet, Hz. Muhammet’in yapmış olduğu işleri, davranışları, uygulamaları kapsar. Hz. Peygamber'in Kuran ayetlerine açıklık getiren ya da Kuran’ da açıklanmış dinsel bir sorunla ilgili iş ve uygulamaları hüküm kaynağı sayılır Özel yaşamıyla ilgili olan tutum ve davranışlarının ise böylesi bir bağlayıcılığı yoktur
3. takriri sünnet, Hz. Muhammet’in gördüğü, duyduğu ve bildiği bir söz ya da uygulamayı benimsemesi ya da en azından sessiz karşılaması biçimindeki tutumu. Onun bu tutumu, onay niteliğini taşır ve bir hüküm kaynağı sayılır.

Fıkıh biliminde sünnet, farz ibadetlerin dışında, Hz. Muhammet’in yapmayı alışkanlık edindiği ibadetler anlamına gelir. Bunlar içinde Hz. Muhammet’in çok az olarak bıraktığı (sabah namazının sünneti gibi) ibadetler sünneti müekkede, ara sıra bıraktığı ibadetler de sünnet-i gayr-i müekkede adını alır. Ezan, kamet, cemaatle namaz kılma gibi İslam dinindeki uygulamalar (şiarlar) durumuna gelen sünnetlere sünnet-i hüda denir ve bunlar da sünnet-i müekkede sayılır. Hz. Muhammet'in yeme içme giyim, kuşam gibi kişisel uygulamalarıysa sünneti gayri müekkede sayılır ve bunlara sünneti zevaid denir.

Sünnetin hem doğrudan hüküm koyma hem de Kuran'ı açıklama yoluyla İslam hukukunun bağlayıcı kaynağı sayılması gerektiğini gösteren birçok ayet vardır Kuran' da şöyle denilir: "Hayır! Andolsun ki onlar aralarında baş gösteren anlaşmazlıklarda seni (Hz. Muhammet'i) hakem yapıp sonra da senin verdiğin hükme karşı içlerinde bir sıkıntı duymadan tümüyle teslim olmadıkça iman etmiş sayılmazlar" (IV, 65). Bu nedenle İslam kaynaklarında nas (dogma) denilince Kuran’la birlikte sünnet de anlaşılır. Çünkü, ilke olarak müslümanlar sünnetin de tanrısal kaynaklı olduğuna inanırlar. Nitekim, Kuran’da bu inancı gerektiren bir ayette şöyle denilir: "O (Hz. Muhammet) kendi kişisel arzusuna göre konuşmaz. Söyledikleri kendisine gelen bir vahiyden başka bir şey değildir" (Llll, 3-4). Sünnetin İslam dinindeki bu önemi dolayısıyla hadis bilginleri sünnetin eleştirisi ve saptanması konusunda son .derece titiz ve ayrıntılı çalışmalarda bulunmuşlardır. (HADİS.)

Sünnet, bir karagöz oyunu. Oyunun konusu, Karagöz'ün çocuklarını sünnet ettirmek istemesi ve parası olmadığından Hacivat'tan yardım istemesi teması çevresinde gelişir. Hacivat, o günlerde çocuklannı sünnet ettirecek olan mahallenin zengini Abida Bey’den, kendisininkilerte birlikte Karagöz'ün çocuklarının da sünnet edilmesini rica eder. Abida Bey kabul eder, ama sünnet günü Karagöz'ün çocukları kaçıp ortadan kaybolur. Abida Bey kızıp onların yerine Karagöz’ü sünnet ettirir ve gösterişli bir sünnet düğünü yapılır. Hayal içinde hayal, Karagöz'ün sünnet olması, Mecruhun meserreti adlı çeşitlemeleri olan oyun, kârı kadim karagöz fasıllarındandır.

sünnet

(Arapçada “yol”, “alışılmış uygulama”, “gelenek”), İslamda, Hz. Muhammed’in sözleri ile davranış ve eylemleri. Kuran’la birlikte, İslam inancının ve şer’i hükümlerin iki temel kaynağını oluşturur. Bu söz ve davranışları aktaran bilgiler ile bu bilgileri derleyen bilim dalı, hadis adıyla adlandırılır.

İslam bilginlerinden bazılarına göre sünnet de Kuran gibi doğrudan vahiy yoluyla belirlenmiştir; ama Kuran hem anlam, hem de lafzıyla vahyin ürünü iken, sünnet yalnızca anlam olarak vahyedilmiştir. Bu nedenle Kuran vahy-i metluv, sünnet ise vahy-i gayr-i metluv olarak adlandırılır. Başka bilginlere göre sünnet, Hz. Muhammed’in Kuran’da belirlenmemiş olan davranış ve edimleri, kişisel seçimleri ve çıkarımlarıyla ilgilidir. Bu nedenle sünnetin vahiyle belirlendiği söylenemez.
Fıkıh bilginlerine göre sünnet, Müslümanların farz ve vacib ibadetlerden sonra yerine getirdikleri ibadetleri dile getirir. Mendub olarak nitelenen bu ibadetler sevap doğurur, ama yerine getirilmemesi durumunda ceza söz konusu değildir. Bu anlamdaki sünnet, sünnet-i müekkede (pekiştirilmiş sünnet) ve sünnet-i gayr-i müekkede olmak üzere ikiye aynlır. Sünnet-i müekkede, sabah, öğle ve akşam namazlarının sünnetleri gibi Hz. Muhammed’in sürekli yerine getirdiği, sünnet-i gayr-i müekkede ise yatsı ve ikindi namazlarının ilk sünnetleri gibi bazen yerine getirdiği ibadetlerdir.

Fıkıh usulü (usulü’l-fıkıh) bilginlerine göre sünnet, Kuran buyruklarının ayrıntıları ile uygulanış biçimlerini gösterdiği gibi, Kuran’ın değinmediği konularda da kurallar getirir. Bu yönüyle Kuran’ın tamamlayıcısı ve başlı başına bir yasa kaynağıdır. Fıkıhçıların yaptığı aynma göre sünnetü’l-kavliye olarak adlandırılan sözlü sünnet Hz. Muhammed’in çeşitli neden ve amaçlarla söylediği sözlerden oluşur. Hz. Muhammed’in tüm eylemleri de sünnetü’l-fiiliye ya da sünnetü’l-ameliye olarak adlandırılır. Hz. Muhammed’in önünde yapılan bir işi, söylenen bir sözü reddetmeyerek susması, dolayısıyla onaylaması ise takriri sünnet (sünnetü’t-takririye) adıyla bilinir.

İslam topluluklarının, ilk dört halifeyi Hz. Muhammed’in meşru ardılları sayan çoğunluk kanadı, peygamberin ve ashabının gerçek din anlayışını temsil ettiği savıyla ehl-i sünnet ya da ehl-i sünnet ve’l-cemaat adını benimsemiştir. Bu anlamda İslamın “doğru ve asli” biçimini belirten sünnet kavramı, bu anlayışın dışladığı bid’at kavramının karşıtıdır.

sünnet
Arapça HİTAN, kamışın (penis) ucundaki derinin bir bölümünün ya da tümünün kesilmesi.

Müslümanlar, Yahudiler ve bazı Hıristiyanların yanı sıra, dünyanın her yerinde çeşitli geleneksel toplumlarda dinsel açıdan büyük önem taşır. Uygulamanın kökeni bilinmemekle birlikte, etnik bakımdan yaygın bir tören olması ve bu iş için başlangıçtan beri metalden çok taş bıçakların kullanılması, sünnetin tarihinin en eski çağlara dayandığını gösterir.

Sünnet, geleneksel bir tören olduğu hemen her yerde, erinlik (buluğ) çağında ya da öncesinde uygulanır. Bazı Müslüman halklar arasında erkekler evlenmeden hemen önce, bazılarında ise dinsel eğitim çağında ya da doğumdan hemen sonra sünnet edilir. İslam kaynakları sünnetin Araplar arasında İslam öncesinde de uygulanan bir gelenek olduğunu belirtir. Değişik fıkıh mezhepleri sünnetin uygulanacağı yaş konusunda farklı kurallar öngörür. Yahudilerde erkek bebeklerin doğumdan sekiz gün sonra sünnet edilmesi, Hz. İbrahim’in Tanrı’yla gerçekleştirdiği ahdin bir parçası sayılır. Kilise, daha ilk dönemlerinde bu “Musa Yasası”nın Hıristiyanlar için bağlayıcı olmadığına karar vermiştir. Sünnet, uygulandığı yaşa bakılmaksızın, genellikle bireyin bağlı olduğu gruba biçimsel olarak da katılmasını ya da belirli bir statüye ulaşmasını, böylece toplumsal konumunu ve haklarını kazanmasını simgeler.

Ucundaki derinin kesilerek kamış başının açığa çıkarılması, smegma olarak bilinen kokulu salgının bu bölgede birikmesini önler. Kamış kanseri sünnetli erkeklerde daha ender görülür.
Klitoridektomi olarak adlandırılan kadın sünneti (Arapça hafz), farklı topluluklarda farklı biçimlerde uygulanan ve klitorisin bir bölümü kesilerek gerçekleştirilen, gene törensel bir uygulamadır. Yeni Gine, Avustralya, Malay Takımadaları, Etiyopya, Mısır ve Afrika’nın başka kesimleri, Brezilya, Meksika ve Peru’da, ayrıca Ortadoğu, Afrika, Batı Asya ve Hindistan’da yaşayan çeşitli Müslüman topluluklarda yaygındır. Bazı İslam topluluklannda kadın sünnetini de vacip sayan mezhepler vardır.

Sünnet iki kısma ayrılır:
1) Sünnet-i Müekkede: Peygamber efendimizin devamlı olarak yaptığı ve çok az kereler terk ettiği sünnet çeşitidir.Abdestte ağza su vermek gibi.
2) Sünnet-i gayr-ı müekkede: Peygamber efendimizin bazen yapıp bazen terk ettiği sünnetlerdir.
Sünnetin Hükmü: Yapanı sevaba layık olur, terk edeni ise azarlamaya ve kınamaya dûçâr olur.
Haram: Cenab-ı Allah’ın kesin delille muhakkak ve mutlaka yapılmamasını istediği bir şeriat hükmüdür. Züna, içki içmek gibi.
Hükmü: Haramı işleyen, cehennem azabına dûçâr olur. Terk edeni ise Allah’ın emrine uymanın karşılığı olarak sevaba kavuşur, inkar edeni ise kafir olur.