Tükürük Nedir?

tükürük -ğü

TÜKÜRÜK a. 1. Kulakaltı, çenealtı ve dilaltı bezlerinden ağıza akan salgı. (Bk. ansikl. böl.)
2. Tükürük hokkası, içine tükürülen kap. || Tükürük köftesi, sokakta satılan ızgara köfte (tkz.). || Tükürüğünü yutmak, bir şeye imrenip ağzı sulanmak.

—Anat. Tükürük bezleri, tükürük salgılayan bezler, (insanda üç çift tükürük bezi bulunur: her biri ayrı bir tükürük salgılayan kulak
altı, çenealtı ve dilaltı tükürük bezleri.)

—Biyol. Tükürük uyarıcı, tükürük salgısını uyarmak için çiğnenen madde. || Tükürük uyarıcı işlev, çiğnemeye katılan organların (azıdişleri, dişler, idil, yumuşak dokular vb.) biyomekanik eylemi.

—Patol. Tükürük taşı, tükürük bezlerinin boşaltıcı kanalında oluşan taş. || Tükürük fistülü, genellikle tükürük taşlarının neden olduğu bir iltihap odağına bağlı olarak tükürük boşaltıcı kanalda gelişen fistül.

—ANSİKL. Fizyol. Kulakaltı, çenealtı, dilaltı tükürük bezleri ile diğer birçok küçük tükürük bezinin salgıladığı tükürükler ağızda birbirine karışarak tükürüğü oluştururlar. Büyük oranda (ortalama % 95) sudan oluşan tükürük, içinde eser miktarda globülin de bulunan % 3 organik madde ve % 2 madensel madde (alkali madenlerin klorür, fosfat ve bikarbonatları) içeren açık renkli, alkali, biraz akıcı bir sıvıdır. Ozitleri (nişasta ya da glikojen gibi karmaşık şekerler) ozlara dönüştürerek (basit şekerler) onların silindirimini başlatan ptiyalin ya da tükürük amilazı adlı bir enzim de içerir. Tükürük ayrıca besin kütlesinin yoğu- rulmasını ve yutulmasını kolaylaştıran mekanik bir işlev de görür. Tükürük salgısını iki mekanizma uyarır: biri ağız boşluğu içindeki duysal sinir uçlarının uyarılması ile oluşan mutlak refleks, diğeri şartlı reflekstir (çıkış noktası hoş bir yemeğin görüntüsü, koku ya da anısı olan zihinsel mekanizma), insanda bir günde salgılanan karma tükürük miktarı 300 g ila 1 000 g ya da daha fazlası arasında değişir.
Tükürük bazı zehirlerin (civa, bizmut, arsenik) dışarı atılma yollarından birini oluşturabilir.
Siyalore yani tükürük salgısının artması ağız rahatsızlıklarında (diş çıkarma, çok büyük protez aygıtları, dil kanserleri), ağız geniz boşluğu hastalıklarında (anjin, stomatit) ye sindirim kanalı bozukluklarında (mide asit salgısının artışına bağlı sindirim bozuklukları, mide küçük eğrisi ülserleri) ortaya çıkar.
Asiyali ise tükürük akımının azalması ya da ortadan kalkmasıdır. Kabakulak, süt çocuklarında mide-bağırsak iltihapları, septisemiler, şeker hastalığı, atropin, afyon ve nikotin gibi maddelerle zehirlenmeler sırasında görülür.