Yazma Nedir?

YAZMA a.
1. Yazmak eylemi
2. Yörs Kabakulak hastalığı.

—El sant. Çeşitli nitelikteki dokumaları kalem (fırça) ya da kalıpla desenlendirme || Kalem ya da kalıpla desenlendirilmiş baş örtüsü, yemeni.

—Güz. sant. Elle fazılmış tek nüsha ya da bu nüshadan gene elle yazılarak çoğaltılmış kitap. ( -» ELYAZMASI.)

♦ sıf.
1. Matbaanın icadından önce elle yazılmış yapıt için kullanılır: Yazma kitaplar kataloğu.
2. Üzerindeki desenler elle yapılmış dokuma için kullanılır: Yazma yemeni. Yazma elbise. (Bk. ansikl. böl.)

—Güz. sant. Yazma cilt, üzeri sıvama varak altınla ya da ezme altın sürülerek kaplanmış deri cilt.

—Süslem. sant. Yazma şemse, kabartma biçiminde olmayan şemse.

—ANSİKL. El sant. Yazma yapımında de- senlendirmeden önce dokuma şaplama" işleminden geçirilir. Desenler tavuk ya da kaz tüyünden yapılmış fırçalarla çizilerek boyanır ya da kalıpla basılır. Boyanın solmaması için dokuma amonyak odasında bekletildikten sonra deniz suyunda yıkanıp kurutulur. En değerli yazmalar fırçayla desenlendirilen kalem’ işi yazmalardır. Kalıp’-kalem yazmalarda konturlar kalıpla basılır, renklendirme fırçayla yapılır. Kalıp" işi yazmalardaysa tüm işlemler kalıpla uygulanır. Yazmalara renk özelliklerine göre karakalem" elvan‘ gibi adlar verilir. Karakalem yazmalar genellikle, kara boyanın ak dokuma üzerine pozitif baskı tekniğiyle uygulanmasıyla oluşturulur. Elvan yazmalar çok renklidir ve kara boya yalnız konturlarda kullanılır. Yazmaların kompozisyon ve desen özelliklerinde, türk süsleme sanatına koşut olarak sürekli değişimler olmuştur. XVI. yy.'a ait ilk örneklerdeki rumi ve hatayi motiflerin yerini XVII. yy.'da bitkisel motifler ve geometrik desenler almış, XVIII. yy.'da yazma desenlerinde bir çeşitlenme olmuştur. Anaifolu’da yazmaları renklendirmede kullanılan doğal boyalar, üstün nitelikli oluşlarıyla ünlüydü. Yapay alizarin boyaların ortaya çıkmasıyla yazma yapımında doğal boyaların kullanımı da azalmıştır. Bugün geleneksel yöntemlerle yazma üreten başlıca merkezler Tokat, Kastamonu, Bartın (Zonguldak), Gaziantep’tir. Bu yöreler dışında tekstil sanayisinin gelişmesine koşut olarak seri üretime geçiş, geleneksel yazma üretiminin de azalmasına ve özgün niteliklerini yitirmesine yol açmıştır Yazmadan yas mendilleri, bohça, yorgan yüzü, örtü, yastık yüzü, seccade, yağlık, yemeni vb. çok çeşitli eşya yapılmaktadır, ilk örnekleri XVI. yy.'a tarihlenen birçok yazma örneği çeşitli müzelerde ve özel koleksiyonlardadır. (-< YAZMACILIK.)