Nar Nedir?

NAR a. (fars. nâr).
1. Karşıt yapraklı, parlak kırmızı çiçekli, yenebilen iri meyveli küçük ağaç. (Bil. a. Punica granatum; nargiller familyası; mersinler takımı.)
2. Bu ağacın meyvesi.
3. Narçiçeği — NARÇİÇEĞİ. || Nar gibi, bir şeyin güneşte, ateşte ya da yağda iyice kızarmış olduğunu vurgulamak için kullanılır.

—Esk. Nar-bün, nar ağacı. || Nar-dan, nar taneleri; gözyaşı damlaları. || Nar-pistan, nar memeli kadın ya da kız için kullanılır.

—Mutf. Nar şerbeti, nar tanelerinin suyunu sıkıp içine şeker katarak yapılan şerbet. (Kullanılacağı zaman sulandırılır. Şişelenerek serin bir yerde saklanan şerbet, pastörize edilmek suretiyle dayanıklı hale getirilebilir.) || Nar şurubu, şeker oranı fazla, koyuca şuruba nar ve limon suyu katılarak yapılan şurup. (Şişelenip serin bir yerde saklanır. Kullanılacağı zaman sulandırılır.)

—ANSİKL. Ortadoğu kökenli (İran, Afganistan) olan nar sıcak ve kurak iklimlerde yetişen parlak bütün yapraklı, göz alıcı, kırmızı ve iri çiçekli bir bitkidir. Akdeniz havzasından Japonya’ya ve Amerika’ya (ABD'nin güneyi, Şili, Arjantin) kadar yayılmıştır. Türkiye’nin hemen her yöresinde bahçe bitkisi olarak yetiştirilir. İzmir, Manisa, Aksihar, Mersin ve Urfa’nın çekirdeksiz narları ünlüdür. Ayrıca, Güney Anadolu'da ve Kuzey-doğu Anadolu'da Çoruh vadisinde yabani halde yetişenlere de rastlanır. Nar değişik renkli ve katmerli çiçekleri için süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir: örneğin katmerli çiçekli Punica granatum pleniflora, beyaz çiçekli P g. albescens, beyaz ve katmerli çiçekli P g. multiplex, sarı çiçekli P. g. flavescens, küçük meyveli P. g. nana. Nar toprak seçimi bakımından büyük güçlükler çıkarmaz, ama şiddetli dona dayanıklı değildir.
Meyve olarak nar orta bir elma iriliğinde, yuvarlak, kırmızımsı sarı renkte, ince sert kabuklu, çok taneli ve bölmelidir. Ucunda kabuğa bitişik dişli bir taç bulunur. Taneleri pembe renkli, sulu, tatlı, ya da ekşidir; her tanenin içinde sert kabuklu küçük bir çekirdek bulunur, narın ekşiliği, tatlılığı olgunluk derecesine bağlıdır. Ham meyvelere ekşi nar, olgun meyvelere tatlı nar denir.

—Boyac. Nar kabuğu geleneksel doğal boyamacılıkta eskiden beri kullanılan bir maddedir. Kabuk isle kaynatılarak koyu sarı renk elde edilir. Çeşitli mordanlarla açık sarı ve koyu kahverengi renkler de verir. Daha çok pamuk ipliklerinin boyanmasında kullanılır.

—Ed. Parlak, kırmızı taneleri sevgilinin güzelliğini, dişlerini, gözyaşını tanımlarken konu edinilir: "Nar tanesi, nur tanesi". Masallarda sınanmak ya da yok edilmek istenen kişiler, ejderhanın koruduğu bahçedeki narı ya da "gülen ayva ile ağlayan nar"\ getirmeye gönderilir. Bilmecelerde rengi ("Hanım uyanmış/Cama dayanmış/Cam kırılmış/Kana boyanmış"), ya da tek meyve içinde çok sayıda tane bulunması ("Çarşıdan aldım bir tane/Eve geldim bin tane") gibi özellikleriyle konu edinilir.

—Halk hek. Narın kurutulmuş gövde, kök ya da dal kabukları tanen ve alkaloitler içerdiğinden eskiden beri tenya düşürücü olarak kullanılmaktadır. Alkaloitler arasındaki pelletierin tenyalara karşı öldürücü olduğu gibi insan için de zehirli olduğundan bugün ağacın kabuğu satılmamakta, onun yerine meyve kabuğu katılmaktadır. Nar kabuğu taze ya da kurutulmuş olarak kullanılır. Peklik verici olduğundan infusyon halinde günde 2-3 bardak içilir. Narın çiçek ve tohumlarının sıkılmasıyla elde edilen su da aynı amaçla kullanılabilir. Tatlı nar suyu idrar söktürücü, midevi ve güç vericidir.