Çember Nedir?

ÇEMBER

a. (fars. çember).
1. Mat Her noktası merkez denilen bir iç noktaya eşit uzaklıkta bulunan kapalı düzlemsel eğri.
2. Bu biçimdeki şey: Bir şeyin çevresini çemberle çevirmek.
3. Bir şeyi sarmak, sağlamlaştırmak için çevresine sarılan metal ya da tahta şerit.
4. Çocukların bir sopayla önlerinde yuvarlayarak oynadıkları tekerlek biçimindeki oyuncak.
5. Ed. Tekdüzeliğiyle bir kimsenin özgürlüğünü sınırlayan şey Günlük yaşamın çemberinden kurtulmak.
6. Bir şey (soyut) çemberi, bir kimseyi saran yoğun bir duyguyu belirtir: Tehlike çemberi. Korku çemberi. Mutluluk çemberi
7. Yörs. Büyük yazma, yemeni: Oyalı çember
8. Çember çevirmek, çemberle oynamak. ll Bir şeye çember geçirmek, onu çemberle kuşatmak. ll Düşmanı çembere, çember içine almak, çevresini kuşatmak, sarmak.

—Ambal. Çember bandı, bir ambalajı çemberlemede, sağlamlaştırmada, kapatmada kullanılan, ince ve dar, metal, plastik ya da tekstil şerit.

—Coğ. Kutup çemberi, 66° 34' kuzey (kuzey kutüp çemberi) ya da güney (güney kutup çemberi) enlemlerinden geçen ve ekvatora paralel uzanan iki küçük çemberin her birine verilen ad.

—Denize. Armadora çemberi, direklerin güverteye yakın bölümlerinde, selviçelerın bağlandığı çelikleri taşıyan çember. ll Bumba ıskota çemberi, yelkenli bir gemide, bumbanın ıskota cundasına geçirilmiş ayça biçiminde metal parça (Bumba bu çember içinde serbestçe dönerek yelkenin kolayca sarılmasını sağlar.)

—Fıçıc. Fıçının tahtalarını tutan, tahta ya da madeni kasnak.

—Folk. Büyücülerin, kötü ruhları çağırmak için değnekleriyle çizdikleri daire. (Hiçbir görünür iz bırakmayan bu daire, kömürle ya da herhangi bir boyarmaddeyle gerçekleştirilen büyülü çemberden farklıdır.)

—Geleneks. gıy. Başa ya da boyuna bağlanan kare biçimli büyük yazma, yemeni. (Kenarları çeşitli oyalarla bezenip kadın başörtüsü olarak kullanılır Kırsal kesimde erkekler, teri emmesi için üçgen biçiminde katlayıp boyunlarına ya da alın çatkısı biçiminde başlarına bağlarlar.) ll Kadınların saçlarını toplamak için kullandıkları, bir şakaktan ötekine uzanan hilal biçimli, metal, plastik vb. malzemeden yapılmış süs eşyası.

—Gökbil. Çember devinimi, çember çizen devinim. ll Çember küresi, gökbilim dairelerini gösteren (ufuk, meridyen, ekvator ve tutulum), birçok metal, ağaç ya da karton çember bir araya getirilerek oluşturulan küre. (Ptolemaios'un ve Kopernik'in çember küreleri gibi çok büyük olanlar gözlem yapmada kullanılırken, diğerlerinden yalnızca pedagoji ya da süsleme araçları olarak yararlanılıyordu.)

—inş. Birbirine kamalanarak baca kürsüsünü çevreleyen dört merteğin oluşturdu^ ğu çerçeve. ll Bir baca borusunu, bir kirişi, bir çatkı öğesini çevreleyen, yassı, metal kuşak.

—Jeod.ve Topogr Yatay ya da düşey açıları ölçmeye yarayan, yalnız bir çember kadranla donatılmış jeodezi ve topografya aygıtları ailesi.

• Azimut çemberi, jeodezide, birinci derece üçgenlerinin yatay açılarını ölçmeye (% 2'lik bir duyarlılıkla) yarayan, çok duyarlı temel ölçü aygıtı. (Azimut çemberi teodolitle aynı ilkeye göre çalışır ancak bir tek yatay çember içerir.)
• Başucu çemberi, yalnız ufuk düzleminin üstündeki gökcisimlerinin yüksekliklerini ölçmeye yarayan gökbilim aygıtı.
• Doğrultu çemberi, topografyada küçük üçgenleme işleminde yatay açıları ölçmeye, doğrultuları denetlemeye ve belirlemeye (yaklaşık 1 santigrad duyarlılıkla) yarayan, yatay bir çemberle donatılmış dürbünlü aygıt
• Yansıma çemberi, sekstantan yalnızca, 60°Tik çemberin yerini tam bir çemberin almasıyla ayrılan aygıt. (Yansıma çemberi temel olarak, denizde, yataya yakın bir düzlemde yer alan belli iki doğrultu arasındaki açıyı ölçmeye yarar.)

—Matbaac. Kalıp çemberi, tipo baskı kalıbını oluşturan dizgi ve klişelerin sıkıştırılarak bir blok biçiminde yerleştirildiği dikdörtgen biçiminde demir çerçeve.

—Metalürj. Bir kupol fırınının çeperinde, tüyerlerin üstünde, izabe cürufu ve metal malzemeden oluşmuş halka biçiminde birikinti.

—Sil. Eskiden bronz toplarda, ağız ile falya çanağı arasında namluyu saran çerçeve. ll Top namlusunu kuvvetlendiren metal halka. ll Sevk çemberi, mermi kovan yatağı üstüne geçirilen ve mermiye dönü vermek için yivlere iyice oturarak gaz kaçaklarını önleyen, bakır, tombak ya da sinterlenrniş çelikten halka ll Tekerlek çemberi, 1914-1918 Bange toplarının, atış sırasında geri tepmesini sınırlamak ve yumuşak toprağa gömülmesini önlemek için, tekerleklerine takılan ve segmanlarla birleştirilmiş levhalardan oluşan düzenek.

—Sirk. Hokkabaz gereci. ll Akrobatların ya da hayvanların içinden atladıkları halka.ll Kadın at cambazının pistin çevresinde dönerken atını bir sıçrayışta içinden atlatarak yırttığı kâğıt gerili halka

—Spor. Ahşap, cam ya da pleksiglas dikey bir levhanın 3,05 m yüksekliğine, yatay olarak tespit edilmiş ve ağla donatılmış, 45 cm çapında demir bir halkadan oluşan basketbol kalesi.

—Teknol. Silindir biçimli hacimlerde ve depolarda yapı elemanı olarak kullanılan metal ya da öngerilmeli beton silindir. ll Çember sökmek, bir borunun, bir milin, bir kazığın gergisini çıkarmak.

♦ sıf.
1. Çember biçiminde olan.
2. Çember sakal, yüzün her iki yanını çepeçevre kuşatan, yuvarlak kesilmiş sakal

—Denize. Çember kayık, kıç taraf' yuvarlak kayık.

—inş. ve Bayınd. Çember donatı, öngerilmeli betonla gerçekleştirilen ya da betonarme yapı öğelerinde çekme kuvvetlerim silindir biçiminde bir kuşak içine almak için yuvarlak olarak yerleştirilen halat ya da.donatı. (Betonarmede çembeı donatılar kaynaklanarak ya da üst üste bindirilerek kendi üstlerine sarılır Öngerilmeli betonda ise çember donatı, gerçekte belirli bir uzunluk boyunca üst üste binen iki yarım çemberden oluşur. Böy- lece halatların uçları çıkarılarak öngerilme bağlanır.)

—Ölçbil. Çember kadran, bir ölçü aygıtının açısal bölmelerini taşıyan metal ya da cam çember.

—ANSİKL. Geom. Çemberin bu tanımı aşağıda verilen eski tanımdan pek farklı değildir: bütün noktaları merkez denen bir O noktasından eşit uzaklıkta bulunan, düzlemsel, kapalı eğri.

ÇEMBERLEME

a. Çemberlemek eylemi.
—Ambal. Birkaç eşyayı, bir ambalajı gergin bir ip ya da çember bantla iki ucunu bağlayarak sarma işlemi. (Çemberleme, ağaç ya da karton sandıkları sağlamlaştırmaya, değişik ürünleri doğrudan ambalajlamaya, yükleri kümeleme ya da paletlemeye ve taşıma sırasında kolay istiflemeye yarar.)

—Metalürj. Bir dökümhane kalıbının çeşitli kısımlarını bir arada tutmaya yarayan yumuşak çelikten kuşakları birleştirme.

ÇEMBERLEMEK

g. f. Bir şeyi çemberlemek, onu çember biçimine getirmek; çemberle kuşatmak.
♦ çemberlenmek edilg f. Çemberlemek eylemine konu olmak.
♦ çemberletmek ettirg. f Bir şeyi çemberletmek, çemberle kuşatılmasını, çember getirilmesini sağlamak.

ÇEMBERLEŞTİRME

a. Uz. havc. Bir uzay aracının, başlangıçta eliptik olan yörüngesini, çember biçimine sokmak için yaptığı manevra. (Yer'in bir yapay uydusunun ekvatordan 36 000 km yükseltide yereksenli bir yörüngeye yerleşmesinin son evresinde ya da çembersel bir yörünge çizen bir uzay aracıyla buluşma sırasında bu manevrayı yapmak zorunludur.)

ÇEMBERLEŞTİRMEK

g. f. Uz. havc. Bir yörüngeyi çemberleştirmek, yörüngeye çembersel bir biçim vermek.

ÇEMBERLİ

sıf. Çemberi olan şey için kullanılır: Demir çemberli fıçı.