Başkalaşım Geçiren Hayvanlar

Başkalaşım ve Başkalaşım Geçiren Hayvanlar
Bazı canlılar dünyaya geldiklerinde ana canlıya benzerken bazıları da benzemezler. Ana canlıya benzemeyen canlılar gelişim dönemleri boyunca başkalaşım geçirerek ana canlıya benzer hale gelirler.

Sponsorlu Bağlantılar

Kurbağaların ve böceklerin yumurtadan çıktıktan sonra yapısal değişikliğe uğrayarak ana canlıya benzer hale gelmesine başkalaşım denir. (Kurbağaların ve böceklerin yumurtadan çıktıktan ergin hayvan oluncaya kadar geçirdikleri gelişim evrelerinin hepsine birden başkalaşım denir).
Kurbağalar ve eklem bacaklılardan böcekler, başkalaşım geçiren hayvanlardır.

a) İpek Böceğinin Gelişim Dönemleri (Başkalaşım Evreleri)

• İpek böceği salgıladığı yapışkan bir maddeyle (iplikle) yumurtalarını birbirinebağlayarak etrafa dağılmalarını önler.
• Tırtıl, yumurtaların gelişebilmesi için salgıladıkları iplikle kendilerine koza örmeye başlarlar. (Tırtıl bunu 3 – 4 günde örer).
• Yumurta olgunlaşınca tırtıl oluşur.
• Tırtılın ergin hale gelinceye kadar geçirdiği uyku dönemine pupa denir.
• Pupa dönemi sonunda koza yırtılır ve kelebek oluşur.

b) Kurbağanın Gelişim Dönemleri (Başkalaşım Evreleri)

• Kurbağadaki döllenmiş yumurta hücresinin gelişmesi sonucu larva oluşur.
• Balığa benzeyen larvalar gelişerek iribaş olur.
• Zamanla iribaş büyüdükçe önce arka bacaklar, sonra ön bacaklar çıkar ve en sonunda kuyruk kaybolur.
• Bundan sonra genç yavru kurbağa oluşur. Yavru kurbağa da gelişerek ergin kurbağa haline gelir.

Kurbağanın gelişimi sırasında geçirdiği başkalaşım evreleri sırayla;
Yumurta → Larva → İribaş → Yavru Kurbağa → Ergin Kurbağa

UĞUR BÖCEĞİNİN YAŞAM DÖNGÜSÜ
* Baharın gelmesiyle birlikte bahçeleri dolduran uğur böcekleri bitkilere zarar veren yaprak bitlerinin düşmanıdır. Bir uğur böceği hayatı boyunca yaklaşık 5.000 tane bitki zararlısı yer.

* Uğur böcekleri kırmızı, sarı, pembe, portakal renginde olabilir. Vücutlarında genellikle benekleri bulunur.
* Uğur böceklerini parlak renkleri onların düşmanlarından korunmasına yardım eder. Parlak renkli canlılar genellikle zehirli olurlar. Onların parlak renklerini gören düşmanları zehirli olduklarını düşünerek uğur böceklerinden uzak durur.

* Bir uğur böceği rahatsız edildiğinde kötü bir koku salgılayarak düşmanını kendisinden uzaklaştırır.
* Uğur böcekleri kanatlı böcek sınıfına girerler. Uçmadıkları zamanlarda hassas kanatları kapalı ve bir koruyucu altındadır. Uçmak istedikleri koruyucu açılır ve kanatların hareket etmesine izin verir.

* Uğur böcekleri hayatları boyunca tam bir başkalaşımdan geçerler.

Bu evreler şu şekilde özetlenebilir:
1. Dişi uğur böceği yumurtalarını yaprakların üzerine bırakır.

2. Yumurtadan çıkan larvalar da tıpkı yetişkin uğur böcekleri gibi yaprak bitlerini yerler.
3. Larvalar yeterince büyüdüklerinde kendilerini bir yaprağa ya da dala yapıştırırlar. Burada olgunlaşarak pupa şeklinde sarılı olarak kalır.

Büyüklüğü erişkin uğur böceği ile aynıdır. Sarılı kalması, başkalaşım geçirirken pek çok tehlikeden korunmasını sağlar.
4. Birkaç gün süren başkalaşım evresinden sonra hepimizin çok sevdiği uç uç böcekleri nazik uçma stilleriyle hayatımıza renk katarlar.

* Uğur böcekleri bir sene içinde en az bir kez yumurtlayarak yeni uğur böceklerinin dünyaya gelmesini sağlarlar.
* Bazı yetişkin uğur böcekleri yaprak çürüntülerinin altında kış uykusuna yatarak kışı geçirirler.

Metamorfoz: Tırtıldan Kelebeğe

Sizin 450-500 kadar yumurtanız olsa ve bunları dışarıda muhafaza etmeniz gerekse ne yapardınız? Onların rüzgar gibi doğa şartlarının etkisiyle saçılıp dağılmalarını önleyecek bir tedbir almanız kuşkusuz ki en akılcı olandır. İşte dünyanın tek seferde en fazla yumurta yumurtlayan canlılarından biri olan ipek böcekleri (450-500) yumurtalarını muhafaza etmek için çok akılcı bir yönteme başvururlar: Yumurtaları salgıladıkları yapışkan bir maddeyle (iplikle)

Tırtılın kendini kozaya sarışı ve ardından bu kozayı yırtarak mükemmel desen ve renklere sahip bir kelebek olarak çıkışı...
Yumurtadan çıkan tırtıllar ilk iş olarak kendilerine uygun bir dal bulur ve daha sonra da aynı iplikle oraya bağlanırlar. Ardından gelişebilmeleri için salgıladıkları bu iplikle kendilerine koza örmeye başlarlar. Hayata gözlerini yeni açmış bir tırtılın bu işlemi yapması durup dinlenmeksizin 3-4 gün sürer. Bu süre içerisinde tırtıl binlerce kez dönerek ortalama 900-1500 m. uzunluğunda bir iplik çıkarır.17 Bu işlem bitince de hiç dinlenmeden yeni bir işe başlar ve güzel bir kelebek olmak üzere değişim geçirmeye başlar.

Ne anne ipek böceğinin yavrusunu muhafaza edebilmek için aldığı tedbir ne de herşeyden habersiz henüz hiçbir eğitime bilgiye sahip olmayan küçücük bir tırtılın gösterdiği davranışlar evrimle izah edebilecek olaylar değildir. Herşeyden önce anneninyumurtaları yapıştırmak için kullandığı ipliği üretebilmesi mucizevidir.
"Yaratan hiç yaratmayan gibi midir? Artık öğüt alıp düşünmez misiniz?" (Nahl Suresi 17)

Yumurtadan yeni çıkan bir tırtılın kendisi için gerekli ortamı tanıyıp ona uygun koza örmesi ardından değişim geçirmeye başlaması ve bu değişimi problemsiz olarak geçirebilmesi ise insan aklının anlayış sınırlarını zorlamaktadır. Bu durumda her tırtılın dünyaya ne yapması gerektiğini bilir bir şekilde geldiğini rahatlıkla söyleyebiliriz ki bu da tüm bunların henüz dünyaya gelmeden "öğretilmiş" olduğu anlamına gelecektir.
Bunu bir örnekle açıklayalım. Eğer yeni doğmuş bir bebeğin doğumundan sadece birkaç saat sonra ayağa kalktığını dahası kendisine bir yatak yapmak için malzeme (yorgan yastık minder vs.) topladığını ve bunları düzgün bir biçimde birleştirip bir yatak yapıp içine yattığını görürseniz ne düşünürsünüz? Olayın şaşkınlığını üzerinizden attığınızda varacağınız en mantıklı sonuç bu bebeğin böyle bir işlemi yapması için henüz anne karnında olağanüstü bir yolla bir şekilde "eğitilmiş" olduğunu düşünmektir. Tırtılların durumu bu örnekteki bebeklerden farksızdır.

Bu da bizi yine aynı sonuca ulaştırır: Bu canlılar kendilerini yaratan Allah'ın belirlediği biçimde doğmakta davranmakta ve yaşamaktadırlar. Kuran'da Allah'ın balarısına vahyettiğini ve ona bal yapmayı emrettiğini haber verilerek aslında canlılar dünyasındaki büyük sırrın bir örneğini bildirilmiştir. (Nahl Suresi 68-69)
Bu sır tüm canlıların Allah'ın iradesine boyun eğmiş olarak O'nun belirlediği kaderi izledikleri sırrıdır. Arı bu nedenle bal yapar ipek böceği bu nedenle ipek üretir

Larva Halindeki Yusufçuklar Nasıl Metamorfoz Geçiriyor?
Yumurtadan çıkan larva 3-4 yılını suyun içinde geçirir. Bu süre içinde yakalayabildiği herşeyi yiyerek iştahla beslenir. Bunun için, bir balığı yakalayabilecek hızda yüzmesini sağlayan bir vücut ve avını parçalayabilecek güçte çenelerle yaratılmıştır. Larva büyüdükçe vücudunu saran deri ona dar gelir. Kendine dar gelen bu kıyafetini değiştirir. Metamorfoz denilen bu değişim esnasında ise şunlar yaşanır:
1. İlk olarak eski larvanın sırtı çatlar. Çatlak baştan sona doğru genişleyerek bir yarık halini alır. Bu yarığın içinden, sudaki canlı ile hiçbir ilgisi olmayan bir başka canlı çıkmak için çabalamaktadır. Son derece narin görünen bedenini, eski bedenin içinden çıkan ve onu emniyet kemeri gibi saran bağlar tutmaktadır. Bu bağlar ideal bir sağlamlık ve esneklikte yaratılmıştır. Eğer bağlar daha sert ve sağlam olsaydı, böceğin yarığın içinden doğrulması imkansız olacaktı. Aksi durumda ise bağlar yeni vücudu taşıyamayarak kopacaktı. Bu da henüz gelişmemiş olan larvanın suya düşüp ölmesine neden olacaktı.

2. Öte yandan yusufçuğun kabuk değiştirme işlemini kolaylaştıracak özel mekanizmalar devreye girer. Yusufçuğun yeni vücudu, eskisinin içinde iken sıkışıp büzülmüştür. Bu vücudu “açabilmek” için, özel bir pompa sistemi ve bu pompada kullanılan özel bir vücut sıvısı yaratılmıştır. Yarıktan dışarı çıkan kısımlara vücut sıvısı pompalanarak, böceğin sıkışıp büzüşmüş haldeki kısımları genişletilir.

3. Bu arada işlemeye başlayan kimyasal çözücüler, yeni bacaklara hiçbir zarar vermeden, eski bacaklarla olan bağı koparır. Bacaklardan bir teki eski zırhın içine sıkışırsa bu bir felaket olacaktır, fakat işlem kusursuzca gerçekleşir. Yusufçuk, bacaklarını denemeden önce yirmi dakika kadar kurumalarını bekler.

4. Kanatlar önceden gelişmiştir, fakat katlı bir durumdadır. Güçlü vücut kasılmaları ile kanat damarlarına vücut sıvısı pompalanarak buradaki dokuların iyice gerginleşmesi sağlanır. Yusufçuk kanatlar uzayıp gerildikten sonra kanatların kurumaları için de bir süre bekler.

5. Eski vücut tamamen terk edildikten ve kuruma işlemi de tamamlandıktan sonra yusufçuk bütün ayakları ve kanatlarını bir denemeye tabi tutar. Bacaklar tek tek bükülüp açılır, kanatlar ise kaldırılıp indirilir.
6. Nihayet böcek uçmak için yaratılmış formunu kazanır. Yusufçuk son olarak pompalama işleminin başarıyla çalışması için fazla vücut sıvısının son damlasını da dışarı atar. Artık metamorfoz tamamlanmıştır, böcek uçmaya hazırdır.

Başkalaşma

Kimi hayvanların hayatında görülen biçim ya da yapı değişmesine ‘başkalaşım’ adı verilir.
Başkalaşma,metamorfoz olarak da bilinir,biyolojide, bir canlının doğumdan ya da yumurtadan çıktıktan sonra erişkin evresine gelinceye kadar geçirdiği köklü yapısal ya da biçimsel değişikliktir.
Başkalaşmanın en çarpıcı ve en iyi incelenmiş örneklerinden biri böceklerin başkalaşmasıdır. Bütün böceklerin gelişmesi aynı olmadığından ,bu canlılar geçirdikleri yapısal değişiklik kalıplarına göre 3 grupta toplanır .Başkalaşmasız, yarı başkalaşmak ve tüm başkalaşmak böcekler olarak gruplanır. Başkalaşmasız gelişmeye yay kuyruk, kanatsız böcekler ve bazı ilkel böceklerde rastlanır. Çekirge, termit,tahtakurusu, İstakoz .hamamböceği gibi daha gelişmiş böcekler de ise yarı başkalaşma denen aşamalı bir başkalaşma süreci görülür. Tüm başkalaşma, kınkanatlılara, kelebeklere, güvelere, sineklere ve yabanarılarına özgüdür. Bu böceklerin yaşam süreçleri dört evreden geçer; yumurta,larva (krizalit) pupa ve erişkinliktir. Hayvanın yumurtadan çıktığı ilk biçimine larva denir. Larva erişkine hiç benzemez, kanatları yoktur,vücut biçimi ve alışkanlıkları da üremeye değil büyümeye ve gelişmeye yöneliktir. Tırtıllar larvaya örnek gösterilebilirler. Tırtıllar sürünerek hareket ederler. Pupa evresi,larva evresiyle erişkin kelebek evresi arasındaki dinlenme dönemidir. Bu evrede beslenmezler ve hareket etmezler. Tırtıllar, pupa evresine girmeden önce güvenlik içinde olabilecekleri bir ortam seçerler. Böceklerin ergin hayatı ömürlerinin tamamının en kısa devresidir.
Omurgalı hayvanlarda başkalaşma yalnız bazı iki yaşayışlılar ile yılan balığı gibi bazı balıklarda görülür. Çoğu omurgalı hayvanlar, yumurtada geliştikten sonra doğrudan doğruya erişkin biçimlerini alırlar.

IPEKBÖCEGI

İpekböceği gerçekte Bombyx mori adı verilen kelebeğin larvası ya da tırtıİdır.İpekböceği kelebekleri,böceklerin tam başkalaşım geçiren pulkanatlı grubuna girerler. Bir cins gece kelebekleridir ipekböceği takımının öbür üyeleri gibi yumurta, larva (tırtıl),pupa (koza) ve erişkin (kelebek) evrelerinden geçer.

IPEKBÖCEGININ EVRELERİ

YUMURTA (Kuluçka)

İpekböceği kelebeklerinin dişisi yaz başlarında 500 kadar yumurta yapar. Ipekböceğinin dişisi, yumurtaların bırakır. Yumurtalar önce sarı renklidir,sonradan kül rengini alırlar.Böcek yetiştiriciler bu yumurtalara tohum derler. Temmuz ayında elde edilen yumurtalar ertesi yılın Nisan ayına kadar +4 C ‘de saklanır. Nisan ayından itibaren sıcaklık derecesi yavaş yavaş 6 C ‘tan en çok 25 C a çıkartılan böcekhanelerde kuluçkalanır.

LARVA (Tırtıl)

Kuluçkalanan ipek böcekleri 12 ile 15 gün sonra, her yumurtadan 3 mm boyunda çok tüylü bir tırtıl çıkar.İpekböceğinin yumurtadan çıkan larvasına “tırtıl” denir. Tırtıl solucansı bir hayvandır. Sürünerek hareket eder. Tırtılların bedenleri silindir biçimdedir.
Tırtılın vücudu 12 boğumdan oluşur. Vücutların yanlarında hava delikleri vardır. Son boğumlarında yürümeyi sağlayan 5 çift ayak, ön boğumlarda ise tutunmaya yarayan 3 çift ayak bulunur. Tırtılların bedenleri silindir biçimdedir.Tırtıl,yani ipekböceği art arda dört kez deri değiştirir. 4. ve 5.deri değişiminden sonra 8 cm uzunluğa ulaşır.Derisi hafifçe griye çalan beyaz renkte olur.Bu dönem ipek böceğinin en obur olduğu dönemdir; ayrıca her deri değişimi arasında, ipekböceği bir çeşit açlık nöbetine tutulur, durmadan yaprak yer.Bu zaman içerişinde 100 tırtıl 40 kg dut yaprağı tüketir. İpekböceği ipek salgılamaya hazır olduğunda iştahı kesilir.Tırtıllar yemden kesilerek koza örmek için kendilerine uygun yer aramaya başlarlar. Bu zamanlarda tırtılların üzerine dallar ve çalılar konur.
Bir dizi tüy,deri v.s değiştirme işlemleri sonucu pupa haline geçerler. Larva, ipekböceğinin beslenme dönemini oluşturur.Larva olgunluğa ulaşınca pupa evresine hazırlanmaya koyulurlar.

PUPA (Krizalit)

Pupa evresi, larva evresi ile erişkin kelebek evresi arasındaki dinlenme dönemidir. Bu evrede beslenmezler ve hareket etmezler. Pupa çok nazik bir yapıya sahiptir. Ayakları yoktur.Duruşunu değiştiremez. Dış tehlikelere karşı kendisini koruyamaz, korunma amacıyla çevrelerinde koza örerler. Pupa olmaya hazır tırtılların ağızlarında bulunan boru biçimli iki salgı bezi faaliyete geçerek sıvı bir madde salgılamaya başlar. Protein yapılı bu sıvı havayla temas ettiğinde ince tel halinde sertleşerek ipek ipliğini oluşturur.
Koza üst üste yerleşmiş ipek ipliği tabakasından oluşan oyuk bir yumaktır. İpek koza yapan larva, birkaç noktadan yaprağa tutturulmuş gevşek bir ipek ağ örer.Sonra bu ağın içini ipek lifliyle kapatır. Kozasını tamamlaması için ipekböceğine 3-4 gün yeterlidir.

Tırtıl 3 gün içinde dıştan içe doğru ipekten bir koza örerek kendisinin içinde kaldığı pupa dönemine geçer. Koza içindeki bu tırtıllara krizalit denir.İpekböceği tırtılı, kozasını ördükten sonra krizalit haline gelir. 18-20 gün içinde,iki defa daha deri değiştirip kelebek olur ve salgıladığı bir madde ile kozanın bir ucunu yumuşatıp delerek dışarı çıkar. Kozalar delindiğinde ipeği parçaladığından tam bir ipek ipliği elde edilemez. Kozaların delinerek arızalanması istenmediği içinde koza içindeki krizalit, kelebek haline gelmeden, güneş ışığı, fırın, su buharı veya kuru sıcak hava ile öldürülmektedir.Krizaliti fırınlarda öldürülmüş olan koza kurur.Sonra sıcak suya daldırılan kozalardan ipek çekilirjelde edilen bu ipeğe “ham ipek” denir Eğer koza içinde pupa evresine giren böcek, boğma denen işlemle öldürülmezse, krizalit dönemini geçirdikten sonra kelebeğe dönüşür;kelebek gelecek dönem için yumurta yumurtlar. Besin emme hortumları körelmiş olduğundan bir şey yemezler. 3-4 gün sonra ölürler. Bu tırtıl,3 kilometreden uzun ipek ipliği kapsayabilen bir kozayı, durup dinlenmeden örer.

ERİŞKİN

İpekböceğinin erişkini tombul gövdeli ve soluk boz renklidir. Kanat açıklığı 4-5 santimetreyi bulur. Ergin hayatı ömürlerinin tamamının en kısa devresidir. 2 ya da 3 günlük ömrü boyunca uçmaz ve beslenmez. Ama bu süre erkek ve dişilerin üreyip bir kuşak oluşturmasına yeter.

SİVRİSİNEKLER

Sivrisinek: İkikanatlılar ya da çiftkanatlılar takımından olan sivrisinekgiller uçucu bir böcektir. Sivrisinekgiller erişkin halde, yalnızca bir çift kanat sayesinde ustaca uçabilen ince yapılı böceklerdendir. İkinci çift kanatlar, halter biçiminde küçük bir denge organına indirgenmiştir. Sivrisineğin yalnızca dişisi, yumurtaların büyümesi için gerekli olan omurgalıların kanıyla beslenir. Sivrisinek, beslenmek için uzun hortumunu çarçabuk kurbanının derisine batırır. Bu delici organ, gerçekte dinlenme durumundayken alt dudakla korunan mikroskobik bir oluk içinde toplanmış altı sert kıldan oluşmuştur; sivrisinek sokma sırasında kanın pıhtılaşmasını önleyici kaşındırıcı bir tükürük salgılayarak bunu, emmeden önce kana şırınga eder.

SİVRİSİNEKLERİN BAŞKALAŞIM Evreleri

Döllenmelerinden sonra yumurtalar dişi tarafından su yüzeyine bırakılır. Suda yaşayan küçük bir kurt görünümündeki kurtçuk saydam ve tüylüdür. Mikroskobik su yosunları ve bir hücrelilerle beslenir. Kuyruğunun yakınında yer alan özel bir boruyu, su yüzeyine çıkararak soluk alır. Yüzme, karın bölgesinin sert bükülmeleriyle gerçekleşir. Başkalaşmadan sonra erişkin sivrisinek, su yüzüne çıkar ve uçar. Sivrisinekgillerin tümü de kan emmeye meraklıdır.

Çöllerde kimi kez yıllarca bir sonraki yağmura kadar tam bir kuraklığa dayanmak zorundadırlar. Böyle bir durumda yumurta çok kısa süre içinde değişiklik geçirerek kurtçuk haline, kurtçuk da başkalaşma geçirerek erişkin hale geçer; daha sonrada ürer. Kimi türlerde bu çevrim ancak 11 gün sürer. Sivrisineklerin yaşamlarında dört evre vardır. Bunlar: Yumurta, larva, pupa ve ergin dönemlerdir.

YUMURTA

Yaklaşık 1mm boyunda, bir ucu sivri diğer ucu küt şekildedir. Genellikle yumurtalarını su birikintilerine bırakırlar. Yumurtalar ve yumurtaların bırakılma şekilleri türlere göre farklılıklar göstermektedir. Anaopheies yumurtaları iki ucu yukarıya doğru kıvrık kayık şeklinde olup, ortada plakçıklar denen kabarcıklar bulunur ve tek tek suya bırakılırlar. Aedes türünün yumurtaları koyu renklidirler ve suda yüzemezler. Daha çok yağmur ve kar sularının toplanabileceği nemli veya Kuru zeminlere tek tek bırakılırlar. Aedes’lerde yumurtada Larva gelişimi susuz zamanlarda da sürer. cuiex türü ise yumurtaları paket halinde bırakılırlar. Yumurtalar bırakıldıktan 2-3 sonra açılırlar. Dişiler kan emdikten sonra 50-100 arasında yumurta bırakır.

LARVA

Sivrisinekler 4 larva evreleri geçirirler. Evrelerin gelişim süresi su ve atmosfer sıcaklığına bağlı olarak değişmekle beraber toplam 10-15 gün sürer. Larvalar bacaksız ve kurt şeklindedir.
Vücutlarının sonunda bulunan sifonları ile atmosferik havayı kullanmalarına rağmen hepsi suculdur. Larvalar yumurta paketlerinin suyla temas ettiği yerden su içine çıkarlar. Ortalama 2-3 gün içinde açılan yumurtalardan larvalar üç kez deri değiştirerek sıcaklığa bağlı olarak yaklaşık 10 gün ile 6 ay arasında pupa dönemine girerler.Larvaların vücutlara saydam bir kitinsal örtü ile kaplıdır. Solunumda atmosferik havayı kullanan larvaların şu yüzeyine duruş şekli sifonun olup olmamasıyla ilgilidir. Sifonu olmayan Anopheiinae larvaları su yüzeyine paralel dururken, cuiicmae larvaları belli bir açı ile baş aşağı sarkar halde durur.

PUPA

Sivrisineklerin pupaları da sucul olup, çoğu böcek pupaları aksine hareketli ve aktiftir. Larvalarda olduğu gibi pupalarda bitki dokularını delerek hava almak üzere değişikliğe uğramıştır. Gelişmiş kasları sayesinde pupa hızlı hareket eder. Aktiviteyi azaltmak için soğuk suya bırakıldığında larvalar suyun dibine batarken pupa su yüzeyinde kalır. Sivrisinek kolonilerini yetiştirirken bu özellik sayesinde pupalar larvalardan ayrılıp farklı üreme kaplarına alınır.4-5 gün süren pupa döneminin ardından başkalaşım tamamlanır ve ergin sivrisinek 5-6 dk. İçinde ortaya çıkar. Pupa evresinde beslenme gözlenmez. Metamorfoz tamamlandığı zaman, ergine ait tüm organlar pupa örtü içinde gelişmiş olur. Pupa evresinde yumuşak olan örtü sertleşir ve ergin 10-15 dakika içinde uçacak duruma gelir.

ERGİN

Ergin sivrisineğin vücudu silindir şeklinde olup, 3 bölüme ayrılır (baş, göğüs ve abdomen). Baş yuvarlak olup bir çift iri petek göz, bir çift anten, bir çift palp ve uzun bir hortum taşır. Gözün arkasındaki baş bölgesi pullar ve kıllarla örtülüdür. Antenler gözlerin arasındadır. Kanatlar dar ve uzun olup damar yapısı familyaya özgüdür. Bacakları ve kanatları dahil tüm vücudu türlere özgün şekilde kıl ve pullarla örtülmüştür. Dişiler daha iri vücutlu olup, ağız aletleri konak hayvanların derisini delip, kan emmeye uyum sağlayacak şekilde gelişmiştir. Erkeklerin ağız aletleri ise nektar gibi bitkisel şekerli maddelerle beslenmeye uygundur. Erkeklerin antenleri dişilerinkinden daha uzun ve daha sık tüylüdür. Ayrıca, erkeklerin antenleri üzerinde dişilerin sesini tanıyarak yerlerini saptamaya yarayan bir organ bulunur.

İKİ YAŞAMLILAR (AMPHİBİA)

Hem suda hem de karada yaşadıklarından iki yaşamlılar anlamına Amphibia adı verilmiştir. Gerek anatomi ve gerekse fizyolojik açıdan balıklarla sürüngenler arasında bir özellik gösteren Amphibia sınıfi, omurgalıların su dışında yaşayan ilk grubunu oluşturmaktadır. Devonien'in sonlarına doğru meydana gelen kuraklık nedeniyle, akciğerli balıkların bazı populasyonları yaşadıkları ortamlardan çıkarak karadan diğer sulara geçmişlerdir. Daha sonra da tüm suların kurumasıyla zamanlarının büyük bir bölümünü karalarda geçirmeye başlamışlardır. Omurgalılar su yaşamından kara yaşamına geçerken, birçok değişiklikler meydana gelmiştir.

KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ

Derileri çok sayıda salgı bezi içerir ve her zaman nemli ve yumuşak bir şekildedir. Günümüzde yaşayan üyelerinde dış pullar ve yüzgeç ışınları yoktur. Bazılarında zehir bezleri bulunmaktadır. Pigment hücreleri (kromotoforlar) renk değişiminde ve ortamın rengine uymada önemli görevler yapar.Yüzme ve yürümeye yarayan iki çift üyeleri (Tetrapod), 4-5 veya daha az sayıda parmakları vardır. Bazılarında üyeler körelmiştir. Parmakları arasında genellikle bir zar bulunmaktadır.Ağızları oldukça geniş, yalnız üst çenede veya her iki çenede küçük dişler mevcuttur. İki tane olan burun delikleri ağız boşluğu ile bağlantılıdır. Göz kapakları hareketlidir. Bazı üyelerinde orta kulak zarı dışarıda yer almıştır.hareketli olan dillerini aniden dışarı fırlatarak avlarını yakalarlar.İskeletin büyük bir bölümü kemik yapıdadır. Kalpleri iki kulakçfk ve bir karıncık olmak üzere üç gözlüdür. Vücut ve akciğer olmak üzere iki ayrı dolaşıma sahiptirler. Derileri kılcal damarlar açısından oldukça zengindir. Alyuvarları oval şekilde ve çekirdeklidir.Solunum akciğer, solungaç, deri ve ağız boşluğu astarıyla yapılır. Bazılarında bir tek tip solunum görülmesine karşın diğerlerinde bu dört tip solunumu da aynı anda görmek olasıdır. Genellikle larva evresinde bulunan dış solungaçlar, bazılarında yaşam boyu varlığını sürdürmektedir. Özellikle kurbağalarda ses çıkarma telleri çok iyi bir şekilde gelişmiştir. Vücut sıcaklığı çevreye bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu tip hayvanlara ektöcterm hayvanlarda denir. Çünkü bu hayvanlar gerek duyduğu sıcaklığı bulundukları ortamdan sağlarlar.
Ayrı eşeylidirler. Döllenme iç veya dış döllenme şeklinde olur. Yumurtaları jelatin bir zar içerisinde olup yedek besin maddesi tarafından fakirdir. Genellikle suda geçen bir larva evresi ve metamorfozdan sonrası ergin hale gelirler.

KURBAĞALAR VE BAŞKALAŞIMLARI

Yeryüzünde yaklaşık 1800 tür kurba var. Bunların hepsi amfibyumlar denen hayvanlar sınıfının üyesidir. İlkbaharda dişi kurbağalar suya yüzlerce yumurta bırakır. Bu yumurtalardan balığa benzer çok küçük kurbağa yavruları çıkar. Kurbağa yavrularına iribaş adı verilir. İribaşlar büyüdükçe erişkin kurbağaya dönüşür. Kurbağalar dilleriyle yakaladıkları böcekleri ve solucanları yer. Bir tehlike sezince kendilerini havayla şişirirler. Bunu yapmalarının nedeni ise saldırganın .ştlöh, bir kurbağayı yutması daha zor olduğu için kendilerini şişirirler. Dişi kurbağalara göre erkek kurbağaların daha çok sesi çıkar.

YUMURTA HALİNDEYKEN

Kurbağa yumurta paketi birçok yumurtalardan oluşmuştur, her biri jelatin bir zarla çevrilidir. Bu zarın içindeki yumurtadan embriyo gelişir. Jelatin embriyoyu soğuktan korur.

TETAR HALİNDEYKEN

Embriyo yumurtadan çıktıktan birkaç gün sonra yavru tetar haline gelir.Balık gibi yüzer ve dış solungaçlarıyla solunur.Bunlar başın her iki yanında üçer tane tüy gibi solungaçtır.Daha sonra ağız gelişir ve yavru tetar su bitkileriyle beslenmeye başlar.Gelişmenin daha ileri evrelerinde,dış solungaçların üzerinde bir deri kıvrımı oluşur ve artık erişkin tetar oluşmuştur. Artık iç solungaçlarıyla solunmaya başlar.Ön bacaklar gelişmeye başlar,ancak bunlar solungaçları örten derinin altında gizlenmişlerdir. Daha sonra kuyruğun başlama noktasında bir çift arka bacak büyümeye başlar.Tetar bitki yemeyi bırakıp hayvansal besinler almaya başlar.

KURBAĞAYA DÖNÜŞMEYE BAŞLARKEN

Sonunda tetar küçük bir kurbağaya dönüşür. Bunun dört bacağı vardır ve kuyruğu yoktur. Artık karaya çıkıp yaşayabilir. Bir çift akciğeri gelişmiştir ve bunlarla solunur.
Başkalaşma, hayvanı larva evresinden erişkin biçimine dönüştüren tüm değişiklikleri kapsar. Ender de olsa, aksolot gibi bazı hayvanlar tüm yaşamlarını larva evresinde sürdürebilir ve hatta bu evrede çoğalabilir;buna neoteni denir.

NEOTENİ

Aztekler tarafından bilinen ama geçen yüzyılda AvrupalIların 3.Napolyon’un Meksika seferi sırasında keşfettiği aksolot, Meksika’nın dağ göllerinde yaşayan kuyruklu bir amfibyumdur. Aslında siyahımsı renkte olmasına rağmen,daha çok renksiz türlerine rastlanır. Uzunluğu 25 santimetre olan bu hayvanda larva evresine özgü tipik bir özellik olan dış solungaçlar bulunur.
Gerçekten de aksolot larva halindeyken çoğalabilir ya da erişkin biçim yani tetarisi olduğu ambystoma’ya dönüşebilir. Bu özelliğe isteğe bağlı neoteni adı verilir. Neoteniye Slovanya,Sırbistan ve Hırvatistan’ın yer altı sularında yaşayan bazı mağara semenderlerinde veya Kuzey Amerika göllerinde yaşayan başka bazı kuyruklularda da rastlanır. Ancak bu hayvanlarda neoteni kalıcıdır,çünkü larvaya ait özellikler ömür boyu korunur.